«ایران» گزارش می‌دهد
خداحافظی با سندهای ازدواج دفترچه‌ای
سمیه افشین فر
خبرنگار
از مرداد سال ۱۴۰۰ بر اساس شیوه‌نامه بهره‌برداری از دفتر الکترونیک ازدواج، دفاتر سنتی ثبت ازدواج حذف و دفاتر الکترونیک جایگزین آن شدند اما همچنان سند ازدواج به صورت دفترچه‌ای صادر می‌شد تا اینکه از تاریخ ۲ آبان ماه ۱۴۰۲ قرار شد سند دفترچه‌ای ازدواج حذف و سند تک‌برگ به همراه کد یکتا برای دریافت سند الکترونیکی جایگزین آن شود. به گفته صفدر کشاورز، معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از آن تاریخ تا کنون تعداد 373 هزار و 923 سند ازدواج الکترونیکی ثبت شده است اما اینکه ویژگی‌های سند الکترونیکی ازدواج چیست و تکلیف شروط ضمن عقد و مواردی که قبلاً در سند ازدواج به ثبت می‌رسید چه می‌شود را بررسی کرده‌ایم. معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» در پا سخ به این سؤال که ضرورت تغییر شکل سندهای ازدواج چه بود، می‌گوید: بر اساس مقررات ماده 7 قانون جامع حدنگار(کاداستر) کشور مصوب 29 بهمن 1393 و مواد 5 و 11 آیین‌نامه اجرایی این قانون مصوب 22 فروردین 95، ماده 23 نظامنامه دفاتر ازدواج و طلاق مصوب 1401 و همچنین در جهت هوشمند‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین جهت تسریع و تسهیل ثبت ازدواج، زیرساخت لازم برای صدور سند ازدواج به صورت الکترونیک فراهم شد و از تاریخ
8 اردیبهشت 1403 در تمامی دفاتر ازدواج سراسر کشور اجرایی شده است.
صفدر کشاورز در خصوص مهم‌ترین مزایای سند ازدواج الکترونیکی با تأکید بر اینکه سازمان ثبت اسناد کشور در راستای برنامه‌های تحولی قوه قضائیه، سیاست الکترونیکی کردن اسناد و به دلیل مشکلات و ایراداتی که ثبت سنتی ازدواج و صدور سند دفترچه‌ای در پی داشت، طرح الزام به ثبت مشخصات طرفین و ثبت عقد ازدواج یا طلاق در دفاتر الکترونیک و صدور سند ازدواج الکترونیکی را پیگیری و فرایند ثبت ازدواج را از حالت سنتی به الکترونیکی تبدیل کرده است، می‌گوید: حذف اوراق بهادار و کاهش هزینه، یکسانی و یکنواختی اسناد رسمی ازدواج و طلاق، جلوگیری از جعل سند، جلوگیری از هرگونه خدشه یا الحاق به متن سند و تطبیق مفاد سند با مندرجات سامانه از مهم‌ترین مزایای سند ازدواج الکترونیکی است. معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد ادامه می‌دهد: ثبت دقیق اطلاعات و پیشگیری از خطا‌های انسانی در تنظیم سند مخصوصاً در مورد مهریه، احراز هویت طرفین عقد با استفاده از اثر انگشت به صورت آنلاین از سازمان ثبت احوال، ارسال برخط (آنلاین) اعلامیه ازدواج به سازمان ثبت احوال، دسترسی لحظه‌ای زوجین به سند ازدواج و یکسان بودن فرمت‌های سند ازدواج در صورت مفقود یا از بین رفتن سند ازدواج دفترچه‌ای چون سند المثنی ازدواج وجود نداشت و صرفاً رونوشت سند ارائه می‌گردید از جمله مزایای سند الکترونیکی ازدواج است.
لکن سند ازدواج الکترونیکی به سهولت در دسترس زوجین قرار می‌گیرد، تصدیق اصالت سند الکترونیکی، پیشگیری از انواع جعل سند ازدواج و ایجاد تغییرات در مفاد آن، رفع مشکلات سرقت، مخدوش شدن، سوء‌استفاده و مفقودی سند ازدواج برای زوجین، رفع مشکلات مربوط به خرید کاغذ، چاپ و انتقال دفترچه‌های ازدواج، پیشگیری از تخلفات انتظامی و احتمالی سردفتران و ارتقای سلامت اداری، امنیت نگهداری اطلاعات و جلوگیری از تناقض در تنظیم اطلاعات اسناد، سهولت ملاحظه متن سند و احراز اصالت سند ازدواج برای دستگاه‌ها و سهولت در استعلام سند ازدواج از مهم‌ترین مزایای سندهای ازدواج الکترونیکی است.
شروط ضمن عقد
کشاورز در پاسخ به این سؤال که تکلیف شروط ضمن عقد در سندهای الکترونیکی ازدواج چه می‌شود، می‌گوید: در حال حاضر شروط ضمن عقد در اسناد الکترونیکی ازدواج درج می‌شود و افراد به راحتی می‌توانند از مفاد آن مطلع شوند.
وی در مورد شروط پیش فرض که به‌صورت ثابت در تمامی اسناد الکترونیکی ازدواج درج شده چنین توضیح می‌دهد:
الف: زوجین توافق کردند هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نبوده زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.
ب: ضمن عقدنکاح (خارج لازم) زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه زیر با مراجعه به دادگاه و صدور رأی مقتضی با انتخاب نوع طلاق خود را مطلقه نماید ضمناً در صورت بذل از طرف زوج قبول نماید. 1- استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت شش ماه وفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد - سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید. 3- ابتلای زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌آمیز باشد. 4- جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعاً ممکن نباشد. 5- عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد. 6- محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر یا جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به 5 سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به پنج سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد. 7- ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد. 8- زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است یا شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید. 9- محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است. 10- در صورتی که پس از گذشت 5 سال زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود. 11- در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف شش ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود. 12- زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید. این در حالی است که به گفته معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد با استناد به ماده 1119 قانون مدنی طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر شرط نمایند، زیرا در صورت بروز اختلاف در تحقق شروط یا عدم اجرای شروط مندرج در سند ازدواج مراتب از طریق مراجع ذیربط قضایی تحت رسیدگی قرار می‌گیرد.
کشاورز در پاسخ به این سؤال که بسیاری از دفاتر ثبت ازدواج هزینه‌های گزافی برای عقد در نظر گرفته و خدماتی همانند سالن‌های عروسی ارائه می‌کنند با اعلام مبلغ 8444296 ریال برای ثبت ازدواج می‌گوید: هزینه اعلامیه ثبت احوال 250 هزار ریال است و افراد باید به ازای هر شرط غیر از شروط 12 گانه سند ازدواج مبلغ 2 میلیون ریال را پرداخت کنند. همچنین برای استعلام گواهی سلامت خانواده نیز باید مبلغ 844 هزار و 430 ریال پرداخت شود. وی در خصوص نظارت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بر فعالیت دفاتر ثبت ازدواج با تأکید بر اینکه در حال حاضر تعداد 4 هزار و 851 دفترخانه ازدواج در سراسر کشور فعال هستند، می‌گوید: جهت نظارت بر موضوع مراتب طی بخشنامه شماره 39466/97 – 1/3/97 ریاست محترم وقت سازمان به تمامی استان‌ها اعلام شده است و مراتب در چک لیست بازرسی از دفاتر ازدواج جهت لحاظ و بررسی نیز قرار گرفته که در صورت مشاهده تخلف اقدام قانونی انجام می‌شود.