شکستن این «رکــــورد» مایه شرمندگی خواهد بود
پویا نعمت‌اللهی
روزنامه‌نگار
چند روز قبل در مورخ 19 آذرماه چند خبر مهم در صدر موضوعات و محافل اقتصادی کشورمان قرار گرفت. در این روز ایران میزبان اجلاس «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» یا همان GECF بود. در دوران فعالیت دولت چهاردهم تاکنون این مهم‌ترین رویداد بین‌المللی است که تهران میزبان آن بوده است. تلاش‌های زیادی شده بود تا ایران را به عنوان یک کشور ناامن جلوه داده و این میزبانی از ایران ستانده شود که خوشبختانه تیرشان به سنگ خورد.
کشورهای عضو GECF حدود ۷۰ درصد ذخایر گاز و ۴۰ درصد تولید و ۴۷ درصد صادرات گاز از طریق خط لوله و ۵۱ درصد از صادرات ال‌ان‌جی را در اختیار دارند. کشورمان نیز عضو این مجمع است.
صنعت نفت و گاز کشورمان در ماه‌های سرد سال روزانه بالغ بر 900 میلیون مترمکعب گاز تولید و به شبکه توزیع تزریق می‌کند. این حجم در مقایسه با برخی از کشورهای عضو همین مجمع واقعاً رقم غول‌آسایی است. اما ایراد کار در این است که ما هرچه که در داخل تولید می‌کنیم، متأسفانه در همین داخل هم به مصرف می‌رسانیم و میزان صادرات ما به هیچ وجه تناسب موزونی با میزان تولیدمان ندارد. این البته باعث نمی‌شود که ایران را خارج از حیطه کشورهای صاحب‌نام در عرصه «صادرکننده گاز» بدانیم.
مجمع مذکور سازمانی در حال رشد و بلوغ است و ماهیت تجاری و کارتل ندارد بلکه به باور کارشناسان عمدتاً اهدافی ناظر بر هماهنگی و همکاری و انتقال تجارب و دانش فنی و همچنین اشتراک داده‌های دقیق و مؤثر را دنبال می‌کند.
اما در همین روز که اجلاس مذکور در حال برگزاری بود، چندین خبر دیگر هم از سوی شرکت ملی گاز منتشر شد. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت مصرف روزانه گاز بخش خانگی حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب بیشتر از مدت مشابه پارسال شده و این عدد در آذرماه چیزی معادل حدنصاب مصرف در بهمن پارسال است. در همین روز سخنگوی شرکت گاز استان تهران هم گفت که مصرف گاز در استان تهران فقط برای یک روز به حدود بیش از ۱۰۶ میلیون مترمکعب در روز رسیده که این مقدار مصرف نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۴ درصد افزایش داشته است. این در حالی است که به گفته سازمان هواشناسی گویا جبهه هوای سرد در روزهای آینده همچنان پایدار خواهد بود. سپس نوبت سخنگوی شرکت ملی گاز ایران بود. او گفت در روز 18 آذر (یعنی در آستانه همان روزی که اجلاس GECF در تهران برگزار می‌شد)، بالغ بر ۸۵۹ میلیون مترمکعب گاز شیرین به شبکه سراسری تزریق شده که از این مقدار حدود 70 درصد آن (معادل ۶۰۰ میلیون مترمکعب گاز) در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء مصرف شده است.
این در حالی است که میزان گاز مصرف‌شده در روز گذشته در همین بخش خانگی نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۵ درصد افزایش داشته است. شش روز قبل از این تاریخ بود که مقامات صنعت گاز خبر داده بودند یک «رکورد» در میزان مصرف گاز بخش خانگی و تجاری ثبت شده است. در آن روز میزان مصرف حدود 575 میلیون مترمکعب بود که اکنون از رقم 600 میلیون هم فراتر رفت. با این حساب کافی است دمای هوا اندکی کمتر شود تا رکوردهای بعدی ثبت شود.
در مقطع فعلی، نگاه ملی به موضوع مدیریت مصرف گاز در کشور و در نظر گرفتن اولویت‌ها، ضرورتی انکارناپذیر است. به واسطه همین تدبیر و مدیریت است که همه شهروندان کشورمان می‌توانند بهره‌مند شوند. در همین فقره آمارهای روز 18 آذرماه، یک واقعیت خطرناک نیز مستتر است؛ پروتکل‌های سیاستگذاری عمومی کشور (که یک امر فراقوه‌ای است و ارتباطی به وزارت نفت ندارد) در حوزه گاز بر اساس اولویت بخش خانگی تعریف می‌شوند. آنگاه اولویت دوم کشور نیز تأمین حداکثری گاز بخش نیروگاهی است.
وقتی حدود 70 درصد گاز کشور فقط در بخش خانگی مصرف می‌شود، بدین معناست که حجم گاز برای نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ کشورمان بسیار محدود خواهد بود. لازم به ذکر است که هنوز در بخش‌های زیادی از کشور سرمای شدید حاکم نشده است. اکنون سؤال اصلی این است که چرا این مبادله سراسر ضرر و زیان را با خودمان می‌کنیم؟ چرا وقتی می‌توان اندکی صرفه‌جویی کرد، از آن دریغ کنیم؟ کسی که گاز را بی‌واهمه مصرف می‌کند، درواقع به هموطنان خود در نوار شمالی کشور ظلم کرده است. اگر خود ما در نوار شمالی کشور (یعنی در انتهای سرشاخه‌های گاز) زندگی می‌کردیم، آیا باز هم به همین صورت کنونی مصرف می‌کردیم؟
وقتی می‌توانیم با مدیریت مصرف، گاز بیشتری به نیروگاه‌ها و صنایع کشورمان برسانیم، چرا باید از انجام آن شانه خالی کنیم؟ خود را به جای آن کارگر صنعتی بگذاریم که به‌واسطه قطعی گاز با بیکاری یا کم‌کاری مواجه شده است و اکنون باید در قبال زن و فرزندش شرمنده باشد.
اگر الان شکستن «رکورد»های مصرف گاز، باعث شرمندگی کارگران صنعتی است، فردا نوبت خود ما در شهرها و روستاهاست. بزودی هر آنچه گاز در داخل کشور تولید می‌شود، باید به مصارف بخش خانگی و تجاری برسد و هیچ میزانی برای عرضه به بخش‌های صنعتی، کشاورزی، نیروگاهی و حتی صنایع خرد نیز باقی نخواهد ماند. در حالی که هنوز فصل زمستان فرا نرسیده، باید توجه داشت که هیچ تدبیری جز مدیریت مصرف گاز نمی‌تواند همه ما را از این روزها و ماه‌های سرد به سلامت عبور دهد.
