۹۰ درصد مدارس کانکسی سراسر کشور تا شروع سال تحصیلی جمع‌آوری می‌شود
زنگ «مهر» در مدارس کانکسی به‌صدا در نمی‌آید
در واپسین روزهای تیر۱۴۰۱، ساماندهی مدارس کانکسی با جمعیت بیش از ۱۰ دانش‌آموز کلید خورد. طرحی که مطالعات آن در سال ۱۴۰۰ آغاز شده و حذف یا ساماندهی مدارس کانکسی و سنگی کشور را تا پایان سال ۱۴۰۳ هدفگذاری کرده است؛ اقدامی جهادی که هم‌اکنون در ایستگاه پایانی قرار گرفته و طبق گفته رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور، ۱۰۰۰ مدرسه کانکسی بالای ۱۰ دانش‌آموز تا شروع سال تحصیلی جدید ساماندهی شده و بساط آن برچیده خواهد شد. یکی از سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در راستای ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش، بهینه‌سازی و ساماندهی فضاهای تعلیم و تربیت اسلامی با تأکید بر ضابطه‌مند‌شدن و ایمن‌سازی مدارس است. به همین دلیل، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در مسیر تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت اسلامی گام برداشته و برنامه‌های گسترده‌ای را با هدف اجرای عدالت فرهنگی و آموزشی، ایمن‌سازی مدارس، ساماندهی فضای کالبدی محیط‌های آموزشی و حذف مدارس سنگی و کانکسی آغاز کرده است. طرحی تحت عنوان «شهید رضا پناهی» که قرار است به دغدغه اصلی والدین و آحاد جامعه مبنی بر تحصیل دانش‌آموزان در مدارس نامناسب و ناایمن کانکسی و سنگی پاسخ داده و آن را برای همیشه حل و فصل کند.
سیستم سرمایشی و گرمایشی نامطلوب
اگرچه استفاده از کانکس در ساخت مدارس و کلاس‌ها نسبت به ساخت‌وساز مقرون به صرفه‌تر بوده و مزایای زیادی برای سازندگان و سرمایه‌گذاران دارد، اما درس خواندن آن‌هم در مدارس کانکسی مشکلاتی را برای دانش‌آموزان روستایی و عشایری ایجاد کرده است. مدارسی که در روستاهای کم جمعیت و نقاط عشایری مستقر شده و خانه‌ای برای علم آموزی دانش‌آموزان روستایی و عشایری محسوب می‌شود. مدارس کانکسی، از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی نامطلوب برخوردار بوده و شرایط را برای تحصیل دانش‌آموزان در سرمای زمستان و گرمای مهر ماه و پس از نوروز در استان‌های گرمسیر دشوار کرده است. همچنین نبود سیستم گرمایشی لازم و استفاده از بخاری‌های نفتی در کلاس‌ها، به ایجاد خطرات مهلک در میان دانش‌آموزان دامن زده و جان آنها را با تهدیداتی مواجه می‌کند. با این حال، شرایط ضروری و محرومیت برخی مناطق باعث شده تا همین کلاس‌های درس غنیمتی بزرگ محسوب شده و امکان ادامه تحصیل را برای دانش‌آموزان فراهم کند. کلاس‌هایی که بودنش نعمتی برای دانش‌آموزان در مناطق محروم تلقی شده و به‌رغم مشکلات زیاد در استفاده از این کانکس‌های آموزشی، بهترین گزینه موجود محسوب می‌شود. این در حالی است که اگر چه مدارس کانکسی در راستای عدالت آموزشی و بهره‌مندی تمام دانش‌آموزان به صورت مقطعی می‌تواند نیاز وزارت آموزش و پرورش را رفع کرده و بخشی از مشکلات آموزشی مناطق صعب‌العبور و جمعیت اندک دانش‌آموزان را برطرف کند، اما باید توجه کرد که در بلندمدت خطرات ناشی از فرسودگی و سستی این بناها می‌تواند خطرات جبران ناپذیری را به دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها تحمیل کند.
ساماندهی فضاهای ناایمن
رواج استفاده از کانکس در برخی از مدارس سراسر کشور به دهه 70 بازمی گردد. اتاقک‌هایی سفیدرنگ که در گوشه‌ای از حیاط مدرسه دایر شده و بخشی از دانش‌آموزان را در خود جای می‌دهد. با گذشت زمان، این کانکس‌ها جایگزین مدارس چادری در مناطق روستایی و عشایری کوچ‌رو شده و دانش‌آموزان برای جا نماندن از تحصیل مجبور به حضور در کلاس‌های کانکسی شدند. با گذشت زمان، جایگزینی مدارس کانکسی با مدرسه‌های ایمن و استاندارد با مشارکت سازمان نوسازی مدارس و ستاد اجرایی فرمان امام خمینی(ره) به یکی از برنامه‌های اساسی وزارت آموزش و پرورش تبدیل شد. «حمیدرضا خان‌محمدی»، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی مدارس، ساماندهی فضاهای ناایمن و نامطلوب آموزشی و رسیدگی به آنها را یکی از ارکان مهم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برشمرده و خاطر نشان کرد: مدارس سنگی و کانکسی به‌عنوان فضاهای نیازمند توجه ویژه، باید مدنظر برنامه‌ریزان عرصه توسعه فضاهای آموزشی قرار گیرد.
ساماندهی 569 مدرسه کانکسی
طبق گفته این مقام مسئول، «در آغاز، 1073 مدرسه کانکسی مستقل با جمعیت بالای 10 دانش‌آموز در سراسر کشور شناسایی شد که در پایش‌های تکمیلی با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته در‌خصوص تحصیل جمعیت دانش‌آموزی، مشخصه‌های محل استقرار و شرایط اقلیمی و طبیعی به 993 فضای آموزشی کانکسی که نیازمند ساماندهی بودند رسیدیم. در اجرای این طرح مطابق تفاهمنامه‌ای که با بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) به امضا رسید، بنا شد این بنیاد مشارکت 40 درصدی در ساماندهی مدارس کانکسی داشته باشد که تاکنون در قالب پروژه‌های این طرح همکاری خوبی داشته است. در این طرح تعدادی از خیرین حقیقی نیز در اجرای آن همکاری داشتند.» معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: «تاکنون 569 پروژه تکمیل شده و 426 طرح نیز در حال اجراست که مراحل پایانی ساخت و ساماندهی را طی می‌کند. سازمان نوسازی مدارس عزم خود را جزم کرده که مدارس کانکسی را با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، بنیاد برکت و مشارکت خیرین طبق هدفگذاری صورت گرفته تا پایان امسال ساماندهی کند.»
جمع‌آوری 90 درصد مدارس کانکسی تا مهر ماه
«مجید عبداللهی»، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور نیز در افتتاحیه گردهمایی مدیران‌کل نوسازی مدارس کشور گفت: در دولت سیزدهم، حدود ۷ هزار فضای آموزشی و پرورشی در قالب قریب به ۳۳ هزار کلاس درس عملیاتی شده و به بهره‌برداری رسیده است. وی افزود: هدفگذاری بیش از ۶۰ درصد فضاهای تحویلی در مناطق روستایی و حاشیه شهر‌ها رخ داده که نشان از توجه دولت به مناطق کمتر برخوردار و تلاش بر تحقق موضوع عدالت آموزشی است. وی روند استانداردسازی سامانه‌های سرمایشی و گرمایشی در مدارس را رو به رشد دانسته و گفت: تاکنون ۴۸ تا ۵۰ درصد پروژه‌های کانکسی ساماندهی شده و امیدواریم بزودی بساط مدارس کانکسی با بیش از ۱۰ دانش‌آموز برچیده شود.
در فروردین ماه سال‌جاری، حادثه‌ای تلخ در یکی از روستاهای مراغه توجه همگان را به جمع‌آوری اجتناب‌ناپذیر مدارس کانکسی جلب کرد. یک کانکس مدرسه‌ای در روستای «باغ‌یری» بر اثر شدت طوفان و گردباد واژگون شده و پنج دانش‌آموز و یک معلم حاضر در آن را مصدوم کرد. البته بعدها مشخص شد که مهم‌ترین دلیل واژگونی کانکس نه شدت وزش باد بلکه متصل نبودن کانکس به زمین بوده است؛ موضوعی که اهالی و شاهدان حادثه نیز آن را تأیید کردند. به دنبال این حادثه، «مصطفی پردلی»، معاون رسانه وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون حدود ۵۴ درصد از مدارس کانکسی جمع‌آوری شده است که طبق اعلام سازمان نوسازی مدارس این آمار تا مهر ۱۴۰۳ به ۹۰ درصد خواهد رسید.
