امین محمودی
خبرنگار

 
ایران دارنده دومین ذخایر گازی جهان است که این مهم می‌تواند سبب افزایش تولید گاز، صادرات آن و نقش‌آفرینی گسترده در بازارهای جهانی شود؛ با این حال اما با توجه به بهینه نبودن مصرف سوخت در کشورمان، ایران هم‌اکنون با ناترازی گاز روبه‌رو شود.
 
شفاف‌سازی عوامل چالش
آمارهای وزارت نفت نشان می‌دهد هم‌اکنون بیش از 50 درصد گاز تولیدی کشورمان در بخش‌های خانگی، صنایع، حمل‌و‌نقل و تجاری مصرف می‌شود که این میزان در فصل زمستان به 85 درصد خواهد رسید؛ از این‌رو به نظر می‌رسد کشورمان در زمستان سال‌جاری با ناترازی گاز روبه‌رو خواهد شد. از طرف دیگر هم‌اکنون 72 درصد انرژی کشورمان توسط گاز طبیعی تأمین می‌شود، اما وابستگی شدید به آن و نبود جایگزین مناسب، افزایش مصرف غیربهینه، عدم افزایش ظرفیت تولید، نداشتن نگاه استراتژیک و نیز توهم نامتناهی بودن این منابع منجر به تشدید این ناترازی شده است.
این مهم درحالی صورت می‌گیرد که در حال حاضر کشورمان گازی از دیگر کشورها خصوصاً روسیه و ترکمنستان وارد نمی‌کند، به همین دلیل وزارت نفت به دنبال آن است که با اتخاذ راهکارهای مانع ایجاد مشکل تأمین گاز در فصل سرد گاز شود. کارشناسان امر معتقدند یکی از ایرادات بزرگ مصرف سوخت در کشورمان این است که وابستگی کشورمان به مصرف گاز زیاد بوده، در حالی که دیگر کشورها سبد مصرف متنوع از سوخت را دارا هستند، به همین دلیل مشکلی برای تأمین گاز خود ندارند.
 
پیش‌بینی ناترازی هزار میلیون مترمکعب
مرکز مطالعات زنجیره ارزش پیش‌بینی کرده است که اگر روند فعلی عرضه و تقاضای گاز طبیعی ادامه یابد، در سال ۱۴۲۰، افت فشار مخازن پارس جنوبی در کنار افزایش بی‌رویه مصرف، باعث ناترازی حدود هزار میلیون متر مکعب در روز خواهد شد. رقمی که تقریباً دوبرابر عرضه گاز در آن تاریخ است. هم‌اکنون نیز بد نیست بدانیم ناترازی گاز در سالیان اخیر و سهمیه‌بندی نیروگاه‌ها و صنایع عمده برای دریافت این نعمت خدادادی در فصل زمستان سبب شده کشورمان درآمد 14 میلیارد دلاری را از دست بدهد.
 
وابستگی 72 درصدی
بر این اساس در تشریح ابعاد پررنگ‌تر ناترازی گاز در سال‌جاری، سعید توکلی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت: در حال حاضر روزانه ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز پالایش شده به شبکه سراسری تزریق می‌شود که از این مقدار باتوجه به قراردادهای بلندمدت صادراتی که داریم، بخش اندکی صادر شده و بقیه به مصارف داخلی می‌رسد.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه امسال سرمای هوا زودتر از سال قبل آغاز شد، افزود: امسال یک پدیده‌ای در ابتدای آبان اتفاق افتاد و بر‌اساس نظر هواشناسی، یک توده سرد اسکاندیناوی آمد، به موجب این توده سرد اسکاندیناوی ۱۱ استان شمالی ما همزمان افزایش برودت داشتند و این افزایش برودت باعث کاهش دما به اندازه میانگین ۱۲ درجه شد.
توکلی با بیان اینکه در بقیه دنیا سبد انرژی متنوع است، یعنی فقط به گاز متکی نیستند، بیان داشت: به عنوان نمونه چین کشوری است که طبیعتاً میزان تولید آن با میزان مصرف ما برابر است و مهم‌تر از این سبد انرژی که دارد نزدیک به ۶۰ درصد آن ذغال‌سنگ است و درصد کمی از گاز بهره‌مند است و بر‌اساس استراتژی توسعه صنعتی و طرح آمایش سرزمینی که دارند، ذغال‌سنگ و سوخت‌هایی که سوخت اصطلاحاً فسیلی است و نسبت به بحث هوای پاک یک محدودیتی است، در نقاطی استفاده می‌کنند که این باعث افزایش آلودگی نشود. وی افزود: علت اصلی ناترازی گاز در ایران که اولاً سبد انرژی ما متنوع نیست و وابستگی ۷۲ درصدی به گاز داریم و ثانیاً مصارف ما در تمامی بخش‌ها از خانگی گرفته تا نیروگاه‌ها و صنایع، بهینه نیست.
معاون وزیر نفت درخصوص میزان ناترازی گاز در زمستان امسال گفت: پیش‌بینی ما بین ۲۵۰ میلیون مترمکعب یا ۳۰۰ میلیون مترمکعب است و علت آن هم وابستگی بیش از حد مصرف‌کننده‌ها به گاز است.
توکلی با بیان اینکه شدت مصرف انرژی در ایران ۳.۳ برابر متوسط دنیاست، گفت: باید متوجه شویم که این گازی که می‌سوزد فقط مال ما نیست و این گاز یکی از بهترین نعمت‌های الهی است که به ما هبه شده است که آیندگان هم باید از آن استفاده کنند.