محمدرضا مقدسیان
منتقد سینما

فیلم متأخر فرانسیس فوردکاپولا یعنی «مگالوپولیس» اثری مهم، هشداردهنده، جسور، دغدغه‌مند، حاصل خرد و نگاه عمیق انسانی است که ریشه در تاریخ سینما و مهم‌تر از آن ریشه در تاریخ فلسفه و کنجکاوی همیشگی بشری دارد.
اما فیلم خوبی نیست!
حرف خوب زدن، قطعاً با فیلم‌ساختن متفاوت است.
فیلم شدن و سینما شدن، مرحله‌ای بعد از دغدغه داشتن است. این شکل روایت است که بر بستر امتزاج میان فرم و محتوا، امکان بیان شیوا و گفت‌و‌گو با مخاطب به زبان فیلم را باعث می‌شود.
کاپولا با نیم‌نگاهی به فیلم «متروپولیس» فریتس‌لانگ و با تکیه بر تاریخ فلسفه و اسطوره‌هایی که شکل‌گرفتند و در ادامه نابود شدند و دوباره در شکلی دیگر خلق شدند و … هشدار می‌دهد و همزمان تلاش می‌کند که افقی امیدبخش، هر چند ذهنی را پیش روی مخاطب قرار دهد.
در این بین کاپولا تمرکزش را معطوف به هرج و مرج و سرگشتگی بشر امروز می‌کند؛ بشری که حال خوبی ندارد و ناراضی است و تمام الگوهایی که به واسطه چنگ زدن به آنها توهم نظم و قرار را برایش ایجاد کرده، در حال فروپاشی می‌بیند و…
فیلم اما برای نمایش این تشویش و سطحی شدن صعودی و شلوغی ذهن و پراکندگی نگاه، دست به روایتی از جنس تشویش و چندپارگی و اضطراب زده است.
طبیعتاً این جنس از روایت ممکن است که مخاطب را دعوت به کنار گذاشتن انکار و روبه‌رو شدن با زندگی سطحی و مک‌دونالدی و هوس‌بازانه‌اش کند و در ادامه باعث درک بهتر باتلاقی که در آن زیست می‌کند شود، اما به دلیل اینکه خود فیلمساز هم توان رساندن مخاطب به نقطه مقابل این تشویش را ندارد، در تحقق کامل هدفش شکست می‌خورد.
خلاصه اینکه فیلم به نظر وصیت‌نامه خالق سه‌گانه پدرخوانده است به بشر امروزی که تلاش می‌کند نسل تازه را به بازنگری و خلق جهانی دیگرگون دعوت کند، اما صرفاً در جهت نقد وضع موجود باقی می‌ماند و نتیجه‌ای درخور تحویل مخاطب نمی‌دهد.
قطعاً که کار سینما نسخه‌پیچی نیست، اما کاپولا قطعاً می‌دانسته که اگر تبدیل به پسربچه‌ای شود که در دل انکار و ترس همگانی، فریاد بزند پادشاه لخت است، احتمالاً مخالفان بسیار و خشم‌های زیادی را به جان خریده است، چراکه به روی مخاطبش آورده که در باتلاق زندگی می‌کند و باید سرش را از برف بیرون بیاورد.
فیلم «مگالوپولیس» فیلم خوبی نیست، اما نه آنقدر بد که همه می‌گویند. گویی خشم شخصی مخاطب در اثر بیدار شدن از خواب ناز، گریبان فیلم را گرفته است.