معصومه غفاری
روزنامه نگار

در کنار مسائل بسیاری که در یک جامعه وجود دارد، «خشونت» هم جریان گریزناپذیری است که همیشه وجود داشته و مصادیق آن در سطوح مختلف جامعه به چشم می‌خورد. در این بین مسأله پرداخت به این خشونت از مواردی است که نقد و نظرات بسیاری در مورد آن وجود دارد، مثل هجمه‌ای که همین تازگی شکل گرفت و به واسطه آن نمایش خشونت در قالب فیلم و سریال‌ها را به منزله ترویج آن دانست و در ادامه نمایش خانگی را به بهانه شراکت در این ترویج محکوم کرد. این درحالی است که نمایش خانگی یا هر فضای تصویری دیگری باید آیینه‌ای از جامعه باشد و طبیعتاً حذف بخشی از آنچه در جامعه می‌گذرد، چنین جریانی را خدشه‌دار می‌کند و باعث می‌شود که در نهایت با اثری غیرواقعی روبه‌رو شویم. اما اینکه دایره پرداخت به چنین موضوعی در چه حد و به چه شکل باید باشد، موضوعی است که کم و کیف آن را از پرویز اجلالی جامعه‌شناس، جویا شدیم.
اجلالی در این باره بیان داشت: مطالعات ثابت کرده که فیلم و سریال‌ها به‌صورت مستقیم روی مخاطب اثرگذار نیستند و این طور نیست که اگر تصویر خشن نشان دهید، الزاماً مخاطب خشن شود یا با نمایش سرقت و برهنگی، مخاطب به سمت دزدی یا بی‌عفتی گرایش پیدا کند! این تصوری ساده‌انگارانه در نگاه افرادی است که می‌توان گفت از هنر هیچ چیز نمی‌فهمند چرا که واقعیت هنر این طور نیست.
او افزود: نمایش یک صحنه خشن می‌تواند بازتاب‌های متفاوتی در مخاطب ایجاد کند و این بازخورد متناسب با بستر روایت و کار هنرمند تعیین می‌شود. از این منظر حتی می‌‌توان گفت شما می‌توانید گاهی با نمایش خشونت، با خشونت برخورد کنید. نمونه‌‌ای از خشونت که در برخی فیلم‌های تجاری امریکایی یا در برخی بازی‌های رایانه‌ای شاهد هستیم و به صرف سرگرمی در ‌آنها کشتار جریان دارد، قطعاً مضر است و نتیجه‌ای مانند حمله مسلح دانش‌آموزان به مدارس خود دارد. اما می‌‌توان با نمایش درست خشونت در یک اثر هنری، زمینه پیشگیری هنرمندانه از خشونت را فراهم آورد.
اجلالی با بیان اینکه هنر واقعی همواره اخلاق‌مدار است و هیچ هنرمند واقعی‌ای نمی‌‌تواند طرفدار خشونت و بی‌رحمی باشد، تصریح کرد: «از این منظر حتماً باید به هنرمندان واقعی اعتماد کرد. هنرمندی که ثابت کرده به هنر واقعی پایبند است، حتی اگر سراغ به تصویر کشیدن خشونت برود، آن را به‌صورتی هنرمندانه به تصویر درمی‌آورد تا تأثیر ضدخشونت بر مخاطب داشته باشد. ما فیلم‌های بسیار خوبی در تاریخ سینما داریم که خشونت را نشان می‌دهند اما در واقع آن را نفی می‌کنند. واقعیت این است که در هر شرایط بسیار بدی هم بالاخره خوبی‌هایی وجود دارد و از همین منظر فیلم رئالیستی هم باید در کنار خوبی‌ها، بدی‌ها را هم به تصویر درآورد.» اجلالی با بیان این موضوع اضافه کرد: تا زمانی که ما بدی‌ها را نبینیم که نمی‌توانیم آن را برطرف کنیم. کار سینما و هنر، نشان دادن عیب و ایرادها و ارائه راه‌های تازه است. از این منظر اصولاً با نمایش بدی‌ها موافق هستم اما با اغراق در نمایش بدی‌ها و فراموش کردن کامل خوبی‌ها هم مخالفم.
این کارشناس جامعه‌شناسی تأکید کرد: «امید همواره وجود دارد و اگر در سینما می‌خواهیم بدی‌ها را به تصویر درآوریم، در کنارش خوبی‌ها را هم باید ببینیم. زندگی همواره ترکیبی از این دو وجه است.»