مرجان اسلامی‌فر
خبرنگار

فصل جدیدی از روابط تجاری ایران و بریکس در دولت چهاردهم آغاز شد. برگزاری دومین اجلاس رؤسای بانک مرکزی کشورهای عضو گروه بریکس در مسکو شرایطی را فراهم آورد که کشورهای عضو برای توسعه همکاری‌ها و حل چالش‌های تبادل پولی و مالی مذاکرات جدی‌تری داشته باشند.
در این اجلاس پیشنهادهای فنی و عملیاتی رئیس‌کل بانک مرکزی ایران به رؤسای بانک‌های مرکزی بریکس؛ از جمله سیستم‌های تسویه ناخالص آنی و استفاده از پول‌های دیجیتال تا سیستم‌های ارتباط مالی مختص بریکس مدنظر قرار گرفت.
فعالان اقتصادی تأکید دارند، مهم‌ترین مشکلی که ایران برای همکاری با کشورهای عضو بریکس دارد، جابه‌جایی پول است. اعتقاد تجار این است که اگر همکاری‌های مشترک تجاری توسط اعضای این گروه، قالب‌های جدید به خود بگیرد می‌توان آثار تحریم‌ها را روز به روز بی‌اثر‌تر کرد. بر این اساس، ایران و روسیه که تحت شدیدترین تحریم‌ها هستند، می‌توانند سطح همکاری‌های تجاری خود را گسترش دهند.

توسعه پول دیجیتال در 100 کشور
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی، در دومین اجلاس رؤسای بانک مرکزی کشور‌های عضو بریکس، موضوع ابزار پرداخت در بریکس با هدف ایجاد یک پلتفرم تسویه برای پرداخت‌های فرامرزی بر اساس سیستم‌های تسویه ناخالص آنی یا پول‌های دیجیتال بانک‌های مرکزی (CBDCs) اعضای بریکس را پیشنهاد داد.
فرزین معتقد است: با استفاده از ریال دیجیتال در پرداخت‌های فرامرزی، کشور می‌تواند در تسویه‌بخشی از معاملات تجاری خود به ریال تکیه کند و واسطه‌گری دلار را کنار بزند.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه بالغ بر ۱۰۰ کشور که حدود ۹۰ درصد از GDP جهان را در دست دارند، در حال توسعه پروژه‌های پول دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC هستند، می‌گوید: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از پول دیجیتال بانک مرکزی در پرداخت‌های فرامرزی، می‌تواند مدت انجام تراکنش را به ۱۰ تا ۳۰ ثانیه و هزینه انجام آن را به یک درصد مبلغ تراکنش کاهش دهد.

بکارگیری بخش خصوصی واقعی
جمشید نفر، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه دولت چهاردهم و بخش خصوصی چه تمهیداتی را باید داشته باشند که روابط تجاری ایران و بریکس رونق بگیرد، به «ایران» گفت: 45 الی 46 سال است که در صحنه تجارت و بازرگانی در اقتصاد ایران فعالیت دارم و الحمدلله هر چی گفتیم، گوش نکردند. اگر قرار باشد ما به موفقیت برسیم، فقط و فقط یک راه‌حل وجود دارد که آن هم توجه به نظرهای بخش خصوصی خالص است. بر این اساس قرار نیست سیاستگذار به صحبت‌های هر بخش خصوصی‌ای گوش دهد؛ چه بسا برخی‌ها تنها اسم بخش خصوصی را یدک می‌کشند و مرتب به دنبال رانت‌خواری هستند.
او با بیان اینکه بخش خصوصی واقعی به دنبال شفافیت امور است و این شفافیت به منزله آن است که فرد مالیات پرداخت‌کننده باید بداند پول‌هایی که در این کشور از بابت فروش انفال، نفت و غیره می‌آید در کجا و به چه صورت هزینه می‌شود، افزود: دولت چهاردهم از زمانی‌که استقرار یافته، تا حدودی برای ما به عنوان فعالان اقتصادی و جامعه امیدواری آورده است، زیرا دولت چهاردهم می‌خواهد برای افزایش رونق اقتصاد و رفاه مردم ایران کار انجام دهد.
«نفر» با بیان اینکه بریکس یا گروه‌های مشابه می‌توانند به توسعه اقتصادی کشور کمک کنند و به تجارت کشور رونق ببخشند،اظهار داشت: اگر دولت چهاردهم به نظرهای کارشناسی و دلسوزانه بخش خصوصی گوش کند، اتفاق‌های خوبی در عرصه تجارت خواهد افتاد. گروه بریکس توانایی خوبی دارد که می‌توان از ویژگی‌های آن بهره برد، از این‌رو توصیه می‌کنم برای رونق و تسهیل تجاری با کشورهای عضو بریکس چالش‌ها احصا  و برای تک تک آنها با همکاری بخش خصوصی، راهکار مناسب اتخاذ شود.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران گفت: کاهش موانع تجاری، رعایت استانداردها و چهارچوب‌های تعیین شده و همچنین رفتار هماهنگ با کشورها در سیاست‌های تجاری می‌تواند به تجارت ایران و بریکس کمک کند. ما زمانی می‌توانیم وارد بازارهای جهانی شویم  یا پس از ورود باقی بمانیم که نگاه جهانی داشته باشیم. لذا تولیدات باید جهانی و صادرات کیفی و در خور بازارهای کشورهای هدف باشد اگر به این موارد توجه نکنیم، بازارهای صادراتی را از دست خواهیم داد و به اهداف تجاری کشور نخواهیم رسید. لذا از مدیران اقتصادی دولت چهاردهم انتظار می‌رود که به خواسته‌های بخش خصوصی دلسوز توجه کنند.

زمینه‌های دلارزدایی فراهم شود
حسین یارمندی، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره بریکس و مبادلات تجاری که ایران با کشورهای عضو این گروه دارد، به «ایران» گفت: یکی از مشکلات اساسی که ما در تجارت با کشورهای مختلف داریم، بحث دلار است، زیرا این نوع ارز سبب شده ما در تجارت‌هایمان نتوانیم موفق عمل کنیم و بعضاً باید به سمت شیوه تهاتر برویم یا اینکه از بخشی از سود خود بزنیم که این امر برای یک تجار و فعال اقتصادی بسیار ناامید کننده است.
عضو اتاق بازرگانی ایران افزود: از همین رو قبل از آن که دومین اجلاس رؤسای بانک مرکزی کشورهای عضو گروه بریکس برگزار شود، از سیاستگذاران خواستیم که پیشنهاد شود ملاک دلار نباشد و ماهیت بریکس این بود که دلارزدایی صورت گیرد اما در واقعیت همچنان دلار محور است. یارمندی بیان داشت: استفاده از پول‌های دیجیتال که توسط رئیس کل بانک مرکزی کشورمان در اجلاس اخیر رؤسای بانک مرکزی بریکس مطرح شد، می‌تواند یکی از راهکارهای توسعه روابط تجاری ایران و بریکس باشد. البته دلارزدایی باید به صورت واقعی و عملیاتی انجام شود در غیر این صورت فقط با اتکا به حضور در بریکس، شانگهای و سایر پیمان‌های اقتصادی نمی‌توان انتظار توسعه پایدار تجاری برای کشورمان داشت.

بــــرش

روند صعودی تجارت ایران و بریکس

در سال 1399 میزان تجارت ایران با بریکس 49 میلیون و411 هزارتن به ارزش 33 میلیارد و447 میلیون دلار رسید، این در حالی است که در سال 1402 میزان تجارت کشورمان با بریکس 94 میلیون و 162هزار تن به ارزش 67 میلیارد و 173میلیون دلار بود. از این رو می‌توان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 تجارت ایران با بریکس با افزایش 47 درصدی به لحاظ وزنی و افزایش 53 درصدی به لحاظ ارزشی روبه رو بوده است.

بــــرش

مؤثرترین راه ورود به تجارت آزاد

در پانزدهمین اجلاس سران بریکس با حضور نمایندگان و رهبران پنج کشور عضو یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی که در اوت 2023 در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برگزار شد، از جمهوری اسلامی ایران برای پیوستن به بریکس دعوت و در نهایت عضویت کامل ایران در بریکس در 11 دی 1402 محقق شد. قاعدتاً برای کشورهای درحال توسعه مانند ایران که آمادگی ورود یک باره به تجارت آزاد را ندارند، منطقه‌گرایی می‌تواند مؤثرترین راه برای گشودن تدریجی اقتصادهای ملی این کشورها و ادغام آنها در اقتصاد جهانی باشد.