جریانات جدید هنر «پرده‌کشی»

مهدی طالعی‌نیا همچنین درباره هنر پرده‌کشی، پژوهشی انجام داده و حاوی نکات جالبی است.
«شاهنامه‌‌نگارگری»، «علوی‌نگاری» و «زنانه‌نگاری» در تمام مکاتب نگارگری ایرانی از ایلخانی، مغول، تیموری و هرات گرفته تا صفویه، افشار، زند و قاجار وجود داشته و تنها جریانی که «شاهنامه‌نگارگری»، «علوی‌نگاری» و «زنانه‌نگاری» در آن وجود نداشته، هنر «پرده‌کشی» از مشتقات جریان موسوم به «قهوه‌خانه‌ای» است؛ هنری مربوط به ترسیم پرده‌های نقالی و نقال‌ها که روایتگران قصه‌های این پرده‌ها بوده‌اند و مردم آنها را «درویش» می‌نامیده‌اند، این نقاشی‌های عریض و طویل موسوم به پرده را بر دوش خود حمل کرده و بر دیوارهای کوی و برزن نصب و از روی آن قصه‌های صرفاً مذهبی را برای مردم نقل می‌کرده‌اند.
آغاز هنر پرده‌کشی از زمان آل‌بویه
هنر «پرده‌کشی» به قولی از زمان آل‌بویه و به قولی دیگر با قدمتی ۵۰۰ ساله از زمان شاه اسماعیل صفوی آغاز می‌شود.
میکله ممبره و شاردن، در سفرنامه‌ها و خاطراتشان از حضور نقاشی‌های عریض و طویل با محتوای مذهبی در زمان صفویه و در شهرهایی مانند تبریز یاد کرده‌اند. ظاهراً شاه اسماعیل از این پرده‌ها برای تهییج سپاه در جنگ‌ها استفاده می‌کرده و از روی آنها قصه‌هایی برای تهییج سربازها نقل می‌شده است. پرده درویشی عاشورایی ۲۰۵ ساله کاخ‌موزه گلستان که قدیمی‌ترین نمونه از پرده‌های درویشی است، متعلق به دوره فتحعلی‌شاه قاجار است؛ در این دوره همچنان وحدت موضوعی بر پرده حاکم بوده و فقط قصه‌های «عاشورایی» به چشم می‌خورد.

اولین پرده درویشی زنانه
«اولین پرده درویشی زنانه» که با الهام از حضور زنان در ادبیات ملی نظیر شاهنامه شکل گرفته، جریان «پرده‌کشی» و به تبع آن «پرده‌خوانی» را وارد حوزه جدیدی کرده که در طول تاریخ این هنر (که همیشه مردانه بوده) بی‌سابقه بوده است.
در ادامه و در سال ۱۳۹۸ اولین پرده درویشی علوی با موضوع جنگ‌های حضرت علی(ع) شکل گرفته و در پژوهشکده وزارت میراث فرهنگی رونمایی شده و در سال‌های بعد ۳ پرده علوی دیگر با موضوع زندگی امیرالمؤمنین علی(ع) ساخته می‌شود.
در سال ۱۴۰۰ با جمع‌بندی همه این پرده‌ها، «اولین پرده درویشی جامع علوی» با بهره‌گیری از زندگی گهربار امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه‌السلام و جنگ‌های ایشان و فضایل و علم و معرفت آن حضرت توسط اینجانب مهدی طالعی‌نیا ساخته شد. گفتنی است در طول تاریخ پرده‌کشی، تا پیش از این «پرده‌کشی علوی» مرسوم نبوده و پرده‌ها با محتوایی صرفاً عاشورایی ترسیم می‌شده
است.

جریان «نو قهوه‌خانه‌ای»
با توجه به «احیای جریان پرده‌کشی و نقاشی قهوه‌خانه‌ای»، تولید پرده‌های جدید، جریان نوینی را در حوزه هنر پرده‌کشی و نقاشی قهوه‌خانه‌ای رقم زده است که المان‌ها و محتوای هنر معاصر را دارد و می‌توان آن را جریان
«نو قهوه‌خانه‌ای» نامید.
در حوزه پرده‌کشی، حضور کودکان ابداً به چشم نمی‌خورد؛ با ترسیم «پرده درویشی خاله سوسکه» با الهام از ادبیات و اشعار عامیانه در حوزه کودک، مانند قصه «خاله سوسکه» و اشعاری چون «دویدم و دویدم» و قصه‌هایی نظیر «بز بز قندی»، ادبیات و سنت‌های دیرینه ایرانی را در حوزه کودکان معرفی می‌کند.

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و پانصد و بیست و هفت
 - شماره هشت هزار و پانصد و بیست و هفت - ۱۶ مرداد ۱۴۰۳