بیتا میرعظیمی
خبرنگار

پاییز که از راه می‌رسد، عشایر استان‌های مختلف به حکم طبیعت مجبور به کوچ اجباری شده و راه مناطق قشلاقی را در پیش می‌گیرند؛ زنان و مردان عشایری که تا پیش از سرد شدن هوا و بارش‌های پاییزی، سیاه‌چادرها و بار و بنه خود را جمع و جور کرده و راهی مناطق گرمسیر می‌شوند. امسال ایلات عشایر چهارمحال و بختیاری از قشقایی و بختیاری گرفته تا جرقویه و بویراحمد، کوچ پاییزه خود را از اواخر شهریورماه آغاز کرده و مطابق تقویم کوچ باید تا اواسط مهرماه دشت‌ها و مراتع استان را ترک کنند. طبق گفته مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری به «ایران»، تاکنون بیش از 80 درصد عشایر برون‌کوچ استان، مناطق ییلاقی را ترک کرده و تمهیدات لازم برای کوچ آنها با هماهنگی استان خوزستان انجام شده و مشکلی در خصوص تأمین آب آشامیدنی و آذوقه دامی آنها وجود ندارد. عشایری نیز که تقویم کوچ را رعایت نکرده و همچنان در مناطق ییلاقی دومین استان عشایرنشین کشور اطراق دارند، از طرف اداره کل منابع طبیعی و مطابق ضوابط و قوانین، اقدام به کوچ اجباری خواهند شد.
«محمد محمودی» مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری به «ایران» می‌گوید:«استان چهارمحال و بختیاری پس از فارس، دومین استان عشایرنشین کشور و دارای رتبه اول استانی در تراکم عشایر در واحد سطح است. بیش از 126 هزار عشایر درون‌کوچ و برون‌کوچ در قالب 14 هزار و 657 خانوار و در 9 شهرستان استان مستقر هستند. شهرستان کوهرنگ بیشترین جمعیت عشایری استان را در زمان ییلاق در خود جای داده و بیش از 70 درصد عشایر برون‌کوچ استان در قشلاق به استان خوزستان کوچ می‌کنند.» وی می‌افزاید:«همه ساله به منظور تعیین تقویم کوچ عشایر، جلساتی با حضور معاونت عمرانی استاندار، اداره کل منابع طبیعی و دادستان مرکز استان برگزار شده و زمان تعیین شده به عشایر اعلام می‌شود. امسال زمان کوچ، اول شهریور تا 15 مهرماه تعیین و این بازه زمانی از طریق فضای مجازی و ارسال پیامک به سرپرستان خانوار عشایری اطلاع‌رسانی شده است. برآوردهای میدانی نشان می‌دهد تا این لحظه بالغ بر 80 درصد عشایر برون‌کوچ در استان چهارمحال و بختیاری، مناطق ییلاقی را ترک کرده و کوچ کرده‌اند.»
احیای دوباره مراتع و دشت‌ها
طبق گفته این مقام مسئول، زمان استراحت مراتع در فصل پاییز برای احیای دوباره آغاز شده و در همین راستا باید عشایر تا زمان تعیین شده منطقه را ترک کرده و با این اقدام فرصت احیای دوباره را به مراتع و دشت‌ها بدهند. از طرفی هشدارهای اداره کل هواشناسی نیز در تعیین زمان خروج عشایر از مناطق ییلاقی بی‌تأثیر نیست، چراکه در فصل پاییز بارندگی‌ها در مناطق کوهستانی و در برخی موارد همراه با سیل و رعد و برق شدید بوده و طبق تجربیات سال‌های گذشته خسارات قابل‌توجهی به جان و مال (اسباب و اثاثیه و دام) عشایر وارد می‌کند. وی به مناسب نبودن ایل‌راه‌ها و مشکلاتی در خصوص تأمین آب آشامیدنی جامعه عشایری نیز اشاره کرده و می‌گوید:«اداره امور عشایر استان بر اساس چهارچوب تعریف شده برای ایل‌راه‌ها، چندین دستگاه راهسازی خریداری کرده تا همه ساله در فصل بهار، مسیر ایل‌راه‌های عشایری را بازگشایی کند؛ البته برخی از عشایر انتظار دارند بعضاً برخی از این ایل‌راه‌ها شن‌ریزی شوند که تحقق این خواسته به دلایلی امکان‌پذیر نیست. از طرفی برخی ایل‌راه‌ها در مناطق صعب‌العبور قرار داشته و امکان بازگشایی آنها نسبت به جاده‌های نزدیک به مناطق شهری اندک است.»
تأمین آب آشامیدنی عشایر
محمد محمودی با بیان اینکه در حال حاضر بالغ بر 80 درصد چشمه‌ها و آبشخورها در مناطق عشایری توسط اداره امور عشایر استان مورد بهسازی قرار گرفته است، می‌گوید:«ما همه ساله به ادارات شهرستان‌ها اعلام می‌کنیم که وجود چشمه یا آبشخورهای نیازمند بهسازی را گزارش کنند تا اقدامات لازم برای بهسازی و ترمیم آنها آغاز شود. ناگفته نماند در بخشی از مناطق عشایری هیچ چشمه‌ای وجود نداشته و تأمین آب آشامیدنی آنان با تانکرهای آبرسانی انجام می‌شود. اداره امور عشایر استان چهارمحال و بختیاری پیش‌تر 7 تانکر آبرسانی داشت که در سال‌ جاری 7 تانکر جدید نیز به آن افزوده شده است. هم‌اکنون 9 دستگاه تانکر آبرسان از سوی اداره کل امور عشایری استان در شهرستان‌های مختلف برای آبرسانی جامعه عشایر اختصاص یافته و تأمین آب آشامیدنی برخی مناطق کوهستانی و صعب‌العبور نیز به بخش خصوصی واگذار شده است و از طرفی همه ساله عشایر زیادی به مناطق قشلاقی خوزستان کوچ می‌کنند و دیگر تانکرهای آبرسان جوابگوی نیاز آنها نیست؛ در همین راستا ما همه ساله حدود 4 تانکر آبرسان را با راننده به استان خوزستان اعزام می‌کنیم و تأمین آب آشامیدنی بخشی از جامعه عشایری را برعهده می‌گیریم.»

توزیع 1500 پنل خورشیدی
مدیرکل امورعشایر چهارمحال و بختیاری به توزیع پنل‌های خورشیدی میان عشایر اشاره کرده و می‌گوید:«خوشبختانه طی 2 ماه گذشته بالغ بر 1500 پنل خورشیدی با مسئولیت اجتماعی شرکت توزیع برق میان عشایر استان توزیع شده است. هزینه تمام شده هر پنل خورشیدی 26 میلیون تومان ارزیابی می‌شود که تنها 10 درصد (2 میلیون و 640 هزار تومان) آن را عشایر پرداخت می‌کنند. پنل‌های خورشیدی یکی از نیازهای اساسی زندگی عشایر محسوب شده و ما در تلاشیم تعداد بیشتری از این پنل‌ها را میان عشایر توزیع کنیم.» وی تصریح می‌کند:«جامعه عشایری استان با داشتن 1500 رأس دام، سالانه 1100 تن فرآورده گوشتی تولید می‌کنند. آنها همچنین نقش مؤثری در تولید فرآورده‌های لبنی، روغن حیوانی، گیاهان دارویی و... دارند. صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی و عشایری نیز تسهیلاتی را در اختیار زنان عشایر قرار داده تا محصولات و صنایع دستی خود را در غرفه‌های عشایری در سطوح ملی و استانی به فروش برسانند.»

اعطای تسهیلات 25 میلیارد تومانی
محمودی درباره حل مشکلات مرتبط با مدارس عشایری نیز می‌گوید:«اداره آموزش و پرورش عشایر، تأمین مدارس آموزشی عشایری در مناطق ییلاقی و قشلاقی را برعهده داشته و بخشی از نیاز مدارس به کانکس، معلم، امکانات آموزشی و... را برعهده دارد. اداره کل امور عشایر استان نیز در ارائه پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق مدارس عشایری و ترمیم و بازسازی مدارس عشایری با توجه به اعتبارات موجود ایفای نقش می‌کند. همچنین در برخی مناطق صعب‌العبور نیاز جامعه عشایری به پل نفربر را تأمین کرده‌ایم.» مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری در خصوص ارائه تسهیلات به عشایر استان نیز می‌گوید:«سال 1402، 72 میلیارد تومان تسهیلات تبصره 18 با بازپرداخت 7 ساله در قالب 5 طرح عشایری صنایع دستی، فرآورده‌های گوشتی، گردشگری عشایری، گیاهان دارویی و زنبورداری به جامعه عشایری اعطا شد؛ عشایری که واقعی بوده و پس از ثبت مشخصات خود در سامانه ثبتی‌-‌مبنایی، تأییدیه لازم را اخذ کرده‌اند. در سال‌ جاری نیز مجوز اعطای 25 میلیارد تومان تسهیلات تبصره 18 با کارمزد چهار درصد به عشایر را گرفته و پس از بررسی پرونده‌ها، آنها را به بانک‌های عامل معرفی خواهیم کرد. در تلاشیم این مبلغ را افزایش داده و عشایر بیشتری را در اعطای تسهیلات تحت پوشش قرار دهیم.»