حمید حبیبی
خبرنگار

دکتر محمدجواد غلامرضا کاشی، استاد علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، معتقد است سرشت و سرنوشت یک جامعه برآمده از این است که آن جامعه به پرسش «انتظار از سیاست» چگونه پاسخ گوید.
به زعم او، «انتظار ما از سیاست» در ساخت ساحت‌های مختلف جامعه؛ از دین گرفته تا اجتماع و فرهنگ و اقتصاد و... اثرگذار است. بسته به اینکه ما به پرسش «انتظار از سیاست» چه پاسخی دهیم، پیامدهای تلخ و شیرین آن در همه عرصه‌ها نمایان می‌شود.
او ساخت نظام سیاسی در ایران را چنین تبیین می‌کند: «تجربه جنگ هشت ساله با عراق، پاسخی به پرسش انتظار از سیاست ساخت: «اقتدار، عزت و شکوه».
نظام سیاسی با این پاسخ، سامان یافت و مسیر خود را پی گرفت. ما در انتخاب میان دو گزینه «عزت» و «ذلت» قرار گرفتیم. پیداست که نباید تن به ذلت می‌دادیم و همیشه در جهت عزت و اقتدار و شکوه ملی حرکت می‌کردیم.»
دکتر کاشی در یادداشت قابل تأملی که با عنوان «انتظار از سیاست» در صفحه شخصی خود منتشر کرده، می‌گوید که امکان داشت ما به پرسش انتظار از سیاست، پاسخ دیگری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دادیم در نتیجه در برابر دوگانه‌های دیگری قرار می‌گرفتیم و متعاقباً سمت و سوی دیگری می‌یافتیم. او پاسخ‌هایی که انتخاب‌مان نبود را چنین عنوان می‌کند: «فضیلت یک پاسخ دیگر به سؤال انتظار از سیاست بود.
آن را رها کردیم. فضیلت در ادبیات سیاسی به معنای اولویت‌بخشی به خیر عمومی در مقابل خیر یا نفع خصوصی است. رفاه و خوشی یک پاسخ دیگر به این پرسش بود. اگر انتخابش کرده بودیم، آن‌گاه میان دوگانه هر آنچه موجبات رفاه و شادی اکثر مردم است و آنچه سبب رفاه و خوشی اقلی از مردم، قرار داشتیم. آزادی یک پاسخ دیگر بود. آنگاه می‌توانستیم در دوگانه کاستی یا افزونی هستی آزاد تک تک شهروندان، قرار داشته باشیم.
گسترش میدان رقابت، یک پاسخ دیگر بود. اگر آن را اختیار کرده بودیم، می‌توانستیم به عرصه سیاسی به مثابه میدان بازی بیندیشیم تا خود را در دوگانه برد و باخت بیابیم.»
البته او تأکید می‌کند که هر کدام از این پاسخ‌ها اگر انتخاب و سرنوشت جامعه ما می‌شد در کنار مواهبی که داشت، بی‌شک آثار و پیامدهای منفی هم می‌توانست داشته باشد.
دکتر کاشی تصریح می‌کند که اقتدار و عزت را نمی‌توان از دایره حیات سیاسی حذف کرد، اما نیازمندیم که پنجره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر را هم به پرسش «انتظار از سیاست» بگشاییم.