گفت‌وگو با عبدالحسین مختاباد خواننده موسیقی ایرانی به بهانه اثر جدیدش «آن لحظه‌ها»
موسیقی هــــــنری هیچگاه از حرکت باز نمـی‌ایســـــتد
به گفته عبدالحسین مختاباد، «نوگرایی در هنر، بویژه موسیقی، نیازمند آگاهی ودانش است، نه تفکرات نادرست وانتخاب‌های اشتباه. مانند آنچه که در برخی از آثار امروز شاهد آن هستیم و تهی از هرگونه خلاقیت و نوآوری هستند.»
ندا سیجانی
خبرنگار
عبدالحسین مختاباد ازجمله خوانندگان نام‌آشنای موسیقی ایرانی است که در کنار هنر آوازخوانی، در آهنگسازی هم تبحر دارد و توانسته با شناخت کامل و درست این دو بخش، آثار ارزشمند و قابل توجهی تولید کند که اغلب آنها همچنان شنیدنی است مانند «تمنای وصال» یا «شبانگاهان». این هنرمند به تازگی تک‌آهنگ «آن لحظه‌ها» را منتشر کرده که بیانگر نگاه متفاوت او نسبت به سبک‌های گذشته‌اش است؛ اثری سروده دکترمحمدرضا شفیعی‌کدکنی با آهنگسازی و خوانندگی و تنظیم سیدعبدالحسین مختاباد.
تک آهنگ «آن لحظه‌ها» برای ارکستر بزرگ تنظیم شده است و محسن حسینی (سنتور)، علیرضا دریایی (ویولن و کمانچه)، فرهاد ابراهیم خانی (نی)، نیما دلنوازی (تار و تارباس)، بابک میرزایی (عود)، داوود منادی (ویولنسل)، میلاد قریشی (تنبک و دف) نوازندگان این قطعه هستند.
مجموعه‌ای با اشعار شاعران معاصر
عبدالحسین مختاباد در گفت‌وگو با«ایران» درباره شکل‌گیری این کار بیان داشت: «تولید این قطعه به سال 1383
برمی گردد.
آن زمان، مدتی در لندن زندگی می کردم و در همان دوران ایده این کار در ذهنم شکل گرفت. درواقع تصمیم دارم با بهره گیری از اشعار شاعران معاصرهمچون دکتر کدکنی، احمد شاملو، هوشنگ ابتهاج، مهدی اخوان ثالث و... مجموعه‌ای در قالب آلبوم منتشرکنم که تا به امروز دو قطعه از این کار ضبط شده و مابقی قطعات هم به زودی ضبط استودیویی می شوند. تک آهنگ «آن لحظه‌ها» هم مربوط به همین مجموعه است که هفته گذشته در فضای مجازی منتشر شد. این اثر سال 1401 در تهران ضبط شد و به دلیل فوت برادرم انتشارآن متوقف گردید و در ادامه بعد از بازگشتم از کانادا به ایران، تصمیم گرفتم این قطعه را منتشرکنم که بحمدالله با همکاری مؤسسه آوای هنر انجام گرفت.»
به گفته این خواننده،« قطعه «آن لحظه‌ها» سال 1401 در رقابت‌های جایزه جهانی موسیقی «گلوبال موزیک اواردز» در بخش آهنگسازی و خوانندگی جایزه نقره‌ای را دریافت کرده است.»
یک کار پاپیولار اما شنیدنی
مختاباد درباره شیوه تازه‌اش در ارائه این کار بیان داشت: «آهنگسازی و تنظیم این قطعه برعهده خودم بوده است و باید بگویم جزء اولین تنظیم‌هایی است که به عنوان بخشی از پروژه فوق لیسانسم در لندن آموخته‌ام. در این قطعه، هم از سازهای ایرانی استفاده شده هم از سازهای کلاسیک. در واقع فضای موسیقی ایرانی در کنار ارکستراسیون مدرن است و کار را به‌صورت پاپیولارمعرفی می کند. روان وساده. این سبک موسیقی موجب شده مخاطب فکر کند این کار به موسیقی پاپ نزدیک تراست. »
نوآوری‌هایی بر اساس دانش و تفکر
این آهنگساز درباره تلفیق و نوگرایی که درموسیقی امروز بسیاردیده و شنیده می‌شود، اظهارکرد: «لازمه نوگرایی، آگاهی و دانش است. نوگرایی به معنای انجام گرفتن هراتفاق تازه در موسیقی نیست. اگر می خواهید اثری را بر اساس معیارها و متراژهای عصر مدرن تولید کنید باید در این رابطه، اطلاعات و پیش‌زمینه خوبی داشته باشید و موسیقی سنتی و موسیقی کلاسیک را به خوبی بشناسید. نوآوری‌ها باید براساس اطلاعات درست باشد نه تفکرات نادرست و انتخاب‌های اشتباه. اغلب آثاری که امروزه تولید می‌شوند و به گوش می رسند، تنها عنوان نوآوری دارند و بیشترشان تهی از نوآوری هستند. به‌طورمثال استفاده از شعر نو بسیار مهم است اما باید شناخت درستی از قرارگرفتن آن در کنار موسیقی داشته باشیم. اینکه این شعر چگونه و در کجا وصل شود و به پایان برسد.»
مختاباد می گوید: «خواننده‌ها و آهنگسازان بسیاری بر این عقیده‌اند که شعر نو است و کلام مفهوم اجتماعی و سیاسی دارد و می تواند راه خود را پیش ببرد، اما این نگاه کاملاً اشتباه است. وقتی کلام به موسیقی تبدیل می‌شود، موسیقی باید به لحاظ ساخت و نحوه پرداخت، ارجح تر بر کلام باشد تا آنجا که حس کنید این کلام به وسیله موسیقی معرفی شده نه اینکه موسیقی به وسیله کلام معرفی شده است. درواقع قبل‌تر، شاعر این کلام را گفته، پس وقتی کلام در قالب موسیقی بیان می‌شود، باید حس کنید این کلام را بارور کرده‌اید. متأسفانه در آثاری که امروزه به گوش می رسد، بالای 80 درصد این اتفاق نمی‌افتد وآهنگسازان یا خوانندگان براین نظر هستند چون شعر، سروده یک شاعر مدرن است و دارای مفاهیم سیاسی و اجتماعی است، پس از این شاخصه برخوردار است. براین اساس اغلب این دوستان از دانش موسیقی برخوردار نیستند.»
محضر اساتید را درک کنید
او افزود: «دانش موسیقی با آموزش درست شکل می گیرد. باید کتاب بخوانید. موسیقی زیاد بشنوید. باید از محضراساتید این حوزه که سال‌ها در این زمینه زحمت کشیدند و تلاش کردند و آثارماندگار تولید کردند، بهره بیشتری ببرید و ارتباط بگیرید. نواختن یک ساز و آشنا بودن به هارمونی دلیل شما بر دانش کافی در آهنگسازی نیست. مضاف بر اینکه در موسیقی، علاوه بر دانش باید ذوق هم داشته باشید، چرا که آهنگسازی بر مبنای ذوق و سلیقه است، مانند آثار شیدا. ذوق ملودی‌سازی باید در درون آهنگساز باشد، ذوق در علم و کتاب‌ها یافت نمی‌شود. بنابراین اگر این ذوق همراه با علم و دانش شکل بگیرد، می‌تواند منشأ و مأخذ خیلی از اتفاقات باشد. در تاریخ موسیقی ایران، آهنگسازان بزرگی همچون روح‌الله خالقی، جواد معروفی، پرویز مشکاتیان، فرامرز پایور و... بوده‌اند که مجموعه‌ای از ذوق و سلیقه و دانش آنها سبب شکل‌گیری آن آثار فاخر و ماندگار شده است.»
شعری برای تمامی نسل‌ها
شعر«آن لحظه‌ها» سروده محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تیر 1400 در صفحه شخصی منتسب به این شاعر منتشر شد.
شعری در پی درگذشت «مهشاد کریمی» و «ریحانه یاسینی» خبرنگاران جوان ایسنا و ایرنا در سانحه واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران محیط زیست در آذربایجان غربی . شعری با این مضمون:« آن لحظه‌ها جوانی ما بود / آن لحظه‌ها که روح، در آنها مثل نگاه آهوی کوهی بر دشت و بر گریوه رها بود/ زان لحظه‌ها چگونه توانیم جز با درود و تلخی بدرود یادکرد / آن لحظه‌ها که خوب‌ترین‌ها / از سال‌های عمر خدا بود/ آن لحظه‌ها، جوانی ما بود.»
عبدالحسین مختاباد در ادامه صحبت‌هایش درباره انتخاب این شعر گفت:« این شعر بار اجتماعی و سیاسی دارد و روایت نسلی است که از دوره شادی و جوانی و شور و عشق به تحولات اجتماعی و سیاسی می رسند. درواقع هدف من بیان حس و حال نسلی است که در طول این 4 دهه این تحولات را دیده و مشارکت کرده‌اند. شاعر هم در زمان سرودن این شعر حال نسل خود را وصف کرده است، نسلی که آرزوهایی داشت. زمانی که این شعر را خواندم بسیار در من تأثیر گذاشت، آرام آرام ملودی آن را با خود زمزمه می کردم و در نهایت این کار متولد شد. وقتی کار آهنگسازی آن انجام گرفت و ضبط شد دوست عزیزم دکتر مجید پازوکی کار را گوش کرد و بسیار تحت تأثیر قرار گرفت و گفت چه بهتر آنکه استاد کدکنی این کار را بشنوند. از استاد دعوت به عمل آمد و لطف کردند و به منزل ما آمدند. خیلی کار را دوست داشتند و گفتند حق مطلب را درباره این شعر بیان کرده‌اید و برای من سعادتی بود که این اثر مورد استقبال ایشان قرار گرفته است.»
زبان هنر و بیان اتفاقات اجتماعی و سیاسی
او درباره تاثیرگذاری زبان هنر بویژه موسیقی، در بیان مسائل اجتماعی بیان داشت: «موسیقی جدی توسط تعدادی از موزیسین‌های جدی پیگیری و تولید می شود و متأسفانه حمایتی صورت نمی گیرد و اغلب این تولیدات خودجوش بوده و حرکت‌های شخصی هنرمندان است. باید بگویم در حال حاضر موسیقی دوران بدی را می گذراند. با نگاه به تابلوهای سطح شهر متوجه خواهید شد، کنسرت‌هایی روی صحنه می رود که نه شعر و محتوای خوبی دارند و نه از ملودی تاثیرگذاری برخوردارهستند و موجب شده آن هنرمندی که به جامعه و مردم سرزمینش تعهد اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی و تاریخی دارد و در گوشه و کنار این مملکت کارمی کند، شانس بروز نداشته باشد. البته این مسأله همچنان ادامه دارد و خواهد داشت. بازار اجراهای خوب خوابیده است و کارهای سنتی و ارکسترال خیلی کم اجرا می‌شود. براین اساس نهادهای اجرایی و فرهنگی وظیفه دارند از موسیقی اصیل ایرانی که شناسنامه فرهنگی و هنری ایران است حمایت جدی داشته باشند. کمااینکه در سراسر دنیا موسیقی اصیل همیشه مورد حمایت بوده و است، مانند آموزش و پرورش. در سراسر دنیا آموزش و پرورش وظیفه دارد بدون دریافت مبلغی از مردم، کودکان و نوجوانان را باسواد کند و در ادامه این حمایت‌ها مهندس، دکتر، قاضی و... در آن مملکت پرورش می‌یابد. موسیقی هنری هم باید بدون چشمداشت و بازگشت مالی از سوی نهادهای فرهنگی حمایت شود. البته اگر بتوانند به درستی روی آن سرمایه‌گذاری کنند و به سمع و نظر مردم برسانند و استقبال شود، قطعاً بازگشت سرمایه خواهد داشت.»
پاپ و جاز در کنار موسیقی هنری
او در پاسخ به این سؤال که جامعه در انتخاب این تولیدات نقش دارد یا هنرمند بر مخاطب اثرمی گذارد، بیان کرد: «این عرضه و تقاضا یک نگاه دوسویه است. هم بازخورد خوب جامعه بر کار تاثیرگذار است هم شناخت هنرمند از مخاطب. در سراسر دنیا فعالیت‌های موسیقی پاپ و جاز در کنار موسیقی هنری قرار می‌گیرد و هیچگاه از حرکت باز نمی‌ایستد و همچنان مسیر خود را انجام می‌دهد و اتفاقاً خیلی هم مورد استقبال قرار می‌گیرد. اما در کشور ما این نگاه وجود ندارد و جنبه‌های زرق و برق ارجحیت دارند و براین اساس موسیقی هنری به کنجی کشانده می‌شود و به موسیقی آموزشگاهی تبدیل می شود. البته شرایط آموزش موسیقی هم چندان قابل تعریف نیست و استقبال چندانی صورت نمی گیرد. اگر جوانی در این مملکت به موسیقی جاز و پاپ علاقه دارد، امر عادی است اما آیا همین کارها هم رصد می شود؟ این آثاری که در فضای مجازی منتشر می‌شوند قابل شنیدن نیستند و تاریخ مصرف کوتاهی دارند. این در حالی است که موسیقی پاپ دهه 40-50 همچنان شنیدنی است و حتی نسل امروز هم به آن علاقه‌مند است. اگر جامعه به این نوع از موسیقی‌ها نیاز دارد امری عادی است اما این نیاز باید براساس قواعد و چهارچوبی باشد تا به نتایج درست برسد.»
اجرای زنده با ارکستر ملی
مختاباد قرار است به‌زودی این کار را در قالب یک آلبوم منتشر کند. او درباره فضای نشر امروز گفت: «بازار نشر اوضاع خوبی ندارد و این اتفاق مدت‌هاست به‌وجود آمده و شاید مختص ایران نباشد. بنابراین بهتر است در کنار انتشار تک‌آهنگ‌ها در فضای مجازی، یک کار تزئینی در قالب آلبوم هم منتشرشود که قطعاً ماندگاری بیشتری خواهد داشت.»
این خواننده خردادماه امسال پس از شش سال دوری از صحنه با همراهی ارکستر ملی ایران در کنسرت «در رهگذارت» به رهبری همایون رحیمیان در تالار وحدت به روی صحنه رفت. قرار است به زودی با تک آهنگ «آن لحظه‌ها» با ارکستر ملی ایران اجرای تازه‌ای داشته باشد.
