عروسک‌های شهر موش‌ها به جای موزه در «محک» هستند
مرضیه برومند، کارگردان، بازیگر و عروسک‌گردان که با مدرسه موش‌ها، خونه مادربزرگه، زی‌زی‌گولو، آرایشگاه زیبا و کارآگاه شمسی و مادام خاطرات جذابی را برای چند نسل آفریده است در اولین قسمت از تاک شوی «با20تا» که در خلال بیستمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک از فیلیمو پخش شد درباره این جشنواره و هنرمندان این رشته از تئاتر مطالبی را بیان کرد.
برومند گفت : جشنواره تئاترعروسکی که بیست دوره برگزار شده همیشه رتبه مورد قبول داشته است. شروع جشنواره در سال 68 فوق‌العاده و بی‌نظیر بود و سال 69 هم از دوره‌های خوب جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک بود. در آن دوره بچه‌ها خودجوش کار می‌کردند و پولی نمی‌گرفتند، البته الان به دلیل بالا بودن مخارج نمی‌شود مثل قبل کار کرد و نمی‌توانند با هزینه‌های شخصی کار کنند. بسیاری از چهره‌های هنری عروسکی مثل ایرج طهماسب و محبوب که امروز جزو چهره‌های مطرح سینمایی هستند در دوره‌های گذشته به صورت خودجوش کار می‌کردند.
برومند ادامه داد: به نظرم در این چند ساله کامل‌ترین کار عروسکی نداشتیم شخصیت‌های عروسکی خوب و قابل لمس بسیار زیاد داشتیم مثل کلاه قرمزی و پسرخاله که پسرخاله شخصیت قابل لمس و درک است و کار خونه مادربزرگه که بی‌شیله‌ترین کار در این چند ساله بوده است.
وی درپاسخ به این سؤال که چقدر سطح جهانی تئاتر عروسکی ایران حرف برای گفتن دارد، اظهار کرد: خیلی از کارهای عروسکی در این چند سال قابلیت جهانی شدن را داشتند ولی چون بازار‌یابی نداشتیم و از نظر کیفیت خوب نبوده مثلاً هادی و هدی از مرزهای ایران خارج نشدند.
بلاتکلیفی موزه عروسک‌ها
وی درباره سرنوشت عروسک‌های خاطره‌انگیز برای کودکان چند دهه قبل گفت: تمام عروسک‌هایی که در سازمان صداوسیما کار می‌کردیم در انبار لباس نگهداری می‌شد و به ما برنامه‌سازان نمی‌دادند. من عروسک‌های خانه مادربزرگه را دیدم که چطور پودر شد و ما هم نمی‌دانستیم که باید بدل عروسک‌ها را به تلویزیون بدهیم و عروسک‌های اصلی را خودمان نگه داریم چون عروسک‌ها از اسفنج بودند خراب می‌شدند، البته من توانستم مخمل و نوک طلا و نوک سیاه را از آنها بگیرم. شنیدم عروسک‌های تکه‌تکه شده، عروسک‌های خاطره انگیز چند نسل در شهرک غزالی در لابه‌لای زباله دیده شده است.
البته شنیدم صداوسیما موزه‌ای برای عروسک‌ها ساخته و بازمانده عروسک‌های شهر موش‌ها در شهرک غزالی به نمایش گذاشته شده است؛ همین هم جای شکرش باقی است که عروسک‌ها را جایی برده‌اند و از آنها نگهداری می‌کنند اما کافی نیست چون همه اینها عروسک‌های فیلم‌های سینمایی، تئاترهای عروسکی، سریال‌های عروسکی و عروسک‌های جذاب خاطره انگیز چند دهه هستند که جزو میراث فرهنگی ما محسوب می‌شوند و باید گرد‌آوری و به همراه اسناد و مدارک در جایی نگهداری شوند. سال‌های سال برای ساخت یک موزه برای عروسک‌ها کار کردم و بالاخره موفق شدم سال 1395 از آقای قالیباف زمینی در خیابان سی تیربگیرم که آن هم فقط در حد یک تفاهمنامه دستور تأسیس موزه عروسک‌ها داده شد ولی هیچ اتفاقی از آن سال به بعد نیفتاد.
خانم مرضیه محبوب که از پیشکسوت‌ها و سازنده عروسک‌های مشهور است، عروسک‌هایش را در انبار خانه خواهرش نگه می‌دارد و چه عروسک‌های درخشانی، عروسک‌های تئاتری بسیار زیبا و آنها آنجا در حال پوسیدن است و شرایط نگهداری بنا به جنس عروسک متفاوت است و من خودم از شهر موش‌های دو درست کرده بودم به امید اینکه نمایشگاه زودتر برگزار شود و بالاخره بردم در پذیرش محک نمایشگاهی گذاشتم و امیدوارم ذره‌ای از آلام پدر و مادرها و بچه‌ها کم کند.
راز محبوبیت جناب‌خان
وی در نقد عروسک‌های امروز و راز محبوبیت‌شان هم گفت: این عروسک‌ها با بچه‌ها خیلی ارتباط ندارند و با مفاهیم بزرگسالانه کار می‌کنند. جناب خان راز موفقیتش در ارتباطی است که با رامبد جوان داشت و آنها دوتایی زوج خوبی بودند و بده بستان‌های خوبی داشتند و چون خط می‌شکست و حرف‌هایی می‌زد که آدم زنده می‌زند این همان رمز موفقیت خیمه‌شب بازی‌ها و سیاه‌بازی روحوضی است.
وی در پاسخ به این سؤال که عروسک‌گردان‌ها چه نوآوری داشته باشند تا بچه‌های این نسل با عروسک‌ها ارتباط برقرار کنند، گفت: من باید و نباید را نمی‌پسندم. کار عروسکی باید کودکان را به وجد بیاورد، کار باید موافق سلیقه این نسل شکل بگیرد من درباره محتوا حرف دارم باید محتوایی که اعتقاد داریم، در قالب مطلوب این نسل قرار دهیم.
برومند درباره اینکه اگر الان بخواهید شهر موش‌های امروزی را بسازید در چه قالبی می‌سازید تا بچه‌های امروز بپسندند گفت: اگر قرار باشد شهر موش‌های 3 را بسازم حتماً باید تغییر بدهم. من شهرموش‌های یک را در سال 1363 ساختم. شهر موش‌های 2 را در سال 93 با سی سال فاصله. همه از من توقع داشتند که عروسک نمی‌میرد و پیر نمی‌شود ولی چون شهر موش‌ها در این سی سال تداوم نداشت به نظرم کپل، دم باریک و دم دراز هیچ گونه ارتباطی نمی‌توانستم برقرار کنم بین آنها با بچه نسل امروز.چون به اندازه سی سال تفاوت کرده است. بنابراین گفتم اینها پیر شدند ازدواج کردند و بچه‌دار شدند سعی کردم بچه‌های شان با بچه‌های امروز ارتباط برقرار کنند. وی درباره اینکه چه کار کنیم تا کارها در فضای عروسکی موفق و ماندگار شود، اظهار کرد: به نظرم برای موفق شدن در هر کاری باید بدانیم چه چیزی باید اضافه کرد به آنچه که هست و موجود است الان در همه عرصه‌ها دخترها و پسرهای زیادی دست اندرکار هستند و متقاضی در عرصه هنر و سینما تلویزیون و تئاتر، اما هر کسی باید بداند که چه چیزی جایش خالی است و می‌خواهد اضافه کند یا اینکه با شیوه خاص خودش چیزی اضافه کند و خاص باشد اگر در این راه تلاش کنند موفق می‌شوند.
