حسین مهدی‌تبار
کارشناس بین‌الملل

رزمایش مرکب دریایی آیونز (IMEX 2024) به میزبانی ایران و در شمال اقیانوس هند برگزار می‌شود. مرحله اصلی رزمایش مرکب دریایی آیونز (IMEX 2024) با حضور تعدادی از کشورهای حاشیه اقیانوس هند طی هفته جاری و به میزبانی ناوگان جنوب نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود. رزمایش دریایی آیونز (IONS) یک تمرین نظامی مشترک است که توسط کشورهای عضو آیونز (Indian Ocean Naval Symposium) برگزار می‌شود. این سازمان شامل کشورهای حاشیه اقیانوس هند است و هدف از این رزمایش تقویت همکاری‌های دریایی، افزایش امنیت و مقابله با تهدیدات در آب‌های بین‌المللی است.
در آخرین دوره این رزمایش در سال ۲۰۲۲، نیروهای دریایی از ایران، هندوستان، بنگلادش و چندین کشور دیگر شرکت داشتند و این تمرینات در بندر گوا هند و در آب‌های آزاد اقیانوس هند انجام شد.
برگزاری چنین رویدادی در ملتهب‌ترین روزهای غرب آسیا چند پیام مهم خواهد داشت. اولین مسأله این است که نمی‌توان ایران را منزوی کرد. در حالی که امریکا در سال‌های اخیر تلاش کرده تا ایران را در انزوای سیاسی قرار دهد و نیروهای نظامی ایران را تضعیف کند، برقراری چنین رزمایشی آن‌هم با میزبانی ایران عملاً به معنی شکست چنین پروژه‌ای است. شرکت ایران در رزمایش‌های دریایی بین‌المللی مانند آیونز (IONS) می‌تواند به باطل کردن تلاش برای انزوای بین‌المللی کشور کمک کند. این تمرینات دریایی با حضور نیروهای دریایی کشورهای مختلف، از جمله قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی، فرصت‌هایی برای ایران فراهم می‌آورد تا تعاملات نظامی و امنیتی خود را با دیگر کشورها گسترش دهد. در این رزمایش‌ها، ایران نه تنها توانایی‌های نظامی خود را به نمایش می‌گذارد، بلکه در گفت‌و‌گوهای چندجانبه در زمینه امنیت منطقه‌ای و مبارزه با تهدیدات مشترک، مانند دزدی دریایی و تروریسم، مشارکت می‌کند.
این تعاملات می‌تواند به ایران کمک کند تا با کشورهای بیشتری روابط خود را در زمینه‌های نظامی و امنیتی توسعه دهد و از پروژه انزوایی که در تقابل تا کشورهای غربی به‌وجود آمده، تا حد زیادی فاصله بگیرد.
در عین حال، نکته دوم این است که مشارکت ایران در چنین رزمایش‌هایی نشان‌دهنده تمایل این کشور برای نقش‌آفرینی در امنیت منطقه‌ای و همکاری‌های بین‌المللی است، که می‌تواند تأثیر مثبتی بر دیدگاه جهانی نسبت به ایران داشته باشد. مشارکت ایران در رزمایش‌های دریایی بین‌المللی، مانند رزمایش آیونز، به عنوان ابزاری دیپلماتیک و نظامی مهمی می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر موقعیت این کشور در صحنه بین‌المللی داشته باشد. از یک‌سو، حضور فعال در چنین رویدادهایی نشانه‌ای از تمایل ایران به همکاری‌های چندجانبه و تعامل با سایر کشورها در جهت تأمین امنیت منطقه‌ای است. این همکاری‌ها بویژه در زمینه‌هایی همچون مبارزه با دزدی دریایی، مقابله با تروریسم دریایی و حفظ امنیت در آبراه‌های حیاتی، اهمیت بالایی دارند.
از سوی دیگر، این مشارکت می‌تواند تصویر ایران را به‌عنوان یک قدرت مسئول و همکار در تأمین امنیت دریایی تقویت کند. با شرکت در رزمایش‌های چندجانبه، ایران می‌تواند نشان دهد که به همکاری‌های بین‌المللی برای ثبات منطقه‌ای و جهانی علاقه‌مند است و توانایی مشارکت در این فرآیندها را دارد.
این تعاملات از طرفی می‌تواند موجب بهبود روابط ایران با برخی از کشورهای عضو یا ناظر در این رزمایش‌ها شود. تعاملات مستقیم با نیروهای دریایی این کشورها در رزمایش‌های آیونز، به ایران امکان می‌دهد تا علاوه بر ارتقای توان نظامی خود، فرصت‌هایی برای ایجاد یا تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی نیز بیابد.
به‌علاوه، مشارکت در چنین رزمایش‌هایی می‌تواند به ایران کمک کند تا در مقابل انتقاداتی که درباره منزوی بودن و عدم همکاری‌های بین‌المللی مطرح می‌شود، پاسخی عملی ارائه دهد. این کشور با نمایش توانمندی‌های دریایی خود و شرکت در مانورهای مشترک می‌تواند خود را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در امنیت منطقه‌ای و جهانی مطرح کند، که این مسأله می‌تواند نگاه برخی از کشورها را نسبت به ایران تعدیل کند.
در مجموع، این نوع همکاری‌ها به ایران این امکان را می‌دهد که از فرصت‌های دیپلماتیک برای شکستن انزوای سیاسی و اقتصادی بهره‌برداری کند و نقش بیشتری در امنیت بین‌المللی ایفا نماید.