نگاهی کوتاه بر مستند «غزه، 85 مایل» ساخته سعید صادقی
خو ن روی عرشه
محمد احسان مفیدی‌کیا
منتقد
تنها راه کمک رساندن به غزه از دریاست، آبراهی که علی‌رغم تلاش گروه‌های انساندوستانه هنوز هیچ شناوری موفق به عبور از آن نشده، اما تلاش کشتی «ماوی مرمره» در سال 2010 برای رساندن کمک‌ها، داستانی شنیدنی دارد که در مستند «غزه، 85 مایل» به روایت سعید صادقی آمده است.
در این کشتی که از سواحل ترکیه عازم فلسطین شد، از بچه یک و نیم ساله تا پیرمرد 90 ساله حضور داشتند، در کنار مسلمانانی که روی عرشه نماز می‌خواندند، اسقف نیز انجیل تلاوت می‌کرد، روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه اخبار را نو به نو به سراسر جهان مخابره می‌کردند و همین شرایط ویژه باعث شد که نگاه‌های بسیاری معطوف به «ماوی مرمره» شود.
مسافران غزه، بیشتر از مسلمانان ترکیه بودند که به قصد شکستن حلقه محاصره و رساندن کمک‌ها دل به دریا زده و به قصد رفتن به سواحل فلسطین راهی سفری پرمخاطره شده بودند. رژیم صهیونیستی اما از پیش به هر شناوری که قصد نزدیک شدن به آب‌های غزه را داشت هشدار داده بود که یا بازگردند یا به زندانی در فلسطین برده خواهند شد، این در حالی بود که هیچ قانون دریانوردی و بین‌المللی اجازه این کار را به یک دولت نمی‌داد که به یک کشتی با هدف انساندوستانه برای نزدیک شدن به آب‌های سرزمینی کشور دیگر حمله کند.
پس از روزها که از آن سفر می‌گذشت، خانواده‌های شهدا، جانبازان و فعالان رسانه جلوی دوربین سید احسان اصغرزاده نشسته و خاطرات آن روزهای به یادماندنی را تعریف می‌کنند. خاطراتی که بازگو شدنش نیاز امروز ماست که بدانیم، قصه جنایت‌های رژیم در غزه حرف امروز و دیروز نیست، این کشتارهای وحشیانه کاری به هفتم اکتبر یا غیر از آن ندارد، این ماهیت رژیم است که با خونریزی و ایجاد وحشت همه را از فلسطین دور کند و بعد با خیال آسوده به نسل‌کشی و پاکسازی گسترده یک ملت دست بزند. مستندهایی مثل این باید بسیار ساخته شوند و در اکران چنان حمایت شوند که به چشم و گوش کسانی که نمی‌دانند برسند و حتی تلنگری باشد به دیگرانی که خود را به خواب زده‌اند و چشم‌ها و گوش‌ها را بسته‌اند تا بلکه ندای وجدان‌شان بیدار شود و به وظایف انسانی خود عمل کنند.
نکته حائز اهمیت برای تلاش و جانفشانی مسافران کشتی ماوی مرمره، پیوست رسانه‌ای است که از ابتدا به آن اندیشیده بودند. حضور مؤثر خبرنگاران و مستندسازان در کشتی و مخابره مستقیم اخبار و تصاویر به صورت زنده و هم مستندهایی که پس از واقعه ساخته شد و روایت راویان باعث شد که جنایت رخ‌داده به هیچ وجه قابل کتمان نباشد و این یک نمونه موفق در نقش رسانه پیشرو در جریانات اجتماعی و سیاسی است. به این معنی که اگر از این ابزار کارآمد در جای خود و به وقت استفاده شود، ضریب نفوذ رخداد در جوامع را بشدت بالا خواهد برد و علی‌رغم میل اربابان قدرت، صدای بی‌صدایان را به گوش آزادیخواهان جهان خواهد رساند. «غزه، 85 مایل» راوی سفر 600 نفر از فعالان حقوق‌بشر بود که در 85 مایلی ساحل غزه مورد حمله نظامیان صهیونیست واقع شد و تعداد زیادی در آن کشته و مجروح شدند تا یک بار دیگر به دنیا نشان دهد که رژیم هیچ مرزی در وحشی‌گری ندارد و راهی جز مقاومت در برابر آن نیست. این مستند یادی از شجاعانی است که برای شکستن محاصره دریایی غزه از جان‌شان گذشتند و در تاریخ جاودانه شدند تا روزی خون پاک‌شان که بر عرشه کشتی ریخت ثمر دهد و فلسطین آزاد و برای فلسطینیان باشد. سعید صادقی، کارگردان این مستند، کارنامه قابل قبولی در حوزه مقاومت دارد، بجز «غزه، 85 مایل»، «کویرس، وطن کوچک من» که راوی مقاومت شنیدنی سربازان سوری در فرودگاه کویرس در نزدیکی حلب است، در زمان اکران مورد توجه مخاطبان و جشنواره‌ها قرار گرفت و این نشان از موفقیت کارگردان در به نمایش گذاشتن روایت مقاومت دارد. این هر دو در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی حضور داشته و جوایزی را از آن خود کرده‌اند. او درباره شرایط ویژه در زمان حادثه کشتی ماوی مرمره به «ایران» می‌گوید: «این اتفاق زمانی رخ داد که امریکا می‌خواست ترکیه را با همه سیاست‌های دوگانه‌اش، نمونه مورد قبول خود در جهان اسلام معرفی کند، دولتی که در ظاهر مخالف اسرائیل و نماد حمایت از مقاومت فلسطین باشد و در پشت پرده حجم روابط تجاری خود را با اسرائیل بالا ببرد، در این زمان بود که گروه‌های مردمی سوار بر کشتی شدند و با خون‌شان ماهیت جنایتکار رژیم صهیونیستی را برملا کردند و به موازات آن تلاش‌ها برای مسامحه و سیاست‌های دوگانه دولت‌ها و در پس آن، عادی‌سازی روابط را خنثی کردند. نقش رسانه در دل رخداد و پس از آن با مستندهایی مثل «غزه، 85 مایل» در این میان غیر قابل چشم‌پوشی است.»
امروز که دوباره به دیدن مستندهایی مثل این می‌نشینیم، امیدواریم که فجایع باورنکردنی که در غزه می‌گذرد و حرکت‌های اصیل و ریشه دار آزادیخواهان در گوشه گوشه جهان بویژه در بین نسل جوان و دانشگاهیان در قالب مستندهایی که از کیفیت بالایی برخوردارند، ثبت و ضبط شوند تا به وقت خود اسنادی غیرقابل انکار باشند تا در دادگاه علیه جانیان استفاده شوند و گواهی برای خونخواهی مظلومان باشد، خونی که رنگ و اثرش هیچ‌گاه کمرنگ نخواهد شد و حتی آب دریای غزه هم آن را نخواهد شست.