مهدی رمضانی
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

این روزها نام یحیی سنوار که می‌آید، اولین کلماتی که بر ذهن و زبان آشنایان با جبهه مقاومت جاری می‌شود، جرأت، مقاومت، طراحی نظامی، مجاهدت پایدار و عباراتی از این دست است و شاید کمتر به این مضمون توجه شود که این آزاده‌ محبوس در زندان‌های رژیم اشغالگر، متفکری خلاق و پایبند به این اصل بوده است که «برای مبارزه با دشمن ابتدا باید او را درست شناخت.»
سنوار وارد دانشگاه غزه می‌شود و زبان و ادبیات عرب می‌خواند و بعد از آغاز مبارزه با رژیم اشغالگر به ۴ بار حبس ابد محکوم می‌شود و ۲۳ سال در زندان می‌ماند. در این سال‌ها علاوه بر زبان انگلیسی به عبری هم مسلط می‌شود و تمام اطلاعات خود را در مورد رژیم صهیونیستی از روزنامه‌ها، مجلات و رسانه‌های خودشان کسب می‌کند. او زندان را «آکادمی» می‌نامد و از فرصت زندان برای افزایش و عمق‌بخشی به شناخت خود از رژیم اشغالگر، تمام بهره را می‌برد.
کیتی پری (Katy Perry)، رئیس پیشین سرویس زندان‌های سرزمین‌های اشغالی در گفت‌وگویی با شبکه ۱۲ رژیم صهیونیستی می‌گوید:«یحیی سنوار در نوار غزه، دو کتاب از دو رئیس سابق آژانس امنیت داخلی (شین‌بت) را ترجمه کرده است... در یکی از جست‌وجوهای غافلگیرانه، کتابی نزد سنوار پیدا شد که گمان کردیم به خط او باشد و بین 500 تا 600 صفحه بود. او گفت که می‌خواهد آن را برای زندانیان امنیتی ترجمه کند... کاملاً واضح بود که او یک رهبر آرام، باقدرت و قاطع است. سنوار راهبرد رهبران شین‌بت را قاعده «دشمن خود را بشناس!» می‌دانست.» سنوار سال 2004 و در زندان، رمان «خار و‌ میخک» (الشوک والقُرنفل) را می‌نویسد. آری، رهبر فولادین حماس برای پیشبرد آرمان‌های مقاومت، دست به قلم می‌برد و از ادبیات برای توصیف ستمی که بر غزه رفته است بهره می‌برد. «خار و میخک» نمادی از زندگانی در غزه است. زندگی در غزه شامل درد‌هایی است که مانند خاری بر کالبد مردم مظلوم است و نویسنده آن را با میخک آمیخته که نمایانگر شادی است؛ عنوانی دوگانه که در ادبیات زندگینامه‌ای اخیر عربی بسیار رایج است تا تجربیات متضاد زندگی را به‌ خوبی نشان دهد. این کتاب در 30 فصل، تاریخ مبارزه فلسطینی‌ها را از سال 1967 روایت می‌کند و به شیوه‌ای نزدیک به تاریخ، در دل روایتش به جزئیات مهم و مؤثر نیز می‌پردازد. این رمان، خواننده را به خیابان‌ها و مناطق فلسطینی نزدیک‌ می‌کند، مقاومت را می‌ستاید و تاریکی‌های زندگی مردم مانند فقر، خدمات ضعیف و ماهیت زندگی اجتماعی آنان را روشن می‌کند. بر اساس آنچه در رسانه‌ها آمده است، رژیم اشغالگر انتشار این کتاب را در سایت آمازون برنمی‌تابد. پس از قرار گرفتن این رمان در فهرست پرفروش‌های آمازون، وکلای بریتانیایی اسرائیل (UKLFI) در ۱۸ آوریل ۲۰۲۴ به آمازون اطلاع دادند قوانین ضدتروریسم را نقض کرده و از آمازون شکایت می‌کنند و با این تهدید، آمازون روز بعد این کتاب را از فهرست فروش خود حذف کرد. این چهره مجاهد فلسطینی بعدها کتاب «حماس: آزمون و خطا» را می‌نویسد که به تجربه او با جنبش حماس و توسعه آن در طول زمان و پیش‌بینی آینده آن در درگیری با اسرائیل می‌پردازد. اهمیت این کتاب در این است که نویسنده، خود یکی از رهبران اصلی حماس است.
«الشاباک بین الاشلاء» (شین‌بت در میان پاره‌ها) اثر «کارمی گیلون» درباره سرویس امنیت داخلی اسرائیل (شاباک) نوشته شده است. نویسنده، رئیس شین‌بت است. سنوار این کتاب را به عربی ترجمه کرده است. این کتاب جزئیات کار شین‌بت را که تابع اختیارات و دستورات نخست‌وزیر اسرائیل و نیز مأموریت رسمی آن برای حفاظت از کشور در برابر توطئه‌ها و حفاظت از امنیت داخلی است، تبیین می‌کند. «احزاب اسرائیلی»، نام کتاب دیگری است که سنوار به عربی ترجمه کرده و در سال 1992 منتشر شده است و احزاب سیاسی اسرائیل و جهت‌گیری‌های آنها را معرفی می‌کند. در دهه 1990 علاقه سنوار به این نوع کتاب‌ها ناشی از اعتقاد وی به اهمیت شناخت فضای داخلی اسرائیل و نقش احزاب سیاسی در شکل‌دهی و تصمیم‌گیری در مرحله پیشرفته درگیری فلسطین و اسرائیل است. سنوار کتاب «شکوه» را نیز در سال 2010 ترجمه و منتشر کرد. این اثر عملکرد دستگاه امنیتی رژیم صهیونیستی را روایت می‌کند. «شین‌بت» وظیفه جمع‌آوری اطلاعات و استخدام نیرو را بر عهده دارد. سنوار که در آن زمان زندانی بوده، به دلیل حساسیت این دستگاه و جدیت وظایف آن در مناقشه اسرائیل و فلسطین و اهمیت بررسی آینده‌پژوهانه موضوع، این کتاب را ترجمه کرده است. این نمونه‌ها نشان می‌دهد سنوار نه فقط مرد پولادین نبرد و اسطوره مجاهدت میدانی فلسطین، بلکه اندیشمند متفکر جبهه مقاومت بود. سلاح و قلم او دو ابزار همزمان پیشبرد اهداف مقدس سنوار برای آزادی سرزمین مادری است.