علی اصغر زرگر
کارشناس انرژی

کشورمان در حوزه انرژی طی سال‌های اخیر دچار چالش جدی شده است به طوری که عدم سرمایه‌گذاری در این بخش برای توسعه زیرساخت‌های آن سبب شده کشورمان از صادرکننده انرژی به واردکننده تبدیل شود.
یکی از اصلی‌ترین فرآورده‌های نفتی که با احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس کشورمان توانست در آن به خودکفایی و صادرات برسد، بنزین بود.
با این حال دیری نپایید که در این زمینه نیز کشورمان با توجه به چالش‌های موجود به وجود آمده به وارد کننده بنزین تبدیل شد.
طی سال‌های گذشته میزان مصرف بنزین حدود 80 میلیون لیتر در روز بود این در حالی است که این میزان در سال‌جاری در برخی روزها حتی به 120 میلیون لیتر نیز رسیده است.
به طوری که گزارش‌های اخیر شرکت ملی پالایش و پخش نشان می‌دهد که در ابتدای سال‌جاری مصرف روزانه بنزین به 112 میلیون لیتر رسید که افزایشی 40 درصدی را نسبت به سال 1399 نشان می‌دهد، این در حالی است که ظرفیت اسمی تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشورمان حدود 110 میلیون لیتر در روز است.
این ناترازی بنزین طبیعتاً باید برای کشوری با جمعیت بالا همچون هند اتفاق می‌افتاد نه کشوری همانند ایران که سرشار از منابع نفتی و گازی است. ایران حتی می‌توانست براحتی هاب انرژی منطقه شود و همه هواپیماهای کشورهای اطراف بیایند در ایران سوخت‌گیری کنند اما شاهد آن هستیم که این هواپیماها در دوبی و ابوظبی سوخت‌گیری کرده و همه درآمدهای ارزی از طریق این امر نصیب اماراتی‌ها می‌شود.
طبیعتاً این افزایش مصرف بنزین در کشورمان دلایل زیادی دارد به طوری که از طرفی سال‌هاست با مشکل حمل و نقل عمومی و کیفیت ضعیف خودروهای تولید داخل روبه‌رو هستیم و از طرف دیگر روند اسقاط خودروهای فرسوده به کندی پیش می‌رود. با این حال پر واضح است که با توجه به نیاز مصرفی بنزین به دلیل افزایش جمعیت و تعداد خودروها هر ساله باید دولت‌ها تلاش زیادی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های خود از جمله ساخت پالایشگاه در کشور برای تولید بنزین انجام دهند.
این در حالی است که طی سال‌های اخیر توجه چندانی به این امر نشده و بعد از پالایشگاه ستاره خلیج فارس نتوانستیم آنچنان که باید و شاید فکری برای افزایش تولید بنزین در کشور کنیم.
بنابراین باید گفت کشورمان راهی جز افزایش و گسترش پالایشگاه‌های تولید بنزین ندارد و چون این امر فرایندی کاملاً زمانبر است باید طی سال‌های آینده نیز همچنان مقادیر زیادی ارز برای واردات بنزین اختصاص دهیم.
طی سال‌های گذشته قرار بود وزارت نفت میزان تولید بنزین در پالایشگاه تبریز را دو برابر کند و روزانه از 200 هزار بشکه‌ای که نفت وارد آن می‌شد به 400 هزار بشکه برسد.
با این کار علاوه بر تأمین بنزین داخل حتی می‌توانستیم به کشور ترکیه بنزین صادر کنیم از طرف دیگر ظرفیت پالایشگاه‌ها آبادان، شیراز، اصفهان و مشهد نیز باید افزایش پیدا کند تا ناترازی بنزین رفع شود.
ولی این پایان کار نیست و کشورمان با توجه به افزایش مصرف بنزین باید راهکاری‌های دیگری از جمله سرمایه‌گذاری برای ساخت پالایشگاه را در دستور کار خود قرار دهد.
یکی دیگر از برنامه‌ها باید کنترل قاچاق سوخت در کشورمان باشد به طوری که این مشکل سال‌هاست کشورمان را دچار ناترازی و مخاطرات فراوان کرده است.
از طرف دیگر بحث دوگانه سوز کردن خودروها و اسقاط خودروهای فرسوده که می‌تواند تا حد بسیار زیادی مصرف سوخت را در کشورمان کاهش دهد باید با شتاب بیشتری توسط مسئولین امر دنبال شود چون برآوردها حاکی از آن است که این امر اگر توسعه یابد نه تنها مشکل ناترازی حل می‌شود بلکه می‌توانیم مقادیر زیادی بنزین نیز صادر کنیم.