محسن جدیدی
خوشنویس

آثار بسیار جالب و دیده‌نشده­‌ای در قالب‌های متنوع کتابت تا کتیبه از میرزا محمدحسین سیفی قزوینی ملقب به عمادُالکتّاب از استادان خوشنویس خط نستعلیق در یکصد سال گذشته در نمایشگاهی با عنوان «رخ دوست» در موزه خوشنویسی برپا شده است.
آشنایی با مفاخر علمی، فرهنگی و هنری، اگرچه لذت­بخش و غرورآفرین است از منظر دیگر وظیفه­‌ای مهم بر دوش هر شهروند یک جامعه است. در طول تاریخ کهن ایران عزیز ما یکی از مهم‌ترین هنرها چه از جهت اعتبار و احترامی که در بین تمام اقشار مردم داشته و چه از حضور و ارتباط واقعی و کاربردی که در زندگی روزمره داشته، کتابت و هنر خوشنویسی است. با وجود این اهمیت بسزا، در طول تاریخ فراز و نشیب‌های بسیاری بر این هنر ملی گذشته که هرکدام تأثیرات مثبت و منفی متناسب با خود را داشته است. از این لحاظ می‌توان خوشنویسی را جدا از وجهه هنری، همدم و همپایی همیشگی برای مردم ایران دانست.
محمدحسین سیفی قزوینی که از سوی مظفرالدین شاه قاجار به عمادالکتّاب ملقب شده بود یکی از مفاخر هنر خوشنویسی است که در پی تلاطمات مهم سیاسی-فرهنگی دوران انقلاب مشروطه به عرصه تأثیرگذاری فرهنگی و هنری ایران وارد شده و نام خود را در تاریخ کشور ثبت کرده است.
او فرزند یکی از کاتبان قباله‌نویس به نام میرزا محمد قزوینی بود و 25 فروردین ماه 1240 شمسی در قزوین متولد شد. در دوران جوانی به رسم زمانه در نظام سنتی به تحصیل علوم و آموزش خط پرداخت و در ادامه به نظام مدرن تحصیل ­روی آورده و علاوه بر کسب علم، زبان‌های عربی و فرانسه را نیز فراگرفت. البته آموزش خطی که یاد شد بسیار با مدل امروزی تفاوت داشت و به قول خود عماد، او خط را از اساتیدی آموزش دید که روی ناخن خود ایرادات خط هنرجو را می‌نگاشتند و با خست عجیبی که رایج بود ده‌ها سال آموزش خط را برای هنرجو به درازا می­‌کشاندند! به هر روی او در سال 1276 به عنوان کاتب در وزارت انطباعات مشغول به کار شد و بدین ترتیب زندگی او در کسب معیشتی هم با کتابت گره محکم‌تری خورد. با شکوفایی استعدادش و کسب شهرت در دوره احمدشاه به سمت معلمی شاه رسید. حدود سال 1295 در پی دستگیری به جرم عضویت در گروه موسوم به «کمیته مجازات» به حبسی پنج ساله مبتلا شد و پس از رهایی از زندان به واسطه جایگاه بسیار بالای استادی‌اش، دوباره اعتبار و مسند پیشین خود را به دست آورد. او حتی در زندان نیز از مشق و کتابت بازنماند و آثار بسیاری را در این دوره خلق کرد. بر این اساس، پس از آزادی از زندان نه تنها خطش افت نکرده بود بلکه پخته‌­تر و کامل‌تر هم شده بود. در این دوره پسازندان که مصادف با تغییر نظام سیاسی کشور شده بود با انگیزه‌ه­ای بسیار زیاد دست از کار نشست و به تلاش ادامه داد. او در نهایت 26 تیرماه 1315 چهره در نقاب خاک کشید.
در کنار هم قرار گرفتن قطعات مختلف آنچه از زندگی ایشان یاد شد در وجودی که سرشار از اراده و پشتکار بود، در نهایت استاد بزرگی پرورش داد که تقریباً به تنهایی کشتی خط نستعلیق را در دوره‌ه­ای پر از تلاطم به پیش راند و به ساحل رساند. در عصری که نوع کشورداری قاجاریان در کنار گسترش ارتباطات گوناگون با اروپا، کشور را در مسیری برد که به انقلاب مشروطه منجر شد، عوامل گوناگونی چون واردات فرهنگی و فرازونشیب‌های معیشتی، روزبه‌روز رونق خوشنویسی را کمتر می­‌کرد. عمادالکتاب شروع به فعالیت کرد. او با شناخت ویژگی‌های زمانه خود با تأثیر از شیوه­‌های نوین آموزشی که در غرب دیده بود با تألیف کتابچه­‌های آموزشی و انتشار آن در میان شاگردان مدارس، نظام آموزشی خط را تغییر داد تا بنا بر گفته خود او چند آسیب را همزمان درمان کند؛ یکی کمبود معلم خط؛ دیگری نجات خط الفبای فارسی از خطر نابودی و سوم افزایش سرعت و کیفیت آموزش خط.
تلاش‌های بی­‌نظیر و دیدگاه جدید عماد در زمینه آموزش خط، در نهایت به شکل‌گیری سازمانی نظام‌مند در آموزش خط انجامید و نسل شاگردانش پس از وی آن را به انجام رسانده و سازمانی تحت عنوان «انجمن خوشنویسان ایران» را پدید آوردند که تا امروز به پرورش هنرجویان می‌­پردازد.