سید محمد طباطبایی
نویسنده و روزنامه‌نگار

بعضی نهادها و مؤسسات هستند که اگرچه در ساختار مدیریتی چنان که باید شناخته شده نیستند اما اهمیت‌شان در جریان فرهنگی کشور بسیار بیشتر از آن است که به چشم می‌آید. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور یکی از همان نهادهاست. این تشکیلات در سال‌های اخیر توانسته از نظر ساختاری و محتوایی بیشتر به چشم بیاید اما هنوز آنچه که باید رخ دهد، رخ نداده است. بهانه این چند خط، انتصاب دکتر آزاده نظر‌بلند به عنوان دبیر کل این نهاد است. آزاده نظر‌بلند دکترای کتابداری دارد، سال‌ها در حوزه اطلاع‌رسانی کتاب مسئولیت داشته و فعالیت کرده است و با فناوری‌های نوین حوزه کتاب و کتابداری نوین به خوبی آشناست. در واقع او یک آدم متخصص و کارشناس در حوزه کتاب و کتابداری است. این می‌تواند برای تداوم اتفاقات مثبت در نهاد کتابخانه‌ها و آغاز کارهای مهم زمین مانده، امید و انگیزه ایجاد کند. موضوع دیگری که باید درباره انتخاب نظربلند در نظر داشت، نفس انتخاب او است. ما عادت کرده‌ایم که به شیوه معمول در ساختار مدیریتی به طور کل و ساختار مدیریت فرهنگی به شکل مشخص، افرادی بر صندلی‌ها تکیه بزنند که همیشه بوده‌اند و فقط از این صندلی به آن صندلی منتقل می‌شوند. حالا انتخاب آزاده نظربلند این خط ممتد کسل‌کننده مدیریتی را شکسته است. موضوع قابل توجه دیگر این است که دبیر کل جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بدون هیچ سفارشی از جانب این و آن و بدون هیچ‌گونه نسبت نسبی و سببی با فلان وزیر و وکیل سابق و فعلی انتخاب شده است. آشنایی سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با او در طول 8 سال (فاصله سال‌های 1392 تا 1400) شکل گرفته است؛ سال‌هایی که در چهار سال اول آن صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و نظربلند به عنوان یکی از مدیران مؤسسه خانه کتاب فعالیت می‌کرد و چهار سال دیگرش صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و آزاده نظربلند معاون اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران. در تمام این سال‌ها او همکار صالحی بوده است و علی‌القاعده شناخت مناسبی از کار و کارآمدی او دارد. این انتخاب می‌تواند به تزریق این امید منجر شود که می‌شود سفارش شده نبود و مدیر شد، می‌شود نسبت فامیلی با وزیر و وکیل نداشت و در ساختار مدیریتی دیده شد. این نوع انتخاب و انتصاب‌ها در ساختار مدیریتی اگرچه بسیار نادر و استثناست اما باز می‌توان به همین هم دل خوش کرد.
برگردیم به نهاد کتابخانه‌های عمومی، جایی که بیش از 3 هزار کتابخانه عمومی را در سراسر کشور در زیرمجموعه خود دارد؛ از چهارراه ولیعصر تا نقاط صفر مرزی. این نهاد در چند سال گذشته توانست با تلاش مهدی رمضانی، دبیر کل قبلی نهاد کتابخانه‌های عمومی در شرایط کمی بهتر از قبل قرار گیرد، توانست با محدود کردن نگاه سلیقه‌ای در حوزه فرهنگ، کمی به ارتقای محتوایی کتابخانه‌های عمومی توجه داشته باشد، اما با این همه، هنوز این تشکیلات با مشکلات و موانع متعددی روبه‌رو است. آزاده نظربلند اگر بتواند (که می‌تواند) تداوم اتفاقات مثبت قبل را با طرح‌های ایجادی و ابتکاری بیامیزد و در عین حال بعضی از رویه‌های نادرست ثبیت شده را متوقف کند، عملکردی امیدوارکننده در نهاد کتابخانه‌ها خواهد داشت. او می‌تواند دانش خود در حوزه کتابداری و تجربه‌اش از سال‌ها فعالیت در حوزه کتاب و کتابخوانی را با انگیزه و انرژی حاصل از جوانی و خلاقیت در اجرای طرح‌های زیربنایی و ترویجی درآمیزد و در کنار آن با جلب مشارکت‌های صنفی و عمومی شاهد توسعه کیفی و کمی در فعالیت نهاد کتابخانه‌ها باشد. به نظر می‌رسد او به دلیل رشته تحصیلی و سابقه دانشگاهی خود به فناوری‌های نوین در توسعه کتابخانه‌ها توجه داشته باشد و این موضوعی بسیار مهم برای درجا نزدن است.