محمدعلی صنوبری
رئیس مرکز مطالعات نگاه نو

سفر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به عراق نشان دهنده یک تصمیم مهم و استراتژیک در راستای چهارچوب کلــــــــی سیــــــاست خارجی ایران است. این سفر جلوه‌ای روشن از پایبندی ایران به «سیاست حسن همجواری» است که بیانگر حرکت هوشمندانه در جهت تقویت روابط منطقه‌ای و تقویت همکاری با کشورهای همسایه و نشان دهنده آگاهی سیاسی مقامات ایرانی و درک صحیح آنها از پویایی ژئوپلیتیک در منطقه است. این سفر همچنین گامی اندیشمندانه در راستای اولویت‌های راهبردی تعیین و تشریح شده از سوی مقام معظم رهبری و گامی رو به جلو بر مبنای عملیاتی نمودن سیاست خارجی مبتنی بر حسن همسایگی و همکاری منطقه‌ای و احترام متقابل است.
انتخاب عراق به‌عنوان اولین مقصد سفر رئیس ‌جمهور جدید ایران، نشان می‌دهد که سیاست همسایگی ایران فقط یک شعار نیست بلکه یک راهبردی جامع با هدف ارتقای ثبات منطقه‌ای، رشد اقتصادی و همکاری امنیتی است و همه اینها در حالی است که اصول عزت، حکمت و مصلحت ایران حفظ خواهد شد. شکی نیست که جنایات رژیم صهیونیستی در نسل‌کشی در غزه، موضوع اصلی و دستور کار اولین سفر رسمی رئیس ‌جمهور ایران به عراق خواهد بود. چه اینکه برای ایران و عراق، مسأله فلسطین فقط یک مسأله سیاست منطقه‌ای نیست، بلکه یک اصل اساسی است که بر سیاست‌های گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی آنها تأثیر می‌گذارد.
حاکمیت در تهران و بغداد بر این باورند که وضعیت نامساعد فلسطینیان در غزه یک دغدغه انسانی و اخلاقی فوری است که هم در سطح دیپلماتیک و هم از طریق اشکال مختلف حمایت نیازمند اقدام فوری و پایدار است. علاوه بر این، دو کشور احتمالاً راهکارهایی را برای تقویت نقش خود به عنوان بازیگران محوری در حمایت از مقاومت فلسطین بررسی می‌کنند.‌ این همکاری همچنین به عنوان بازدارنده برای تشدید بیشتر تجاوز صهیونیستی در منطقه عمل می‌کند و پیام روشنی به دیگر بازیگران بین‌المللی مانند ایالات متحده ارسال می‌کند که هر گونه تلاش برای تضعیف حقوق فلسطینی‌ها با مخالفت شدید یک اتحاد استراتژیک و کلیدی در خاورمیانه مواجه خواهد شد.
سفر رئیس‌ جمهور ایران به عراق در عین حال یک گام استراتژیک با هدف تعمیق روابط دوجانبه و تعیین یک دستور کار جامع برای عصر جدیدی از همکاری در ابعاد سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی است. از نظر سیاسی این سفر اتحاد دیپلماتیک بین تهران و بغداد را تقویت کرده و سبب هماهنگی بیشتر دو کشور در مقابله با پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه از جمله مسائلی مانند ثبات منطقه‌ای، مبارزه با تروریسم و میانجیگری در درگیری‌هایی مانند سوریه و یمن خواهد شد.‌
از منظر اقتصادی، این سفر راه را برای تعمیق یکپارچگی اقتصادی بین ایران و عراق هموار می‌کند. بحث‌ها در طول این سفر احتمالاً بر تقویت روابط تجاری تمرکز خواهد داشت که ممکن است شامل کاهش تعرفه‌ها، تسهیل تجارت مرزی و تقویت ارتباطات از طریق شبکه‌های حمل و نقل بهبود یافته باشد.
در حوزه امنیت، این سفر احتمالاً تأثیر عمیقی بر تقویت همکاری‌های نزدیک نظامی و اطلاعاتی بین ایران و عراق خواهد داشت. دو کشور علاقه‌مند به مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و سایر تهدیدات امنیتی هستند که منطقه را بی‌ثبات می‌کند. تقویت همکاری امنیتی می‌تواند شامل به اشتراک‌گذاری اطلاعات، هماهنگی تلاش‌های امنیتی مرزی و انجام تمرینات نظامی مشترک با هدف بهبود آمادگی و قابلیت همکاری باشد. از نظر فرهنگی و اجتماعی سفر پزشکیان پتانسیل تقویت روابط بین دو ملت و ترویج برنامه‌های تبادل فرهنگی را دارد.
همچنانکه تقویت همکاری دو کشور در بخش‌های بهداشت، آموزش و رفاه اجتماعی می‌تواند راهگشا باشد .فراموش نباید کرد که همکاری دو کشور در حوزه محیط زیست در حال افزایش است زیرا دو کشور با اثرات منفی تغییرات آب و هوایی مانند کمبود آب، بیابان‌سازی و آلودگی مواجه هستند و این سفر می‌تواند راه را برای ابتکارات مشترک زیست محیطی با تمرکز بر مدیریت پایدار آب، پروژه‌های بیابان زدایی و کنترل آلودگی هموار کند.