هان کانگ، نویسنده اهل کره جنوبی نوبل ادبیات ۲۰۲۴ را ازآن خود کرد
انتخابی کم‌خطر برای جایزه‌ای پرحاشیه
گروه فرهنگی/ برگزار کنندگان جایزه نوبل ادبیات با انتخاب نویسنده‌ای آسیایی نشان دادند که تلاش می کنند همچون سه-چهار دوره گذشته، از ماجراهایی که اعتبار این رویداد ادبی را خدشه‌دار کرده دور بمانند. هیأت داوران آکادمی نوبل «هان کانگ» را برای «نثر شاعرانه‌اش که آسیب‌های تاریخی همراه با توصیفاتی بی بدیل از ارتباط تنانگی و کالبد انسانی به تصویر کشیده و شکنندگی زندگی انسان را آشکار می‌کند» شایسته دریافت جایزه نوبل ادبیات سال 2024 دانسته‌اند.
نگاهی به حواشی چند سال اخیر نوبل ادبیات
نوبل ادبیات از آن دست جوایزی است که به ویژه در دهه اخیر همواره با انتقادهای بسیاری بابت سیاست‌زدگی انتخاب‌های هیأت داوران آن روبه‌رو می‌شود؛ هرچند که طی یک دهه اخیر وقوع برخی حواشی، شکل‌گیری ماجراهای تازه‌ای را برای برگزار کنندگان آن رقم زده است. بخش مهمی از این ماجراها به هفت- هشت سال اخیر بازمی‌گردد که در رأس آنها ماجرای یک رسوایی اخلاقی خودنمایی می‌کند. وقوع این انتخاب برگزار کنندگان نوبل را برآن داشت که با انتشار بیانیه‌ای، در سال ۲۰۱۸ اعلام کنند که پس از گذشت ۷۵ سال از اعطای این جایزه، برای نخستین بار، نوبل ادبیات را در آن سال به هیچ نویسنده‌ای اهدا نخواهند کرد! آنان دلیل این اقدام را تلاش برای حفظ اعتبار نوبل ادبیات خواندند. دلیل این وقفه یک‌ساله از رسوایی «ژان-کلود آرنو» نشأت گرفت، یک شخصیت فرهنگی شناخته شده در سوئد که ارتباط نزدیکی با اعضای آکادمی سوئد داشت؛ کلود به سبب اتهام تعرض جنسی، انتقادهای متعددی را متوجه یکی از برگزار کنندگان نوبل کرد.
با وجود اصراری که مجریان برپایی این جایزه برای حفظ اعتبار آن به خرج دادند، اما سال 2019 با انتخاب «پیتر هانتکه»، نویسنده اتریشی ، منتقدان این روند ماجراهای تازه‌ای را پیش روی این آکادمی گذاشتند! چرایی انتقادها به انتخاب هانتکه از آنجا نشأت می‌گرفت که او در ماجرای نسل کشی ساکنان بوسنیایی شهر مسلمان‌نشین سربرنیتسا توسط نیروی صرب، از صرب‌ها طرفداری کرده بود. نکته جالب توجه اینکه حتی رئیس وقت سازمان ادبیات و حقوق بشر انجمن قلم امریکا نیز در آن زمان، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «گرچه انجمن قلم به طور کلی اظهار نظری درباره دیگر مؤسسات نمی‌کند اما در رابطه با اعلام برنده نوبل ادبیات سال 2019 استثناء قائل شده و به این انتخاب انتقاد می‌کند.» او نوشته بود: «از انتخاب نویسنده‌ای که از صدای عمومی خود در جهت نادیده گرفتن حقایق تاریخی استفاده کرده و از عاملان آن نسل کشی حمایت کرده، حیرت زده شدیم. ما تصمیم آکادمی سوئد مبنی بر اعطای جایزه نوبل ادبیات و تمجید از نبوغ زبانی فردی که مصرانه مستندات جنایات جنگی را انکار کرده است نمی‌پذیریم.»
هیجان کره‌ای‌ها برای مطالعه آثار کانگ
مواردی که به اختصار شرح داده شد، تنها دو مورد از حواشی یک دهه اخیر آکادمی نوبل ادبیات در انتخاب نفرات برگزیده است؛ اتفاقاتی که در نهایت هیأت داورانش را برآن داشته که دست به انتخاب‌هایی کم‌هزینه‌تر بزنند؛ شاید به همین دلیل باشد که برای نوبل ادبیات سال میلادی جاری به سراغ نویسنده‌ای آسیایی رفته‌اند، هرچند که به نظر می‌رسد «هان کانگ» در کره جنوبی نویسنده چندان شناخته شده‌ای به حساب نمی‌آید. به محض اعلام نام برگزیده نوبل ادبی امسال، هان کانگ 53 ساله درباره این اتفاق، در یک مصاحبه تلفنی که در حساب ایکس(توییتر) جایزه نوبل منتشر شد، نوشت: «من بسیار شگفت‌زده و مفتخرم.»
این انتخاب مردم کره جنوبی را هم هیجان‌زده کرده است، آنقدر که برخی از کتابفروشی‌های آنلاین در این کشور، برای درخواست مردم برای خرید کتاب‌های وی گرفتار ترافیک شدید شده و حتی برخی به طور موقت مسدود شدند. در این بین برخی از کاربران اینترنتی هم تأکید کردند که هان نخستین زن آسیایی است که برنده این جایزه شده است، آن هم در شرایطی که نوبل ادبی را برخی به عنوان جایزه‌ای می‌شناسند که در کنار سیاست، سایه انتخاب‌های مردسالارانه هم بر آن سنگینی می‌کند.
نگاهی مختصر به زندگی‌نامه و آثار کانگ
هان کانگ در نوامبر 1970 در سئول، پایتخت کره‌جنوبی به دنیا آمد. او به یک خانواده هنری تعلق داشت و پدرش، هان سئونگ‌وون، نویسنده و شاعر معروف کره‌ای بود. او تحصیلات خود را در رشته زبان و ادبیات کره‌ای در دانشگاه یونسی ادامه داد و پس از فارغ‌التحصیلی به نوشتن روی آورد.در سال 1995، اولین داستان کوتاه خود را منتشر کرد و از همان آغاز مسیر حرفه‌ای خود، توانست توجه منتقدان را جلب کند. با گذشت زمان و انتشار آثار بیشتر، سبک منحصر به فرد او که معجونی از نثری شاعرانه با تحلیل‌های عمیق روانشناختی است، شناخته‌تر شد. هان کانگ نویسنده‌ای است که به خوبی توانسته در آثار خود به جنبه‌های پیچیده و اغلب تاریک زندگی انسان بپردازد. برخی از معروف‌ترین آثار او شامل رمان‌های «گیاهخوار»، «درس موسیقی» و «اعمال انسانی» هستند. «گیاهخوار» که برای کانگ، جایزه من بوکر را در سال 2016 به ارمغان آورده است، داستان زنی را روایت می‌کند که با تصمیم خود برای ترک گوشتخواری، زنجیره‌ای از واکنش‌های غیرمنتظره را در اطرافیانش راه می‌اندازد. این کتاب به شکلی اثرگذار، فشارهای اجتماعی و شخصی وارد بر هر فرد را به تصویر می‌کشد و نقدی بر قوانین نانوشته اجتماعی ارائه می‌دهد. «درس موسیقی» و «اعمال انسانی» نیز به بررسی چالش‌های انسانی و بحران‌های وجودی می‌پردازند و همان پویایی و ژرفای فلسفی همیشگی در آثار هان کانگ را به نمایش می‌گذارند. برخی آثار هان کانگ به فارسی هم ترجمه شده‌اند، کتاب «گیاهخوار» از جمله آنهاست که به اثری محبوب میان مخاطبان ایرانی تبدیل شده است. از این نویسنده، آثار دیگری نظیر «کتاب سپید» و «اعمال انسانی» نیز به فارسی ترجمه شده و علاقه‌مندان زیادی هم پیدا کرده‌اند.
