میترا جلیلی
دبیر گروه فناوری

رفع فیلتر نادرست
پلتفرم‌ها خواسته‌ بحق کاربران
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی ساعاتی پس از تصمیم شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلتر گوگل پلی و واتس‌اپ، در صفحه‌ شخصی خود درتلگرام نوشت: گام‌های اول همیشه سخت اما می‌توانند آغازگر تغییراتی بزرگ باشند. رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی اقدامی مثبت و ضروری بود که جای تقدیر از رئیس‌جمهوری محترم و وزیر محترم ارتباطات و سایر کسانی که در این امر دخیل بودند، دارد. این گام، نشانه‌ای از درک اهمیت ارتباطات آزاد در عصر دیجیتال و همچنین درک اهمیت سرمایه اجتماعی حاکمیت است.
از سویی انتظارات مردم فراتر از این است. جامعه‌ای که به ابزارهای ارتباطی بدون محدودیت دسترسی داشته باشد، می‌تواند با سرعت بیشتری در مسیر رشد و توسعه حرکت کند. رفع فیلتر نادرست سایر پلتفرم‌ها خواسته‌ای بحق است که همچنان چشم‌انتظار تحقق آن هستند. امیدوارم این اقدام آغازگر یک مسیر روشن برای تحقق خواسته‌های مردم و تقویت نقش ایران در جهان دیجیتال باشد. امروز، بیش از همیشه نیازمند همدلی برای حرکت به سوی آینده‌ای با چالش‌های کمتر هستیم.

تقویت امید اجتماعی
با رفع فیلتر
وزیــــر اسبــــــق ارتباطات هم در واکنش به رفع فیلتر دو پلتفرم خارجی در شبکه ایکس نوشت: توفیق آقای رئیس‌جمهوری در محقق نمودن گام اول وعده انتخاباتی «رفع فیلترینگ غیرضرور» از رهگذر «تعامل داخلی» موجبات تقویت امید اجتماعی را فراهم آورده و جای تقدیر دارد و لازم است از رؤسای قوای قضائیه و مقننه و اعضای شورای عالی فضای مجازی برای همراهی و حمایت، تشکر شود.
امید آن می‌رود که مراحل بعدی رفع فیلتر در کمترین زمان ممکن انجام و محدودیت، صرفاً سایت‌های دارای محتوای مستهجن و مجرمانه را شامل شود و کلیه سکوها و شبکه‌های داخلی و خارجی اینترنت بالاخص آنان که مرتبط با حوزه‌های علم، تجارت، خدمات و فرهنگ هستند بدون هیچ محدودیتی در دسترس هموطنان قرار گیرند. همچنین به اشتغال و توسعه کسب و کار دیجیتال در بستر فضای مجازی کمک شایانی شود. امید است سختگیری‌ها نسبت به تولید محتوا نیز برطرف شود و توسعه پلتفرم‌های داخلی مورد حمایت بیشتر قرار گیرد. در این صورت هزینه‌های گزاف خرید فیلترشکن که در سال‌های اخیر به شکل کاملاً غیرضروری سربار هزینه‌های سبد خانوار بود، حذف شود که متعاقباً به تقویت معیشت و رضایت مردم کمک خواهد شد.

حضور 70درصد کاربران ایرانی در واتس‌اپ
مهیار خدادادی فعال حوزه سایبری نیز دراین‌باره به «ایران» گفت: درحالی‌ که عصر حاضر را «عصر اطلاعات» می‌نامند و زندگی ما به دو دنیای حقیقی و مجازی تقسیم شده است، فیلترینگ دیگر معنا ندارد.وی افزود: اقدام تحسین‌برانگیز دولت چهاردهم، گامی مؤثر در تحقق اصلی‌ترین وعده انتخاباتی رئیس‌جمهوری بود، چراکه این تصمیم، گامی اساسی برای بهبود دسترسی کاربران ایرانی به فناوری‌های نوین و تقویت ارتباطات دیجیتال محسوب می‌شود.
این کارشناس یادآورشد: با استناد به گزارش‌های رسمی، واتس‌اپ همواره یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌ها در ایران بوده و پیش از اعمال فیلترینگ، بیش‌ از 70درصد کاربران ایرانی از این پیام‌رسان به عنوان ابزار اصلی ارتباطی خود استفاده می‌کردند. درحال حاضر نیز بسیاری از کسب و کارها از این پلتفرم برای ارتباط با مشتریان و ارائه خدمات بهره می‌برند. بنابراین رفع فیلتر آن، نه‌تنها زمینه دسترسی آسان و پایدار کاربران به یک ابزار ارتباطی را فراهم می‌کند، بلکه منجر به افزایش اعتماد عمومی به سیاست‌های دولت و تقویت مشارکت مردم در فضای مجازی نیز می‌شود.

رفع فیلتر گوگل پلی
 زمینه‌ساز ارتقای امنیت سایبری
خدادادی با اشاره به اینکه درحال حاضر بیش از 85درصد کاربران از گوشی‌های اندرویدی استفاده می‌کنند، گفت: گوگل‌پلی به عنوان پل ارتباطی بین کاربران و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، نقش کلیدی در ارتقای کیفیت خدمات دیجیتال به کاربران ایفا می‌کند. بنابراین رفع محدودیت این نرم‌افزار، به عنوان منبع اصلی نصب و به‌روز‌رسانی برنامه‌های اندرویدی در جهان، زمینه‌ساز دسترسی کاربران ایرانی به برنامه‌های امن، کاربردی و به‌روز می‌شود.
به گفته این فعال حوزه سایبری، بیشترین درصد هک‌ و نفوذ در دستگاه‌های اندرویدی، از طریق دانلود و نصب برنامه‌های مخرب از منابع نامعتبر صورت می‌گیرد. این برنامه‌ها شامل بدافزارهایی هستند که می‌توانند به همه اطلاعات شخصی کاربران دسترسی پیدا کرده و حتی دستگاه را به یک بات‌نت تبدیل کنند.
خدادادی افزود: رفع فیلتر گوگل‌پلی، گامی مؤثر در جلوگیری از نصب برنامه‌ها از منابع نامعتبر و غیررسمی محسوب می‌شود؛ اقدامی که موجب ارتقای امنیت کاربران اندرویدی شده و تهدیدات سایبری در این حوزه را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.
کلید خوردن رفع فیلتر گوگل پلی و واتس‌اپ، از دو منظر بهبود وضعیت دسترسی کاربران به خدمات دیجیتال و کاهش استفاده از فیلترشکن‌ها که خود موجب ارتقای امنیت سایبری می‌شود، دارای اهمیت بسیاری است.

کوچک شمردن رفع فیلترینگ
 بی‌انصافی است
رضا الفت‌نسب، عضو اتحادیه کشـــــــــــــــــوری کسب‌وکارهای مجازی هم درگفتگو با «ایران»، با اشاره به اینکه رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی اتفاق خوبی است، گفت: بسیاری در این باره بی‌انصافی می‌کنند. رئیس‌جمهوری دنبال وفاق است و با کلید زدن رفع فیلترینگ، کار بزرگی انجام داده است. رفع فیلترینگ چه در بعد روانی جامعه و چه از این نظر که بسیاری از مردم، حداقل برای ارسال پیام از این بستر استفاده می‌کردند، اهمیت دارد.
وی افزود: برخی، فیلتر را به نفع پلتفرم‌های داخلی می‌دانستند ولی شاهدیم که به عنوان مثال بنیانگذار کافه بازار که رقیب ایرانی گوگل پلی به شمار می‌رود، از رفع فیلتر گوگل پلی استقبال می‌کند و حمیدرضا احمدی، مدیرعامل پیشین کافه بازار هم در توئیتی به جبهه‌گیری عده‌ای نسبت به رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل پلی و بی‌اهمیت جلوه دادن آن انتقاد دارد.
الفت نسب با اشاره به اینکه برداشتن اولین گام برای رفع فیلترینگ، کار سختی بود، ابراز امیدواری کرد در گام‌های بعدی شاهد رفع فیلتر بقیه پلتفرم‌ها نیز باشیم. وی البته حمایت از پلتفرم‌های بومی را ضروری دانست ولی یادآورشد: این حمایت، باید با بررسی‌های بیشتری انجام شود تا شاهد ایجاد رانت نباشیم و بخش خصوصی واقعی بتواند از آن استفاده کند.این عضو اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی اعتقاد دارد: باید به سمت تقویت فعالیت کسب و کارهای آنلاین و پیام‌رسان‌ها برویم تا این پلتفرم‌ها بتوانند به فضای بین‌المللی هم راه پیدا کنند و سرویس ارائه دهند. ما تا امروز بیشتر شاهد محدودیت بوده‌ایم و امیدوارم از این به بعد شاهد رفع محدودیت‌ها باشیم.
وی انتظار فعالان کسب‌وکار مجازی را فراهم شدن زمینه رفع فیلتر پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، تلگرام و یوتیوب دانست که بسیاری، در شرایط فیلترینگ به سختی درحال درآمدزایی از آن هستند.
الفت‌نسب همچنین گفت: از سوی دیگر حاکمیت باید این هشدار را جدی بگیرد که دور نیست زمانی که مردم بدون هیچ مشکلی و با پرداخت هزینه‌های اندک، بتوانند از اینترنت بدون فیلتر گوشی استفاده کنند و باید برای آن روز چاره‌اندیشی شود.
وی با اشاره به اینکه افراد پشت پرده فروش وی پی ان هم تلاش می‌کنند جلوی رفع فیلتر را بگیرند، چرا که کاسبی آنها خراب می‌شود، گفت: کار رئیس‌جمهوری و تیم همراه وی، از این نظر هم بسیار سخت است.

رفع محدودیت‌ها
جبران یک اشتباه بزرگ
عـلی‌رضا پورنقش‌بند فعال صنفی حوزه فاوا هم در گفتگو با «ایران»، با غیرقابل توجیه خواندن فیلتر گوگل‌پلی و پلتفرم‌های مختلف از جمله واتس‌اپ از همان ابتدا، گفت: جای خوشحالی و امیدواری است که روزنه‌ای در خصوص برداشتن فیلتر از گوگل‌پلی و واتس‌اپ باز شده، اما کافی نیست. وی افزود: معتقدم فیلتر پلتفرم‌های دیگر هم باید برداشته شود، چراکه دسترسی به آنها از نیازهای اصلی جامعه است. ادامه‌دار شدن فیلترینگ، نتیجه‌ای جز ایجاد انواع هزینه برای مردم، از دست دادن فرصت‌ها، اتلاف وقت کاربران، به خطر انداختن امنیت اطلاعات کاربران و ضرر و زیان فعالان کسب و کارهای آنلاین ندارد و تنها خاصیت آن، سود نجومی برای کاسبان
 وی پی ان است.
پورنقش‌بند رفع محدودیت گوگل پلی را خبری امیدوارکننده دانست و یادآورشد: تاکنون کسی پاسخ نداده که چرا وقتی بخش عمده تلفن‌های همراه فعال کشور اندرویدی است، مرکز دانلود نرم‌افزارهای نسخه اصلی آن یعنی گوگل پلی باید فیلتر باشد؟ تا همین دیروز، با خرید یک تلفن همراه، قبل از هر کاری مجبور بودید یک فیلترشکن روی آن نصب کنید تا بتوانید نرم‌افزارهای لازم را دانلود و نصب کنید. فیلتر کردن این پلتفرم یک تصمیم بسیار عجیب و فاقد پایه و استدلال قابل قبول بود و رفع محدودیت آن، جبران یک اشتباه بزرگ.وی افزود: سال‌هاست که دسترسی مردم ایران به فضای مجازی با محدودیت بسیار شدید مواجه است. به خاطر داریم شعله‌ور شدن فیلترینگ از رأی یکی از شعب دادگاه‌های عمومی تهران در خصوص تلگرام شروع شد و پس از آن به سرعت به پلتفرم‌های دیگر سرایت کرد.
پورنقش‌بند گفت: ما هرگز هیچ دفاع موجهی از حامیان تداوم فیلترینگ ندیده‌ایم و تنها استدلال مدافعان فیلترینگ، حفاظت خانواده‌ها در برابر محتوای غیراخلاقی بوده است، درحالی که استفاده از فیلترشکن، خود زمینه‌ساز دسترسی کاربران، حتی کودکان و خردسالان به محتوای غیراخلاقی شد. حتی خانواده‌های مقید به اصول مذهبی هم ناچار به نصب فیلترشکن بوده‌اند و علاوه بر آن، هر کاربر به طور متوسط مجبور به صرف هزینه ماهانه ۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان برای دسترسی به اینترنت و پلتفرم‌های مورد نیاز خود شده است. بنابراین گام‌های بعدی رفع فیلترینگ باید سریع‌تر و بزرگ‌تر باشد تا کاربران ایرانی هم شاهد فضای مجازی بدون فیلتر، اما قانونمند باشند.