ندا سیجانی
خبرنگار

تولید یک کار با منظومه عطار
 استاد فخرالدینی در پاسخ به «ایران» درباره محدودیت‌هایی که اشعار «منطق‌الطیر» به لحاظ آهنگسازی برای او ایجاد کرده و انتخاب خواننده‌ها، گفت: اشعار این منظومه بر وزن فاعلاتن هستند که مسأله عجیبی نیست. قاعدتاً کلمات محدودیتی برای آهنگساز خواهند داشت ولی به هر حال تمهیداتی برای رهایی از این محدودیت‌ها وجود خواهد داشت. این پروژه یک کار اپرایی است و نیاز دارد با خواننده‌ای کار شود که با موسیقی بین‌المللی آشنایی دارد و بتواند نت را خوب بخواند و فقط به حافظه خود متکی نباشد. همچنین در موومان‌های مختلف لازم است خواننده آشنایی کامل با نت و سابقه نوازندگی داشته باشد که بتواند از پس کار بر آید.
او در ادامه افزود: در این پروژه دو خواننده داریم، یکی از آنها مهدی محمدی در نقش خواننده تنور است که نقش «هدهد» را بر عهده دارد و دیگری علی تفرشی در نقش راوی است که داستان را تعریف می‌کند؛ این دو خواننده در بعضی از بخش‌ها با گروه کر همراه می‌شوند.
این هنرمند درباره نحوه سازبندی پروژه «قاف» نیز گفت: سازبندی بر اساس ارکستر سمفونیک است که کادر مشخصی است. سازهای کامل بادی چوبی و بادی برنجی، آلات ضربی در حد نیاز و زهی‌ها را که پنج گروه هستند، کامل دارد. گروه کر هم کامل است که در چهار گروه سوپرانو، آلتو، تنور و باس در کنار دو خواننده همراهی می‌کنند.
او درباره علت انتخاب علی تفرشی گفت: آقای تفرشی در دانشگاه شاگرد من بودند؛ البته خواننده‌های دیگری هم بودند ولی ایشان را انتخاب کردیم. امیدوارم نتیجه کار او خوب در بیاید و مشخص شود انتخاب ما درست بوده است. من با خواننده‌های زیادی قبل و بعد از انقلاب کار کرده و آنها را معرفی و مشهور کردم. الان هم امیدوارم این قدم من خیر بوده باشد. جمع کردن این تیم کار دشواری بود و در انتظار این هستیم که بتوانیم اجرای خوبی را از خودمان به یادگار بگذاریم.
 
باید لحن موسیقی ایرانی حفظ شود
این رهبر ارکستر همچنین درباره روندی که طی سال‌ها برای رسیدن به ساخت چنین اثری پیموده است، گفت: ساز من از ابتدا ویلن بوده و استادان خوبی هم داشتم ولی همیشه درصدد آن بودم ببینم چه کارهایی می‌توان انجام داد که متفاوت باشد. روزی در رادیو بودم، آن زمان روال این بود که تصنیفی ساخته می‌شد آن را اجرا می‌کردیم و گاهی تصنیف چهار تا پنج دقیقه‌ای را در چند مرحله ضبط می‌کردیم. همیشه با خودم فکر می‌کردم این روال درست نیست و باید کارهای جدید بیشتری در جریان باشد. روزی آقای ابتهاج پرسید که آیا می‌توان وقتی خواننده می‌خواند عوض اینکه یک ساز جواب آن را دهد ارکستر جواب دهد؟ در پاسخش گفتم، می‌شود. این طرح در جلسه‌ای مطرح شد و همه گفتند نه، ولی من گفتم این کار را می‌کنم و اولین کاری که کردم در چهارگاه بود که یک چهار مضراب برای ویلن نوشتم و وقتی آماده شد، قسمت آوازش را هم نوشتم و انصافاً آقای شجریان خیلی خوب آوازش را در شور خواندند. رفته‌رفته کارهای بیشتری در این سبک ساختم ولی بعداً دیدم که دامنه کار وسیع‌تر از این حرف‌هاست. زمانی که این آثار را بشنوید، موسیقی ایرانی را می‌شنوید و هویت موسیقی ایرانی حفظ می‌شود، هر چند که ارکستر کار را اجرا می‌کند ولی لحن موسیقی ایرانی حفظ می‌شود.

دولتی‌ها نباید با موسیقیدان‌ها دربیفتند
فخرالدینی درباره وضعیت کنونی موسیقی در ایران هم گفت: موسیقی همیشه در هر جای دنیا باید مورد حمایت باشد و بدون حمایت دولت نمی‌تواند به کار خود ادامه دهد. اینکه از ارکستر ملی کناره‌گیری کردم به علت نارضایتی من بود؛ چرا که دیدم کار آن‌طور که می‌خواهم پیش نمی‌رود و مدام باید با همه در جدال باشم. از تصمیم خود ناراضی هم نیستم و توانستم در این مدت این کار را بنویسم، هرچند که نتوانستم بالای سر ارکستر باشم. دولتی‌ها نباید با موسیقیدان‌ها در بیفتند و باید احترام آنها را حفظ کنند. موسیقی در این سال‌ها نتوانسته به مقام علمی خود برسد؛ در صورتی که موسیقی یک علم است و مسئولینی که با آن مخالف هستند باید این امر را بدانند و نباید با آن در بیفتند.
 
از روند شکل‌گیری پروژه تا همکاری با نوازندگان ارکستر سمفونیک
آرش امینی هم که در این پروژه به عنوان رهبر ارکستر در کنار فخرالدینی بوده، طی سخنانی گفت: این پروژه از دو سال پیش بر اساس منظومه «منطق‌الطیر» عطار و داستان سیمرغ نگاشته شد که البته اشعار توسط جناب شفیعی کدکنی تصحیح شدند. این اثر در پنج موومان برای ارکستر سمفونیک کامل، گروه کر و دو خواننده ساخته شده است. کنسرتوی ویلن هم توسط امین غفاری در ابتدای برنامه اجرا می‌شود که البته این کنسرتو توسط استاد به آقای غفاری تقدیم شده است. این اثر خیلی زیرکانه بین موسیقی ایرانی و با روایتی جهانی حرکت می‌کند و هر لحظه با هر ارکستری در دنیا قابلیت روایت دارد.
حبیب صبور (تهیه‌کننده کنسرت) نیز در سخنانی گفت: پروژه سنگین بود و ۶ تا ۷ ماه درگیرش بودیم تا امروز که به اینجا رسیدیم. این پروژه دو سال پیش توسط استاد فخرالدینی نگاشته شد و ۶ ماه پیش تصمیم گرفتیم آن را روی صحنه ببریم. مسیر با توجه به اتفاقاتی که در کشور رخ داد پر از حادثه و فراز و نشیب بود و خوشحالم که امروز به اینجا رسیدیم. از استاد ممنونم که به من اعتماد کردند و پروژه را به من سپردند. نوازندگان ارکستر را اعضای ارکستر سمفونیک ملی و تعدادی از نوازندگان پیشکسوت تشکیل می‌دهند.
مصطفی جعفری نیز به عنوان نماینده اسپانسر این پروژه طی سخنانی گفت: حمایت مالی از کسب‌وکارها و پروژه‌های هنری، امری رایج در دنیاست. خیلی خوشحالم که در کنار استاد بزرگ، فرهیخته و نام‌آوری چون استاد فخرالدینی هستم.