ندا سیجانی
روزنامه‌نگار

از داستان واگذاری مجوزها به صنوف تا واکنش هنرمندان
«ضمن احترام و تعظیم خدمت همه اساتید بزرگوارمان در خانه موسیقی، یادآوری می‌کنم بیمه هنرمندان موسیقی که به خانه موسیقی واگذار شد، بسیاری از هنرمندان ازجمله این‌جانب که عضو خانه موسیقی نبودیم بیمه‌هایمان قطع شد. اگر روال همان روال باشد مجوزهایمان هم قطع خواهد شد.» این جملات مطرح شده از سوی محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی ایران، اولین واکنش هنرمندان به صحبت‌های معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص واگذاری مجوزها به انجمن‌ها و صنوف بوده است.
برخی هنرمندان براین نظرند دولت باید کوچک‌تر شود و واگذاری مجوزها به صنوف اتفاق خوبی است. تعدادی دیگرازهنرمندان هم به دلیل برخی نارضایتی‌ها ازعملکرد خانه موسیقی، این موضوع را رد کرده و نسبت به این خبر معترض شدند، اما نکته قابل توجه این است که طی این سال‌ها برخی از اجراهای صحنه‌ای که مجوزهای آن از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر گردیده، لغو شده است. به‌طورمثال کنسرت سال گذشته علیرضا قربانی به علت حضور نوازنده خانم در اصفهان لغو شد؛ مجوزی که از سوی یک نهاد بالادستی صادر شد و حکم اجرایی داشت اما نگاه‌های سلیقه‌ای برخی مدیران و مسئولان مانع اجرای قانون شد؛ قانونی که اکنون به‌صورت یک سند رسمی است. سند موسیقی که با تصویب آن در دولت گذشته، تلاش شده به اما و اگرهای این هنر مظلوم سامان بخشیده شود تا اهالی موسیقی به دور از بوروکراسی‌های اداری در لغو کنسرت یا آلبوم‌هایشان نفسی تازه کنند و با آسودگی خاطر به فعالیت‌های خود ادامه بدهند. حالا با این اوصاف خانه موسیقی که یک مؤسسه تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است چه ضمانت اجرایی برای این مجوزها خواهد داشت؟ آیا این خانه می‌تواند پای این مجوزها بایستد؟
 

کاهش تصدی‌گری دولت
در امور هنری
نادره رضایی در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص این خبر و حمایت از صنوف بیان کرد: «جناب دکترصالحی در دوره قبلی فعالیت‌هایشان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بر کاهش تصدی‌گری دولت و واسپاری امور به صنوف تأکید بسیاری داشتند و براین اساس در این دوره، در ادامه همان مسیر و رویکرد، بر این موضوع تأکید بسیارشده است. بنابراین با توجه به فعالیت‌هایی که در این زمینه انجام گرفته، بویژه در حمایت از صنوف و تلاش برای تشکیل نظام صنفی هنرمندان، جلسات کارشناسی و تخصصی بسیاری درخصوص تعامل با هنرمندان خانه تئاتر، خانه موسیقی و انجمن‌های تجسمی برگزار شد تا آنجا که این موضوع به صورت یک مصوبه درهیأت دولت مطرح شد و به دنبال آن، لایحه پیشنهادی برای تصویب به مجلس رفت تا قانون نظام صنفی هنرمندان مصوب شود، اما در نهایت با تغییر دولت و داشتن یک شاکی خصوصی، کارمتوقف شد. براین اساس بنا شد در این دوره با هدف حمایت از صنوف و سلب تصدی‌گری دولتی و شبه‌دولتی در تولید و عرضه فرهنگی و هنری، این موضوع مجدداً پیگیری و بازنگری شود و مورد بررسی قرار بگیرد.»
او در ادامه گفت: دراین دوره و در دیدارهایی که در حوزه‌های مرتبط با معاونت امورهنری با صنوف انجام گرفت و جلساتی که با خانه موسیقی، خانه تئاتر و انجمن‌های شورای تجسمی برگزار و گفت‌و‌گو شد، برکاهش تصدی‌گری و در واقع واسپاری امور به صنوف گفت‌و‌گو‌هایی صورت گرفت و تلاش شد مسیر این فرآیند به‌صورت گام به گام طی شود تا بدین طریق با بهره‌گیری از نظام اعتباریابی و رتبه‌بندی آثار فعالان هنری و هنرمندان (البته در کلیت وزارتخانه یعنی فعالان فرهنگی، هنری و رسانه‌ای) و همچنین با استفاده از ظرفیت اصناف و بازیگران بزرگ مردمی و هنری به عنوان کسانی که اهلیت دارند و مکمل نظام موجود هستند، بتوانیم اعطای مجوز را به‌صورت فازبندی شده به صنوف واگذار کنیم. این دیدگاه همان نگاه میدان‌سپاری حداکثری امور به مردم و خاص اهالی فرهنگ و هنر در تولید و عرضه فرهنگی و هنری است که تأکید جناب دکتر صالحی هم بوده است.
معاون امورهنری اظهار کرد: بخشی از صحبت‌هایی که در این جلسات بدان تأکید شد، در رسانه‌ها منعکس شده و طبیعتاً چون تجربه خاصی در این زمینه موجود نیست و هر کسی از ظن خود یار ماجرا شد واکنش‌هایی به دنبال داشت. البته این موضوع قابل پیش‌بینی است به این دلیل که ممکن است آنچه که در دوره‌های مختلف به‌صورت بخش‌هایی از برنامه و یا به‌صورت بندهایی بوده در این دوره به آن اشاره و تأکید شده و طبیعتاً اظهارنظرهایی را هم در پی خواهد داشت که باید به فال نیک گرفت. بی‌تردید این گفت‌و‌گوها، بررسی‌ها و نشست‌ها و آنچه که به لحاظ تخصصی بین اهالی هنر و حوزه معاونت هنری ایجاد شده، در پیشبرد این مسیر تأثیرگذار خواهد بود.
نادره رضایی تأکید کرد: ضرورت دارد با بررسی همه جوانب حقوقی و مشورت با صنوف و تعامل و پذیرش آنها، بتوانیم صنوف را در این مسیر همراهی و آنها را در موضوعی که متعلق به خودشان است مسئولیت‌پذیر کنیم و در این فرآیند اجرایی در کنار آنها خواهیم بود. ضرورت دارد در این فرآیند و اجرا خود هنرمندان حضور داشته باشند تا بدین طریق بتوانند بر بازار هدف تولیدات هنری مؤثر باشند و البته مسئولیت نیز بپذیرند تا ما در معاونت هنری از اجرا رهایی یابیم و فراغتی حاصل شود که بتوانیم به مأموریت اصلی خود که همانا سیاستگذاری و برنامه‌ریزی با تأکید بر هدایت، حمایت و نظارت است مداقه کنیم و با رویکردی نو در چهارچوب وظایف‌مان، با بهره‌گیری از تجارب گذشته و آنچه پشت سر گذاشته‌ایم به نتیجه مطلوب برسیم. درواقع به هر میزان که هنرمندان در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی تولید هنری نقش‌آفرینی کنند، بی‌تردید کارها بهتر پیش خواهد رفت و به دنبال آن با واسطه‌گری و نهاد واسطی مانند صنف، تعامل بهتری بین دولت و هنرمندان شکل خواهد گرفت.
 
دخالت سلیقه‌ها و بی‌اعتمادی هنرمندان
معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: تجربه این سال‌ها نشان داده، روند مجوزها و همچنین در برخی موارد دخالت سلیقه‌ها و رویکردها در دولت‌های مختلف موجب احیاناً اجازه ورود به مواردی حتی خارج از تصمیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و این موضوع سبب شده اعتماد و تعامل درست در بین هنرمندان و دولت به عنوان نهاد حامی، سیاستگذار و هادی و نظاره‌گر، برقرارنشود و بر فاصله‌ها افزوده است. براین اساس با توجه به این شرایط، تأکید داریم کار باید به اهلش سپرده شود و هنرمندان و صنف پای کار آورده شوند و از هنرخود حمایت کنند تا در واقع این واسپاری شکل بگیرد.
البته ممکن است صنوف تجربه خاصی در خصوص این کار نداشته باشند و با توجه به مسائل سال‌های اخیر حتی برخی از صنف‌ها ظرفیت و توان ایجاد سازکار و سرعت عمل بخشیدن به این موضوع را هم نداشته باشند. بنابراین تأکید می‌کنم بنا نیست یک شبه تصمیم بگیریم و بخواهیم کار را واسپاری کنیم. از منظر تجربه کار در معاونت و همچنین از منظر امکان و توانایی صنوف با توجه به اینکه تجربه کار اجرایی دراین حوزه نداشته‌اند مسائل و ملاحظات و محدودیت‌های اجرایی وجود دارد که مورد توجه است. براین اساس تصمیم‌گیری برای این فرآیند زمانبر بوده و نیازمند بررسی است و باید به کمک صنوف و معاونت هنری و دوستان حقوقی و در تعامل با افراد مرجع و معتبر در حوزه هنر که بر این موضوع تسلط دارند و دغدغه‌مندند، این موضوع بررسی شود تا با توجه به شرایط روز و ضرورت‌هایی که هست بتوانیم دراین فرآیند قرار بگیریم.