حامد قریب
نویسنده و منتقد

جلد اول کتاب «مجموعه آثار نمایشی داوود رشیدی» که با عنوان «درخت تبریزی دوم و چند نمایشنامه دیگر» هم شناخته می‌شود، مجموعه‌ای شامل ۹ نمایشنامه از نویسندگان مطرح جهان بوده که سال‌ها پیش توسط داوود رشیدی کارگردانی شده و روی صحنه رفته‌اند. محمدعلی منصوری این ۹ نمایشنامه را که توسط رشیدی و همکارانش برای اجرا به فارسی ترجمه شده  در یک کتاب جمع‌آوری و در زمستان سال ۹۱ در انتشارات افراز منتشر کرده است.
او دغدغه شکل‌گیری این مجموعه را تلاش برای پاسخ به پرسشی معرفی می‌کند که از اهمیت داوود رشیدی و فعالیت‌های نمایشی او در تاریخ نمایش ایرانی می‌پرسد. در واقع این سؤال مشترک نویسنده و هم‌نسلانی بوده است که کمتر آثار نمایشی داوود رشیدی را روی صحنه دیده و بیشتر با شمایل او در قاب تلویزیون و پرده سینما آشنا بودند. در حالی که از داوود رشیدی به عنوان یکی از بنیانگذاران تئاتر مستقل ایران نام برده می‌شود که توانسته با آثار خود مرزهای جدیدی را در این عرصه تجربه کند. او از جمله شخصیت‌هایی است که با بیش از نیم قرن فعالیت در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون، تأثیر عمیقی بر فرهنگ و هنر ایران گذاشته است. بنابراین جمع‌آوری و خوانش نمایشنامه‌های ترجمه شده‌ای که برای اجرا در زمانه‌ای آماده شده بودند، بیش از هر چیز می‌تواند ما را با زندگی و آثار یکی از چهره‌های نامدار تئاتر ایران آشنا ‌کند که در شکل‌گیری و توسعه تئاتر مدرن ایران نقش ویژه‌ای داشته و فضایی نوین برای هنر نمایش ایجاد کرده است.
نمایشنامه «کاپیتان قراگز» نوشته لویی گولیس (ترجمه جلال ستاری، داوود رشیدی)، نمایشنامه «ماجرای کوچه لورسین» نوشته اوژن لابیش (ترجمه داوود رشیدی، حسین‌علی طباطبایی)، نمایشنامه «می‌خواهید با من بازی کنید؟» نوشته مارسل آشار (ترجمه داوود رشیدی، حسین علی طباطبایی)، نمایشنامه «درخت تبریزی دوم، دست چپ» نوشته ماتیی ویشنی‌یک (ترجمه داوود رشیدی)، نمایشنامه «آخرین گودو» نوشته ماتیی ویشنی‌یک، (ترجمه داوود رشیدی)، نمایشنامه «جان در برده» نوشته میشل ریپ (ترجمه داوود رشیدی)، نمایشنامه «لباس باشکوهی به رنگ بستنی شیری» نوشته ری برادبری (ترجمه داوود رشیدی، دکتر حسینعلی طباطبایی)، نمایشنامه «مال‌بورو به جنگ می‌رود» نوشته مارسل آشار، ترجمه (داوود رشیدی)، نمایشنامه «پیروزی در شیکاگو» نوشته والتر وایدلی (ترجمه داوود رشیدی) آثاری هستند که در جلد اول این مجموعه منتشر شده است.
نمایشنامه «کاپیتان قراگز»، داستانی جذاب و پر از ماجراجویی است که به بررسی شخصیت‌های قوی و چالش‌های آنها در مواجهه با دنیای بیرون می‌پردازد. نمایشنامه «ماجرای کوچه لورسین»، داستانی طنزآمیز است که به روابط انسانی و پیچیدگی‌های اجتماعی می‌پردازد. لابیش با نگاه انتقادی خود در این اثر، موضوعاتی چون عشق، خیانت و وفاداری را بررسی می‌کند. نمایشنامه «می‌خواهید با من بازی کنید؟» نیز به بررسی بازی‌های اجتماعی و روابط انسانی می‌پردازد. آشار با زبانی طنز و کنایه‌آمیز، تماشاگران را به تفکر درباره رفتارهای انسانی دعوت می‌کند.
نمایشنامه «درخت تبریزی دوم، دست چپ» با نگاهی فلسفی به زندگی و انتخاب‌ها می‌پردازد. ویشنی‌یک با استفاده از نمادها و شخصیت‌های خاص، تماشاگران را به تفکر درباره مفهوم وجود و هویت دعوت می‌کند. نمایشنامه «آخرین گودو» ادامه‌دهنده موضوعات فلسفی و وجودی است که در آثار قبلی ویشنی‌یک مشاهده می‌شود. در واقع این اثر با نگاهی انتقادی به زمان و انتظار، تماشاگران را به چالش می‌کشد. نمایشنامه «جان در برده»، این نمایشنامه داستانی معاصر است که به بررسی بحران‌های هویتی و چالش‌های انسانی می‌پردازد. ریپ با استفاده از شخصیت‌های پیچیده، داستانی جذاب و تأثیرگذار خلق می‌کند. نمایشنامه «لباس باشکوهی به رنگ بستنی شیری»؛ این اثر با نگاهی شاعرانه به زندگی و آرزوها می‌پردازد. برادبری با استفاده از زبان تخیلی خود، داستانی عاطفی و دلنشین خلق کرده است.
نمایشنامه «مال‌بورو به جنگ می‌رود» نیز با نگاهی طنزآمیز به مسائل اجتماعی پرداخته و نقدی بر جامعه مدرن ارائه می‌دهد. آشار با زبانی تند و کنایه‌آمیز، تماشاگران را به تفکر درباره رفتارهای انسانی دعوت می‌کند. نمایشنامه «پیروزی در شیکاگو» داستانی درباره موفقیت و چالش‌های آن را روایت می‌کند. شخصیت‌ها در این اثر در تلاشند تا در دنیای پررقابت امروزی پیروز شوند. در نهایت باید گفت که تمامی این نمایشنامه‌ها با موضوعات متنوع خود، تماشاگران را به تفکر درباره زندگی، روابط انسانی و چالش‌های اجتماعی دعوت می‌کنند. ترجمه‌های داوود رشیدی و همکارانش، این آثار را برای مخاطبان ایرانی قابل دسترس و جذاب ساخته است، در حالی که به نظر می‌رسد روح اصلی هر اثر حفظ شده است. در واقع جلد اول کتاب «مجموعه آثار نمایشی داوود رشیدی» منبعی ارزشمند برای علاقه‌مندان به تئاتر و هنرهای نمایشی بوده و می‌تواند الهام‌بخش نسل‌های جدید هنرمندان باشد. محمدعلی منصوری یکی از پژوهشگران و نویسندگان برجسته در زمینه تئاتر و هنرهای نمایشی در ایران است که معمولاً به بررسی و تحلیل زندگی و کارنامه هنرمندان بزرگ تئاتر ایران پرداخته و آثار متعددی در این زمینه منتشر کرده است. جلد اول کتاب «مجموعه آثار نمایشی داوود رشیدی» که با عنوان «درخت تبریزی دوم و چند نمایشنامه دیگر» هم شناخته می‌شود از سوی انتشارات افراز منتشر شده است.