محمد هادی ذاکر حسین، استادیار دانشگاه تهران و دانش آموخته مقطع دکترای حقوق کیفری بین‌المللی از دانشگاه تیلبرگ هلند طی گفت‌و‌گویی تلویزیونی به تشریح مناسبات حقوق بین‌المل در رابطه با حادثه ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران پرداخت. ذاکر حسین دراین باره با بیان اینکه حقوق بین‌الملل به دولت‌هایی که مورد حمله مسلحانه قرار می‌گیرند حق ذاتی دفاع مشروع را هم اعطا می‌کند، گفت: حادثه رقم خورده در ترور شهید اسماعیل هنیه از منظر حقوق بین‌الملل و تعاریف دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه به عنوان یک حمله مسلحانه لحاظ می‌شود؛ به دلیل اینکه قربانی اصلی ماجرا، استقلال سیاسی داشته است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این واقعه از یک منظر، واقعه‌ای خاص و واحدی است اما به دلیل تبعات و آثاری که دارد به عنوان یک حمله مسلحانه در نظر گرفته می‌شود؛ زمانبندی این اتفاق بعد از بحث تحلیف ریاست جمهوری و آغاز دولت جدید در ایران بوده و حضور رئیس دفتر سیاسی حماس به عنوان یک میهمان خارجی این مراسم رسمی بوده است که همه اینها حمله به حیثیت و اعتبار و استقلال سیاسی جمهوری اسلامی ایران بوده و آن را به عنوان حمله مسلحانه باید در نظر گرفت.
ذاکرحسین افزود: برخی در تعریف «حمله مسلحانه» مسأله استمرار را عنوان می‌کنند؛ با این نگاه نیز تروریسم دولتی از سوی رژیم صهیونیستی همواره به عنوان رویکرد از قبل هم وجود داشته و بویژه در ماه‌های اخیر پیوستگی زمانی داشته است. یعنی در خارج از مرزها این اتفاق می‌افتاده و حالا در قلب تهران رخ داده است. طبیعتاً دولت این حق را دارد که دفاع کند البته با رعایت شرایطی که وجود دارد.

حق دفاع مشروع
وی با بیان اینکه حقوق بین‌الملل در عرصه جهانی انتقام و تلافی را به رسمیت نمی‌شناسد، اظهار داشت: این حقوق اما دفاع مشروع را تصریح می‌کند؛ حتی دفاع پیشگیرانه در برابر حمله‌ای که ممکن است بعداً تکرار شود. به شرط اینکه بتواند بازدارندگی را ایجاد کند.
این استاد دانشگاه در ادامه توضیحات خود افزود: جغرافیای وقوع این حادثه تروریستی قلمرو سرزمینی دولت جمهوری اسلامی ایران بوده است. بنابراین مطابق حقوق بین‌الملل حتی اگر آقای اسماعیل هنیه هم مورد این هدف نبود و فرد دیگری بود، توسل به زور نظامی از سوی رژیم صهیونیستی در قلمرو سرزمینی ایران، یک فعل تجاوزکارانه بود که مغایر با موازین بین‌الملل و منشور بین‌الملل است. چرا که هم اقدامی علیه تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران بود و هم علیه استقلال سیاسی نظام ما محسوب می‌شد و از این حیث هم مسئولیتی متوجه مرتکبین این اقدام است.

یادآوری قطعنامه 611 شورای امنیت
وی با تشریح یک مثال حقوقی گفت: در سال 1988 یک واقعه مشابهی را شاهد هستیم. رژیم صهیونیستی با استفاده از نیروهای موساد در تونس آقای خلیل الوزیر معروف به ابوجهاد را که رئیس شاخه نظامی جنبش فتح بود، مورد ترور قرار می‌دهد. شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا قطعنامه 611 را به تصویب می‌رساند. یعنی حتی ایالات متحده امریکا هم با آن مخالفت نمی‌کند. اقدام رژیم صهیونیستی را اقدامی علیه صلح و امنیت بین‌المللی قلمداد می‌کند و فعل تجاوزکارانه را علیه دولت تونس که محل انجام ترور بوده، می‌داند.

مخاصمه مسلحانه غیر بین‌المللی چیست؟
ذاکرحسین تأکید کرد: ترور اسماعیل هنیه قطعه‌ای از پازل کلی‌تر بوده و آن پازل هم منازعه و مخاصمه دیرین بین حماس و رژیم صهیونیستی است که از نظر حقوق بین‌الملل یک مخاصمه مسلحانه غیر بین‌المللی محسوب می‌شود. وی افزود: وقتی صحبت از مخاصمه بین‌المللی می‌کنیم به این معنی است که آن نظام هنجاری ما نظام حقوق جنگ و قواعد و مقررات حقوق بشردوستانه است. اصل بنیادینی که حقوق بشر مطرح می‌کند تفکیک نظامیان از غیرنظامیان است. یعنی زمان جنگ شما می‌توانید نظامیان را مورد هدف قرار دهید اما غیرنظامیان مورد حمایت هستند و هدف قرار دادن آنان نقض فاحش حقوق بشر دوستانه است که می‌تواند به آستانه جنایت جنگی برسد.

آیا هنیه غیرنظامی بود؟
این استاد دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: خود نظام بشردوستانه و تفاسیری که وجود دارد مطرح می‌کند که اگر یک گروه سازمان یافته مسلح مانند حماس هم شاخه نظامی و هم شاخه سیاسی داشته باشد اصل بر این است که در آن شاخه سیاسی، کادر و رهبرانش غیرنظامی محسوب می‌شوند. البته غیرنظامیان هم بر اساس نظام بشر دوستانه استثنائاتی هم دارند. به این معنی که اگر در مخاصمات مسلحانه مشارکت مستقیم بکنند، مصونیت خود را تا زمانی که مشارکت دارند از دست می‌دهند اما باید توجه کرد که آستانه تبدیل شدن یک غیرنظامی به نظامی، آستانه بسیار بالایی است. باید اقداماتی انجام دهد که یک خطر و تهدیدی را علیه طرف مقابل رقم بزند. اما شواهد و قرائن در مورد اسماعیل هنیه چنین نیست.
 وی تصریح کرد: اتفاقاً ایشان بنابر گزارشی که گزارشگران غربی هم می‌دهند، چهره میانه‌ای در حماس بوده که به دنبال مذاکره و ایجاد صلح و آتش بس بوده است. یعنی نه تنها در ایجاد خطر برای طرف مقابل نقشی نداشته بلکه به دنبال آتش بس هم بوده است. در مواردی هم که شک و تردید وجود دارد نظام بشردوستانه عنوان می‌کند که اصل بر غیرنظامی بودن افراد است و اثبات خلاف آن بر عهده طرف مقابل است. لذا در مجموعه این قواعد می‌توانیم بگوییم که هدف قرار دادن اسماعیل هنیه در بستر مخاصمه‌ای که در فلسطین جاری است، نقض حقوق بشردوستانه و جنایت جنگی بوده که به سیاهه اعمال رژیم صهیونیستی قابل اضافه‌شدن است.