آرزو کیهان
خبرنگار

امروزه دانش‌آموزان زیادی در سراسر دنیا برای آموزش از تلفن‌های همراه خود استفاده می‌کنند و هرچند بسیاری معتقدند این تکنولوژی می‌تواند برای دانش‌آموزان بویژه در کشورهای فقیرتر بسیار سودمند باشد اما تحقیقات جدید، روی دیگر سکه را نمایان کرده است.

یک هشدار بزرگ
موضوع استفاده بیش از حد دانش‌آموزان از تلفن همراه مورد توجه جهانیان قرار گرفته تا جایی که به تازگی یونسکو با انتشار گزارشی نسبت به خطرات تلفن‌های هوشمند برای دانش‌آموزان هشدار داده و خواستار ممنوعیت استفاده از این گوشی‌ها در کلاس‌های درس شد. بنا بر ارزیابی‌های یونسکو، دانش‌آموزانی که در کلاس درس از تلفن همراه استفاده می‌کنند، تمرکز کافی بر دروس ندارند و عملکرد ضعیفی از خود نشان می‌دهند. طبق این گزارش، استفاده از گوشی سبب حواس‌پرتی دانش‌آموزان شده و همین موضوع  بر میزان یادگیری‌ آنها تأثیر می‌گذارد.
«آدری آزولای»، مدیرکل یونسکو در این باره گفت: انقلاب دیجیتال پتانسیل بالایی دارد اما با توجه‌ به اطلاعات به‌ دست‌ آمده، استفاده مناسب از چنین تحولی نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق است تا بتواند بر عملکرد صحیح دانش‌آموزان تأثیرگذار باشد و به‌عنوان پشتیبانی مؤثر برای رفاه معلمان و دانش‌آموزان عمل کند نه اینکه به ضرر آنها باشد.
وی افزود: در همه‌گیری کرونا ما شاهد تحول تکنولوژیکی در کلاس‌های درس بودیم که با سرعتی باورنکردنی پیش رفت و شرایط موجود سبب شد تا میلیون‌ها دانش‌آموز در سراسر جهان به‌صورت آنلاین آموزش بگیرند. اما پس از فروکش کردن بحران
کووید 19، شاهد افت عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در سراسر دنیا بودیم، به همین دلیل باید به نحوه استفاده از این فناوری که همچون تیغ دولبه عمل می‌کند، نگاه ویژه‌ای داشت تا نتواند تأثیر مخربی بر سیستم آموزشی دانش‌آموزان بگذارد.

صفحه کلیدهای جایگزین کاغذ
با اینکه انتظار می‌رود دانش‌آموزان با استفاده از مجموعه مهارت‌های فردی خود برای یادگیری دروس تلاش کنند اما با توسعه استفاده از گوشی‌های هوشمند، کاغذها جای خود را به صفحه کلید دادند. گاه دانش‌آموزان زحمت فکر کردن به پاسخ تکالیف را هم به خود نمی‌دهند و بلافاصله با یک جست‌و‌جوی ساده در گوگل، جای خالی معادلات را پر می‌کنند. حالا که چت جی پی تی و سایر فناوری‌های نوظهور هم پا به میدان گذاشته‌اند، راه برای دانش‌آموزان باز شده تا گاه با تقلب و بدون فکر کردن به مسائل درسی نمره بگیرند اما در نهایت با افت تحصیلی مواجه شوند.
عملکرد و نتایج امتحانی دانش‌آموزانی که استفاده زیادی از تلفن همراه هوشمند دارند، مطلوب نبوده و میزان یادگیری دانش‌آموزان کاهش‌یافته است. طبق گزارش یونسکو، این مشکل در ۱۴ کشور جهان به‌وضوح دیده می‌شود و همین موضوع باعث شده تا برخی کشورها نسبت به این موضوع واکنش جدی نشان دهند. تاکنون تنها ۴ کشور فرانسه، ایتالیا، فنلاند و هلند تصمیم گرفته‌اند تا استفاده از تلفن همراه را در مدارس ممنوع کنند. این کشورها بهبود عملکرد تحصیلی، کاهش آزارهای دیجیتال و تقلب در فضای مجازی، حفظ حریم خصوصی و امنیت و ارتقای تعامل اجتماعی را از جمله دلایل ممنوعیت گوشی‌های هوشمند در مدارس ذکر کرده‌اند. در این کشورها معلمان در ابتدای روز تلفن‌های هوشمند دانش‌آموزان را جمع‌ می‌کنند و دانش‌آموزان حق استفاده از گوشی را در مدرسه ندارند.

شیطنت‌های دانش‌آموزان
در دنیای فناوری
کارشناسان یونسکو در گزارش خود عنوان کرده‌اند، استفاده از تلفن همراه توسط معلمان هم در کلاس‌های درس قابل قبول نیست و گاه معلمانی که برای تدریس از تلفن همراه استفاده می‌کنند، در مدیریت کلاس درس ضعیف‌تر عمل کرده‌اند. از سوی دیگر گاه دانش‌آموزان در کلاس درس به‌جای ورود به وب‌سایتی که معلم اعلام می‌کند، شیطنت کرده و سراغ سایت‌های دلخواه خود یا شبکه‌های اجتماعی مختلف می‌روند که این کار باعث هرج‌ ومرج در کلاس و هماهنگ نبودن با معلم خواهد شد. از سوی دیگر ممکن است اطلاعات یک موضوع در وبسایت اعلام شده توسط معلم با اطلاعات وبسایت دیگر متفاوت باشد.

شکاف دیجیتالی بین دانش‌آموزان
در بخش دیگری از گزارش یونسکو آمده است، گوشی‌های هوشمند می‌تواند شکاف دیجیتالی بین دانش‌آموزان ثروتمند و فقیر و همچنین بین مناطق شهری و روستایی را افزایش ‌دهد.
یونسکو در این گزارش، ادامه این روند را نگران‌کننده دانسته و یادآور شده است: به نظر می‌رسد منابع مالی که باید صرف ساخت کلاس درس، هزینه آموزش معلمان و چاپ کتاب‌های درسی برای کودکان در کشورهایی با درآمد پایین و فقیر شود، صرف فناوری‌ای می‌شود که برای همه‌ دانش‌آموزان قابل‌ دسترس نیست و در نهایت منجر به‌ دور شدن از دستیابی به هدف جهانی آموزش خواهد شد. به نظر می‌رسد استفاده از فناوری دیجیتال گوشی‌های هوشمند خطر حواس‌پرتی و عدم ارتباط انسانی را بالابرده و احساس تبعیض میان دانش‌آموزان را افزایش می‌دهد.

فرهنگ‌سازی، لازمه رکن استفاده از گوشی در سیستم آموزشی
گزارش یونسکو بر اهمیت فرهنگ‌سازی برای استفاده از گوشی هوشمند در مدارس تأکید داشته است. به عقیده کارشناسان آموزشی، سیستم‌های تدریس باید برای استفاده از تلفن همراه آماده‌ شوند و پس از فرهنگ‌سازی، از این فناوری استفاده شود. ظرف سال‌های گذشته تکنولوژی بسیار سریع رشد کرده است. به همین دلیل باید سیاستگذاری‌های مناسبی برای استفاده از این تکنولوژی در حوزه آموزش صورت پذیرد.
کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط موجود در آینده‌ای نه‌چندان دور ممکن است به‌تدریج مشکلات اساسی میان هوش مصنوعی مولد و انسان پدید آید و باید تغییرات اساسی در حوزه آموزش و استفاده از فناوری تلفن همراه برای دانش‌آموزان صورت پذیرد تا مانع بروز عواقب جبران‌ناپذیر در این زمینه شود.
 «آنتونی مانوس» از تیم تحقیقاتی آموزش یونسکو در این باره گفت: ما باید از اشتباه‌های گذشته خود هنگام استفاده از فناوری در زمینه آموزش درس بگیریم تا در آینده این اشتباهات را تکرار نکنیم و به کودکان خود بیاموزیم که بدون فناوری هم می‌شود زندگی کرد و آنها می‌توانند از انبوه اطلاعات مورد نیازشان در دنیای فناوری تنها در جهت آموزش بهتر از فضای مجازی استفاده کنند. به عبارتی دانش‌آموزان باید بیاموزند که این فناوری نباید تعاملات انسانی آنها را در آموزش تحت تأثیر قرار دهد و باید نحوه صحیح استفاده از این تکنولوژی را به درستی بیاموزند.