وضعیت کنونی نیروهای امریکایی در سوریه
در حالی که توجه جهان به وحشی‌گری‌های دولت اشغالگر اسرائیل در غزه معطوف شده، اشغال نظامی غیرقانونی امریکا در سوریه تا حد زیادی نادیده گرفته شده، اما بعد از طوفان‌الاقصی وضعیت برای پایگاه‌های امریکایی تغییر کرد و آنها به یکی از اهداف مقاومت منطقه تبدیل شده‌اند و خطراتی را برای نفوذ امریکا در منطقه ایجاد کرده است.
استقرار استراتژیک پایگاه‌های نظامی امریکا در شمال‌شرق سوریه تصادفی نیست. از مرز سوریه، اردن و عراق در جنوب‌غربی این کشور تا مناطق غرب فرات در شمال‌شرقی، 28 تأسیسات ایالات‌متحده وجود دارد که 24 مورد از آنها پایگاه‌های نظامی آنهاست. این استقرار که به دقت با اهداف ژئواستراتژیکی خاص برنامه‌ریزی شده، تنها برای خدمت به منافع محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی واشنگتن بنا شده است.
بر اساس داده‌های ایالات‌متحده، تعداد سربازان اشغالگر امریکایی در سوریه از 50 سرباز در سال 2015 به بیش از 2000 نفر در پایان سال 2017 افزایش یافت. گزارش‌ها در آوریل 2017 حتی حاکی از آن بود که سرتیپ اچ.آر. مک مستر، مشاور امنیت ملی آن زمان در نظر داشت 50000 نفر را مستقر کند.
این افزایش قابل توجه نظامی در دوران دولت اوباما با بهانه‌های واهی همچون مقابله با تروریسم و تضعیف نهادهای دولتی توجیه شد، اما در اصل حضور نظامی ایالات‌متحده زمینه‌ای را برای انتقال تسلیحات، پول نقد و اطلاعات به گروه‌های شبه‌نظامی موسوم به «ارتش آزاد سوریه» و گروه‌های افراطی مانند جبهه النصره و داعش را به وجود آورد.
ایالات‌متحده همچنین از نیروهای کرد در ایجاد یک منطقه خودمختار در شمال‌شرق سوریه حمایت کرد، اقدامی که با هدف کاهش نفوذ مسکو بود، چراکه نیروی هوایی روسیه برای حمایت از دمشق مقابل تروریست‌های داعش وارد میدان شده بود.
بی‌ثباتی و محاصره اقتصادی
یکی از اهداف اولیه حضور غیرقانونی امریکا، غارت منابع نفت و گاز سوریه است. این نه تنها به فعالیت‌های نیروهای نیابتی دموکراتیک سوریه (SDF) کمک مالی می‌کند، بلکه محاصره اقتصادی سوریه را نیز تقویت کرده که نمونه آن تحریم‌های قانون سزار است که در ژوئن 2020 اعمال شد.
در آن زمان، جیمز جفری، فرستاده سابق امریکا در سوریه، اعلام کرد که این تحریم‌ها به سقوط پول سوریه کمک کرده و مانع از سیاست اقتصادی دولت میشود.
ایالات‌متحده همچنین از درآمدهای نفتی برای تأمین مالی حضور نظامی خود و مانع‌تراشی در بازسازی سوریه استفاده می‌کند. به عنوان مثال در آگوست 2020، CNN در مورد توافقی که توسط دولت ترامپ تصویب شد، گزارش داد که به شرکت امریکایی Delta Crescent Energy LLC اجازه داده شده میادین نفتی تحت کنترل نیروهای SDF را توسعه دهد.
مهار ایران و تأمین منافع اسرائیل
در سطح منطقه‌ای، حضور امریکا با هدف جلوگیری از برقراری ارتباط زمینی ایران با دریای مدیترانه از طریق عراق و سوریه است. این موقعیت استراتژیک همچنین به عنوان پشتیبان پایگاه هوایی اینجرلیک در ترکیه در بحبوحه تنش‌های فزاینده بین واشنگتن و آنکارا عمل می‌کند.
علاوه بر این، پایگاه‌های امریکا در جنوب‌شرقی سوریه و نزدیک مرز عراق، شامل برخی قبایل بومی است که با مسدود کردن کریدور زمینی بین سوریه و عراق از اسرائیل محافظت می‌کنند. به طور مشخص، این اقدام به دنبال منزوی کردن سوریه از متحدان منطقه‌ای خود بویژه ایران و حزب‌الله بود که تهدیدی مستقیم برای اسرائیل هستند.
مقابله با نفوذ روسیه و چین
در سطح بین‌المللی، حضور ایالات‌متحده در سوریه به واشنگتن کمک می‌کند تا سلطه خود را بر نظم جهانی حفظ کرده و با رقبایش روسیه و چین مقابله کند. استقرار در سوریه به عنوان مانعی برابر ابتکار کمربند و جاده چین تلقی میشود چراکه می‌تواند تهدیدی علیه رشد اقتصادی پکن باشد. با وجود این اما تحلیلگران اذعان دارند که شرایط جدید در منطقه بر پایداری حضور چشمگیر ایالات‌متحده تأثیر‌گذار خواهد بود.
در حال حاضر تلاش‌های واشنگتن برای تغییر نظام سیاسی سوریه تا حد زیادی شکست خورده است و پایگاه‌ها و تأسیسات امریکا با حملات روزافزون گروه‌های مقاومت منطقه‌ای مواجه شده‌اند. از نوامبر 2023 سربازان و تأسیسات امریکایی با 102 حمله مواجه شده‌اند که نشان‌دهنده مخالفت فزاینده با اشغال سرزمین‌های سوریه توسط امریکاست.
از سوی دیگر موفقیت دیپلماسی روسیه در آشتی سوریه و ترکیه ممکن است ایالات‌متحده را مجبور کند بین رویارویی و عقب‌نشینی یکی را انتخاب کند.
آینده دخالت امریکا در سوریه
انتخابات آتی ریاست‌جمهوری امریکا نیز می‌تواند بر آینده دخالت امریکا در سوریه تأثیر بگذارد. اگر دولت کنونی موفق به مذاکره درباره توافق آتش‌بس منطقه‌ای شود، ممکن است برای کسب حمایت دموکرات‌ها، خروج نیروهایش را از سوریه انتخاب کند. بر عکس اگر دونالد ترامپ به قدرت بازگردد، تفاهم با روسیه می‌تواند خروج امریکا از اوکراین و سوریه را تسریع کند.
از سال 2015 دولت‌های ایالات‌متحده نتوانسته‌اند یک عدد مشخص و ثابت در مورد حضور کل نیروهای امریکایی در سوریه ارائه کنند، با این حال برآوردها نشان می‌دهد حدود 3000 سرباز امریکایی در پایگاه‌های مختلف در استان‌های حسکه، دیرالزور، غرب فرات و در امتداد مرز سوریه و عراق مستقر هستند.
استقرار این نیروها یک حلقه استراتژیک در اطراف منابع مهم نفت و گاز منطقه تشکیل داده که بخش عمده‌ای از ثروت زیرزمینی سوریه را تشکیل می‌دهد. تمرکز پایگاه‌های ایالات‌متحده در این مناطق، اهمیت آنها را در تأمین امنیت منابع انرژی و حفظ کنترل بر مسیرهای حمل‌و‌نقل این محصولات نشان می‌دهد.
تأمین انرژی و حاکمیت سوریه
پایگاه رمیلان واقع در حومه شمال‌شرقی حسکه، اولین پایگاه نظامی امریکا در سوریه است. در حال حاضر حدود 500 پرسنل در این پایگاه حضور دارند که مأموریت اصلی آنها حفاظت از تأسیسات نفتی منطقه است. این منطقه شامل حدود 1300 چاه نفت است که از قبل سال 2011 بین 120 هزار تا 150 هزار بشکه نفت و حدود دو میلیون متر مکعب گاز در روز تولید می‌کند.
پایگاه الشدادی واقع در جنوب‌شرقی شهر با همین نام، از نظر استراتژیک در نزدیکی مهم‌ترین ذخایر نفت منطقه قرار دارد. میدان الجبسه در مجاورت آن قرار دارد که شامل حدود 500 حلقه چاه نفت است که دومین میدان نفتی بزرگ در حسکه است. این پایگاه همچنین نیروگاه گاز الشدادی را پوشش می‌دهد و نقش حیاتی در کنترل منابع انرژی سوریه دارد.
پایگاه میدانی العمری در دیرالزور بزرگ‌ترین و حیاتی‌ترین پایگاه امریکا در سوریه است و در میدان نفتی العمری قرار دارد که تا قبل از سال 2011 روزانه 80 هزار بشکه نفت تولید می‌کرد. این پایگاه به همراه پایگاه‌های دیگری مانند میدان کونوکو، تل بیدر، لایف استون، قصرک، هیموس و التنف تسلط ایالات‌متحده را بر حیاتی‌ترین و غنی‌ترین مناطق سوریه تضمین می‌کند.
حضور نظامی امریکا در شمال‌شرق سوریه یک استقرار استراتژیک با پیامدهای گسترده است. در حالی که هدف واشنگتن برای مقابله با نفوذ ایران، تأمین منافع اسرائیل، تحلیل رفتن اقتصاد سوریه و حفظ هژمونی ایالات‌متحده در سراسر شام و خلیج‌فارس بوده اما نیروهایش اکنون با تهدید حملات روزانه مواجه هستند.
مقاومت در برابر حضور ایالات‌متحده، در حال حاضر از جانب قبایل محلی عرب و محور مقاومت منطقه است، اما تغییر شدید پویایی‌های منطقه‌ای و تغییرات احتمالی پس از انتخابات، در سیاست خارجی، ایالات‌متحده ممکن است مخالفت با این نیروها را گسترش دهد و در نهایت مجبور به عقب‌نشینی از سوریه شود.
با این حال تا زمانی که ایالات‌متحده به حضور خود در منطقه ادامه دهد، احتمالاً پایگاه‌های نظامی خود را حفظ کرده و اهداف استراتژیکش را در سوریه برای آینده دنبال خواهد کرد.
منبع: The Cradle