امین محمودی
خبرنگار

اگر چه طبق گفته مسئولان وزارت نفت و شرکت ملی گاز هم‌اکنون میزان ناترازی گاز در کشورمان حداقل به حدود 260 میلیون مترمکعب در روز رسیده است، اما با این حال می‌گویند برای عبور از ناترازی گاز خصوصاً در فصل زمستان آمادگی کامل را دارند.

پیش‌بینی روند افزایشی
 هشدار زنگ خطر ناترازی گاز را در زمستان سال‌ جاری، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه معارفه وزیر نفت داد، به طوری که گفته می‌شود کشورمان در فصل سرد سال بیش از یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز برای تأمین مصارف مختلف شامل بخش‌های اداری، تجاری، صنعتی، خانگی، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و تولیدات محصولات کشاورزی لازم دارد.
این مهم در حالی است که کشورمان به عنوان نمونه در بیشترین میزان، تنها امکان تأمین ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز را در بخش خانگی دارد که در این روند، کسری یا ناترازی حداقل 250 میلیون مترمکعبی گاز وجود دارد. همه این پیش‌بینی‌ها در حالی صورت گرفته که بر اساس گفته مسئولان هواشناسی، امسال زمستان سردتری نسبت به سال‌های قبل در انتظار ایرانی‌هاست. به همین دلیل وزارت نفت اعلام کرده حتی اعدادی همچون 260 یا 300 میلیون مترمکعب ناترازی گاز، دور از ذهن نیست چون در این صورت مصرف گاز دوبرابر خواهد شد.
گفته می‌شود در صورت ادامه این روال، دولت چهاردهم در سال پایانی خود رقمی معادل ۳۷۳ میلیون مترمکعب گاز را در روز به‌ عنوان ناترازی گاز تجربه خواهد کرد. بر این اساس کارشناسان انرژی می‌گویند که اگر دولت بر مدیریت مصرف گاز بخش‌هایی نظیر پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع سیمان و فولاد تمرکز داشته باشد، می‌تواند حدود ۵۴ درصد از کل مصرف گاز کشور را بهینه‌سازی کند.

رکورد‌داری و شفاف‌سازی مصرف
 در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که در روند مصرف سالانه گاز در کشورمان، نیروگاه‌ها 1/75 میلیارد مترمکعب، بخش خانگی 67/61 میلیارد مترمکعب، پتروشیمی‌ها 92/22 میلیارد مترمکعب، شرکت‌های فولادی 9/12 میلیارد مترمکعب، بخش صنعتی 75/11 میلیارد مترمکعب، سی‌ان‌جی 6/8 میلیارد مترمکعب، پالایشگاه‌ها و تلمبه‌خانه‌ها 87/6 میلیارد مترمکعب، کارگاه‌های سیمانی 5/6 میلیارد مترمکعب، حوزه کشاورزی 86/4 میلیارد مترمکعب و بخش تجاری 4 میلیارد مترمکعب سهم دارند. به عبارت دیگر باید گفت نیروگاه‌ها با 6/32 درصد، بخش خانگی با 8/26 درصد، پتروشیمی‌ها با 9/9 درصد، شرکت‌های فولادی با 6/5 درصد، بخش صنعتی با 6/5 درصد، سی‌ان‌جی با 7/3 درصد، پالایشگاه‌ها و تلمبه‌خانه‌ها با 3 درصد، کارگاه‌های سیمانی با 8/2 درصد، بخش کشاورزی با 1/2 درصد و بخش تجاری با 7/1 درصد بیشترین مصرف گاز را به خود اختصاص داده‌اند.
 توسعه پروژه فشارافزایی
از این‌رو کارشناسان حوزه انرژی معتقدند چندین راهکار برای رفع ناترازی گاز وجود دارد، به طوری که یکی از این موارد توسعه پروژه فشارافزایی تولید گاز در بزرگ‌ترین میدان گازی دنیا یعنی پارس‌جنوبی است.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد با واردات گاز از سوی ترکمنستان می‌توان در کوتاه‌مدت این امر را حل کرد تا مشکلی در تأمین گاز کشور پیش نیاید. در بخش خانگی نیز به نظر می‌رسد با تخصیص فرآورده‌های نفتی به صنایع و نیروگاه‌ها، همراه با محدودیت گاز پتروشیمی‌ها و صنایع، بتوان قسمتی از نیاز‌های این بخش را تأمین کرد.

لحاظ تعرفه پلکانی
یکی دیگر از راهکارها، تعرفه‌های پلکانی مصرف گاز در همه بخش‌هاست که به نظر می‌رسد نمی‌تواند ناترازی مصرف گاز را به سرانجام مطلوب برساند.
یکی از راهکارهای کاهش ناترازی گاز، جایگزینی وسایل پربازده و پرداخت تسهیلات است تا چنین امکانی برای خانوارها و صنایعی که از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند وجود داشته باشد، به طوری که در گذشته طرح جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا در نظر گرفته شد، زیرا در صورت محدودیت برای پتروشیمی‌ها و صنایع، زیان‌های هنگفتی برای کشور و عدم نفع آنها وجود دارد، چراکه ارزآوری کشور ارتباط مستقیمی با صنایع دارد که در صورت ذخیره‌سازی گاز در 6 ماهه ابتدایی سال توسط صنایع، این امر می‌توانست راهگشا باشد.

استفاده از فناوری‌های نو
کشف و توسعه میادین جدید و همچنین ایجاد بستری امن برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی نیز می‌تواند مثمرثمر واقع شود چراکه در این شرایط می‌توان به برداشت بیشتر از پارس‌جنوبی امیدوار بود.  مسئولان تأمین انرژی گاز دولت چهاردهم از همین ابتدای کار باید راهکارهایی را برای جلوگیری از ناترازی گاز در نظر گیرند تا نیاز گازی پتروشیمی‌ها، صنایع و بخش خانگی حداقل در زمستان امسال با کمترین مشکل تأمین شود؛ البته اتخاذ تدابیرعملیاتی برای کاهش آمار ناترازی گاز در سال‌های پیش‌رو نیز در اولویت بنیادین قرار دارد.

بــــرش

گاز‌محوری در سبد تأمین انرژی
ایران با دارا بودن 33 تریلیون مترمکعب گاز، بعد از روسیه دومین دارنده منابع گازی دنیاست که طبق آمار مؤسسات حوزه انرژی در سال 2023، با تولید 251.7 میلیارد مترمکعب گاز، سومین تولیدکننده بزرگ و با مصرف 245.6 میلیارد مترمکعب گاز، چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز دنیاست. طبق آمار ترازنامه هیدروکربوری، سهم «گاز» در سبد انرژی کشور 71.8 درصد بوده و سهم «نفت» و «سایر منابع» به ترتیب 26.9 و 1.3 درصد است. بدین ترتیب می‌توان ادعا کرد سبد تأمین انرژی ایران گازمحور بوده و از جنبه امنیت انرژی وابستگی بالایی به گاز دارد.