گروه فرهنگی/ آیین رونمایی از دانشنامه برخط «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی» در حالی به میزبانی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد که اغلب حاضران در این مراسم از ضرورت وجود عزمی ملی برای حفظ زبان‌ها و گویش‌های ایران سخن گفتند.
«کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در این مراسم گفت: زبان‌هایی که طی هزاران‌ سال شکل گرفته‌اند، در فراز و نشیب روزگار، برخی از میان رفته‌اند و برخی به دست ما رسیده‌اند. طبق گزارش یونسکو، زبان‌های بسیاری در دنیا به علل گوناگون از جمله پدیده جهانی‌شدن در حال نابودی هستند. بنابراین ضرورت شناخت و ثبت و ضبط زبان‌ها یکی از دغدغه‌‎های پژوهشگران شده، زیرا از میان رفتن یک زبان، از میان رفتن دستاوردهای فرهنگی یک ملت است.
صرف یک دهه تلاش برای
جمع‌آوری مقالات
او ادامه داد: پس از بیش از یک‌ دهه تلاش برای جمع‌آوری منابع و مقالات، مایه مباهات است که از نخستین دانشنامه برخط زبان‌ها و گویش‌های ایرانی رونمایی کنیم و از این امکان برای جذب بیش‌تر منابع، پژوهش‌ها و مداخل و نیز در اختیار گذاشتن این اطلاعات در دسترس همگان بهره ببریم. سخنران بعد، «عبدالمجید ارفعی»، پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی اَکَدی و ایلامی و خوانش‌گر گل‌نبشته‌های تخت جمشید بود که گفت: امیدوارم این دانشنامه وادارمان کند این زبان را حفظ کنیم و آلوده نکنیم. او در ادامه افزود: خودم از گویش‌ها بسیار استفاده می‌کنم تا به شناخت زبان ایلامی کمک کنم. بعد از سخنرانی استاد ارفعی، سخنرانی تصویری «گارنیک آساتوریان»، استاد و رئیس بخش خاورشناسی دانشگاه روسی- ارمنی (اسلاوِنی) ارمنستان به نمایش درآمد. «احمد پاکتچی»، سفیر ایران در یونسکو و مدیر بخش فقه و حقوق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز گفت: زبان‌ها و گویش‌ها مطمئن‌ترین منابعی هستند که می‌توانند پشتوانه فرهنگ ما باشند.
«نادره نفیسی»، عضو هیأت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیر و سرویراستار بخش زبان‌شناسی و دانشنامه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی هم با ارائه پیشینه‌‌ای از پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی گفت: هنوز اطلس زبانی مدون و مشخصی نداریم، اما پرسش این است که آیا این کارهای پراکنده به نتیجه خواهد رسید؟ اگر تمام این کوشش‌ها یک‌جا گردآوری می‌شد، می‌توانستیم دست به گردآوری سراسری زبان‌ها و گویش‌های ایرانی بزنیم که امیدوارم این گام نخست بتواند نظر دولتمردان و مؤسسات علمی و پژوهشی را جلب کند.

خطر انحلال در کمین
گویش‌های ایرانی
آخرین بخش برنامه، پخش سخنرانی مجازی «اسفندیار طاهری»، عضو هیأت‌علمی گروه زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان بود، او نیز گفت: باید به‌دنبال تولید پیکره باشیم و شیوه پردازش آن به‌گونه‌ای باشد که همه پژوهشگران از آن استفاده کنند. در دو دهه اخیر گویش‌های ایرانی در خطر انحلال قرار گرفته‌اند و باید مورد دقت قرار گیرد، بخصوص آن‌هایی که گویشوران کمی دارند و در معرض نابودی هستند.
او اضافه کرد: فرهنگ‌های محلی هم در آستانه نابودی هستند و داده‌های فرهنگی و زبانی باید توأمان مورد توجه قرار گیرند. در نتیجه باید پژوهشگرانی تربیت شوند که مستندسازی گویش‌های ایرانی کارشان باشد و هر کس که ابزار این کار را داشته باشد و مهارتش را کسب کند، می‌تواند چنین کند زیرا باید نگاه‌مان به جامعه زبانی هم باشد تا گویش را زنده نگه دارند.