ایران زمین- کشت استراتژیک پنبه که در سال‌های نه چندان دور یکی از مشغله‌های اصلی کشاورزی مازندران به‌شمار می‌رفت، مطابق بررسی‌های آماری سال‌جاری نسبت به پنج دهه گذشته به پایین‌ترین سطح رسیده است. در مقابل کشت محصولات آب بر مانند برنج به دلیل قیمت مناسب و تعریف بسته‌های حمایتی ویژه و همچنین کشت دانه روغنی کلزا به عنوان کشت دوم مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است.
امسال کشت پنبه به عنوان مهم‌ترین محصول جایگزین متناسب با شرایط اقلیمی شرق مازندران در ۳۶۰ هکتار از اراضی شهرستان بهشهر، ۳۰ هکتار در گلوگاه و حدود ۱۰ هکتار در نکا و میاندورود عملیاتی شده و در حال برداشت است. این در حالی است که طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی مازندران، در دهه ۵۰ تا ۴۵ هزار هکتار از زمین‌های استان همه ساله زیر کشت پنبه می‌رفت اما سطح زیر کشت این محصول در سال ۷۳ به حدود ۱۶ هزار هکتار با تولید ۲۷ هزار تن و در سال ۹۳ به یک‌هزار و ۶۰۰ هکتار با تولید به ۲ هزار و ۷۰۰ تن، سال۱۴۰۱ حدود یک‌هزار و ۲۰۰ هکتار و امسال به کمترین میزان یعنی ۴۰۰ هکتار کاهش یافته است.

جایگزینی کشت برنج
به جای پنبه
کاهش پنبه کاری به عنوان کشت دوم مزارع شرق مازندران در همه این سال‌ها در حالی شتاب گرفته که در مقابل کشت محصول آب بر مانند برنج به دلیل قیمت مناسب و تعریف بسته‌های حمایتی ویژه و همچنین کشت دانه روغنی کلزا به عنوان کشت دوم مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی، کشاورزان مازندرانی از هر هکتار زمین به طور میانگین حدود سه تن پنبه برداشت کرده و میزان تولید این محصول در زمین‌های مرغوب تا پنج تن می‌رسد. به اعتقاد کارشناسان تغییرات اقلیمی بازگشت کشت محصولات کم آب بر مانند پنبه را در استان مازندران ناگزیر کرده است و چنانچه روند افزایشی کشت در سال‌های آینده هم ادامه یابد، لازمه آن برنامه‌ریزی برای خرید محصول از کشاورزان همانند کلزاست.

کاهش آمار سطح کشت پنبه
«غلامرضا قنبری»، مدیر جهاد کشاورزی بهشهر از پیش‌بینی تولید بیش از یک هزار و ۱۰۰ تن وش در مزارع پنبه این شهرستان خبر داده و گفت: ۳۶۰ هکتار پنبه در این شهرستان کشت شده که بیشترین سطح به دهستان میانکاله اختصاص دارد. وی با اشاره به پیش‌بینی برداشت بیش بر یک‌هزار تن وش پنبه به ایرنا گفت: مهم‌ترین ارقام پنبه تولید شده در این شهرستان، لطیف، گلستان، ساجدی و مای است. وی ضمن تأیید کاهش آمار سطح کشت پنبه در پنج دهه اخیر توضیح داد، پیش‌بینی سال زراعی جاری کشت پنبه در بهشهر ۵۰۰ هکتار محقق نشده است.

کشت‌های جایگزین
«خلیل حقیقی» مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز با اشاره به کشت ۹۷درصدی پنبه در شرق شهرستان بهشهر گفت: امسال از مجموع ۴۰۰ هکتار سطح کشت پنبه ۳۶۰ هکتار در بهشهر انجام شده است که این آمار پایین‌ترین سطح کشت پنبه در پنج دهه گذشته را نشان می‌دهد. وی با بیان اینکه سال ۱۴۰۱ حدود یک‌هزارو ۲۰۰ هکتار و پارسال حدود یک هزار هکتار از زمین‌های شرق مازندران زیر کشت پنبه رفته بوده است، افزود: کشاورزان به نسبت هزینه و درآمد، کشت‌های جایگزین پنبه برنج، دانه روغنی کلزا، جو و یا علوفه‌های دامی را البته با توجه به شرایط آب و هوایی انتخاب می‌کنند. وی با اشاره به بارش‌های بسیار خوب ماه‌های اردیبشهت و خرداد و افزایش حجم ذخیره‌آبِ روان آب‌ها در رودخانه‌ها نسبت به سال گذشته، خاطرنشان کرد:مجموعه این عوامل باعث شده تا کشاورزان شرق مازندران کشت برنج را به کشت پنبه ترجیح دهند.

بالا بودن هزینه کارگری
این کارشناس ارشد کشاورزی مازندران افزود: بالا بودن هزینه کارگری و برداشت سنتی ۲ عامل مهم پایین آمدن انگیزه کشاورزان در کشت پنبه محسوب می‌شود. هر چند جهاد کشاورزی برای استقبال بیشتر کشاورزان به کشت این محصول مهم، بذر و کودهای‌ شیمیایی یارانه‌ای مورد نیاز بهره برداران را تأمین و توزیع کرده اما کشاورز فقط با هدف افزایش درآمد، نوع محصول را انتخاب می‌کند. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران میزان مصرف آب در کشت پنبه را به مراتب کمتر از برنجکاری دانسته و گفت: اگر مدیریت تغذیه کشت پنبه بدرستی انجام شود، طی سه تا چهار مرحله آبیاری تناوبی در فرآیند رشد گیاه پنبه، می‌توانیم به تولید قابل قبولی برسیم. وی تصریح کرد: پنبه‌های فرآوری شده در صنایع نساجی، روغن کشی، بهداشتی و در تولید پوشاک و نخ کاربرد دارد.