سمیرا کریمشاهی
کارشناس مسائل ترکیه

معمای نوع پاسخ ایران و محور مقاومت به جنایات رژیم ‌صهیونیستی، فضای سیاسی- تحلیلی ترکیه را هم به مانند دیگر کشورهای منطقه به تکاپو انداخته است. مخالفان اسرائیل معتقدند کشورشان باید مواضع و اقدامات جدی‌تری را دنبال کند.
با گذشت 10 ماه از حوادث پسا طوفان‌الاقصی و جنایت‌های رژیم صهیونیستی که به طور روزانه شکل وحشتناک‌تری از آن رخ می‌دهد، دولت ترکیه همچنان رویه تندی را در مواضع اعلامی و به انتقاد گرفتن دولت نتانیاهو ادامه می‌دهد. هرچند این  مواضع هم بدون هزینه سیاسی برای آنها نیست اما برای کشور مسلمان و ملت حامی فلسطین کافی و رضایتبخش نیست. حامیان فلسطین در ترکیه حتی در صداقت اقدامات عملی دولت‌شان از جمله قطع رابطه تجاری با اسرائیل دچار تردیدند. مهم‌ترین خواسته‌ آنها که بارها در تظاهرات خیابانی و هم فضای مجازی موجی برای مطالبه آن به راه افتاده، قطع شریان اقتصادی رژیم صهیونیستی است. یعنی انرژی که از آذربایجان به وسیله خاک ترکیه به سرزمین‌های اشغالی می‌رسد. بارها تجمعاتی مقابل شعبه استانبول شرکت نفت SOKAR باکو برگزار شده و شرکت گنندگان می‌گویند برای ترکیه مایه شرمساری است که سوخت‌رسان به جنگنده‌هایی باشد که بر سر کودکان غزه بمب می‌ریزند.
اما بخش دیگری از تحولات ماه‌های اخیر و اهمیت مواضع ترکیه به تنش‌های دوجانبه رژیم صهیونیستی و محور مقاومت و به طور مشخص ایران بازمی‌گردد. همان طور که گفته شد، موضع‌گیری‌های تند و محکم دولتمردان ترکیه علیه اسرائیل همچنان ادامه دارد و به تبع آن در شرایطی مانند عملیات «وعده صادق» تلاش شد پوشش دیپلماتیک قابل قبولی از جانب ایران به منظور تثبیت حق مشروع پاسخ پیگیری شود، ترکیه از جمله کشورهایی بود که در این همکاری و هماهنگی در کنار ایران قرار داشت. اکنون به نظر می‌رسد در فضای پسا ترور شهید اسماعیل هنیه و سلسله ضربات علیه محور مقاومت، به مراتب فشار بیشتری روی دولت ترکیه از داخل این کشور به منظور نقش‌آفرینی محسوس‌تر شکل گرفته است.
اسماعیل هنیه و به طور کلی شاخه سیاسی دفتر حماس به دلیل گرایش‌های اخوانی رابطه نزدیکی با قطر و ترکیه دارند. در ابتدای هفته فرزندان شهید هنیه میهمان کاخ ریاست جمهوری ترکیه بودند. تا بار دیگر اردوغان، ترور پدرشان را به عنوان یک اقدام جنایتکارانه از جانب رژیم صهیونیستی محکوم کند. فارغ از اینکه اقدام ترور وی در تهران، بازدارندگی ایران را  با یک پرسش مواجه کرده و انتظار پاسخ سخت‌تری نسبت به وعده صادق وجود دارد، انتظارات برای واکنش جدی‌تر از ترکیه نسبت به عملیات پیشین ایران، متمرکز بر دو محور اهمیت شخصیت ترور شده نزد ترکیه و سرکوب میل سرکش رژیم صهیونیستی برای تنش‌آفرینی است. موضوعی که هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه، در سفر هفته گذشته خود به قاهره به درستی عامل آن را امریکا دانست. او با انتقاد از توقعات نابجای امریکایی‌ها برای میانجی‌گری در پس هر تنش‌آفرینی اسرائیل، مهار تنش در منطقه را وابسته به مهار اسرائیل دانست که آن هم در دستان کاخ سفید است.
یک نگرانی مهم دیگر برای ترکیه در پی افزایش تحرکات امریکا در منطقه به منظور حمایت از رژیم صهیونیستی وجود دارد و آن هم خطر برافروخته شدن تنش سنتی ترکیه در شرق مدیترانه است. آنکارا معتقد است امریکا به جای مهار اسرائیل، منطقه را به ورطه جنگ می‌کشاند. ترکیه بر سر جدایی مناطق شمالی و ترک‌نشین قبرس که تحت حمایت آنها قرار دارند با دولت قبرس روابط خصمانه‌ای دارد و این کشور را قبرس جنوبی یا قبرس یونانی می‌نامد. این تنش با تعارض منافع بر سر منابع انرژی مدیترانه تشدید شده است.
به میان کشاندن قبرس برای تقابل احتمالی با محور مقاومت و هماهنگی‌های قبرس با امارات و یونان به توصیه امریکا، برای ترکیه یادآور ائتلاف قبرس، یونان، امارات و اسرائیل علیه ترکیه  به منظور مهار این کشور در سواحل شرقی مدیترانه در سال‌های اخیر است. روزنامه «آکشام» ترکیه با ابراز نگرانی از این موضوع در خبری اعلام کرد علاوه بر امریکا، نیروی دریای بریتانیا هم به سواحل قبرس اعزام شده است. روز جمعه خبرگزاری آسوشیتدپرس از لنگرگیری ناو امریکایی در سواحل لیماسول قبرس خبر داده بود.  پیش از این، تحرکات نظامی در قبرس علیه امنیت منطقه واکنش محور مقاومت را در پی داشت؛ سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان در سخنانی به مقامات قبرس هشدار داد که باز کردن فرودگاه‌ها و پایگاه‌های قبرس به روی دشمن اسرائیلی برای هدف قرار دادن لبنان به این معنی است که دولت قبرس بخشی از جنگ است و مقاومت به عنوان بخشی از جنگ با آن برخورد خواهد کرد.
زمان پاسخ ایران هر وقت که فرا برسد واکنش کشورهای منطقه از جمله ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، اردن و شرق مدیترانه سنجه‌ای خواهد بود برای ادعایی که به منظور حمایت از فلسطین و محکومیت جنایت‌های اسرائیل دارند.

بــــرش

به ایران نگاه کنید
یکشنبه شب در یک مناظره تلویزیونی که توسط «هابرترک» برگزار شد، دوغو پرینچک، رهبر حزب وطن موضع بی‌طرفی در قبال تنش میان ایران و اسرائیل را خسارت‌بار برای ترکیه دانست. او معتقد است حمایت از غزه و پاسخ ایران امکان حضور در خط مقدم جنگ را می‌دهد. سخنان او در انتقاد به یوسف کاپلان، میهمان دیگر برنامه بود که مقاله‌اش در روزنامه «ینی شفق» بعد از ترور شهید هنیه جنجالی شد. او معتقد است در پس تمام تنش‌های جاری در منطقه یک ائتلاف مخفی جریان دارد. هرچند او نه در یادداشتش و نه در مناظره هیچ دلیل منطقی برای تأیید ادعایش ارائه نداده است. گورکان زنگین، روزنامه‌نگار ترک،  فرد دیگری بود که به عنوان کارشناس در این مناظره حضور داشت. او با انتقاد از راه حل بی‌طرفی که برای ترکیه تجویز می‌شود، تأکید کرد برنامه امریکا و اسرائیل برای چینش نظم جدید خاورمیانه‌ای نه فقط ایران که عراق، سوریه و ترکیه را هدف قرار می‌دهد و کناره‌گیری به مانند دوران عثمانی به ضرر منافع کشور است.