سعید مستغاثی

روزنامه‌نگار و منتقد سینمایی

هالیوود در خراب و نابود کردن بازیگران و هنرمندان ید طولایی دارد. اگرچه حکایت برخی از همین بازیگران نابود شده را خود به تصویر کشیده؛ از فیلم «جودی» (جوزف گولد) درباره جودی گارلند تا «استن و اُلی» (جان بیرد) درباره لورل و هاردی و تا فیلمی که اندرو دامنیک از مریلین مونرو به نام «بلوند» ساخت. در کارنامه سیاه هالیوود، نابودی گروهی از فیلمسازان برجسته هم به چشم می‌خورد که هرگز درباره خراب کردن آنها، فیلمی ساخته نشد. اگرچه چارلی چاپلین «لایم لایت» یا «روشنایی‌های شهر» را در همین موضوع ساخت و آلخاندرو گونزالس ایناریتو هم در آخرین فیلمش به نام «باردو»، اشاره‌ای به همین موضوع داشت ولی همچنان سینماگرانی مانند فریتس لانگ و ژان رنوار و اشتروهایم و جوزف لوزی و مارتین ریت و آلخاندرو آمنابار و والتر سالس و چن کایگه و... هیچ‌گاه نتوانستند درباره آنچه هالیوود بر سرشان آورد و سینمای نابشان را به تصاویر متحرک دم دستی تبدیل کرد، فیلمی بسازند.
اما این بار و در فیلم «لیلیان هال بزرگ»، هالیوود سعی داشته این توپ ننگین تاریخ خودش را به زمین رقیبش یعنی برادوی بیندازد، یعنی همان جایی که همواره هالیوود را یک مشت بچه لوس و فیلم‌هایش را مشتی اراجیف خوانده و در مقابل هالیوود هم برادوی و اهالی‌اش را از دماغ فیل‌افتادگان دانسته و می‌داند، آن چنان که در فیلم «مرد پرنده» به خوبی نشان داده شد.
لیلیان هال با بازی جسیکا لنگ در 75 سالگی، بازیگر مشهور تئاترهای برادوی است که در آستانه بیماری پیش رونده آلزایمر قرار گرفته است. در حالی که قرار است یکی از پرشکوه‌ترین نقش‌های خود را در اجرای جدیدی از «باغ آلبالو»ی چخوف بازی کند. همسر از دست رفته‌اش، دختری که تئاتر و بازیگری نگذاشته آنچنان وظیفه مادری را درباره‌اش انجام دهد، یک مدیر برنامه (کتی بیتس) که در واقع همه کاره‌اش بوده و حسادت دخترش را بشدت برانگیخته و همسایه‌ای (پیرس برازنان) که برخی مواقع با او همدلی می‌نماید، همگی به نحوی در این میدان نبرد لیلیان با آلزایمر حضور دارند. ضمن اینکه تهیه‌کننده تئاترش به طور جدی در حال جایگزینی نقش او با بازیگری جدید است و حتی آن بازیگر را نیز انتخاب کرده و به سر تمرینات می‌آورد. مایکل کریستوفر که بازیگری‌اش را 4 سال زودتر از جسیکا لنگ و با سریال‌های معروفی مانند «شعبده باز» و «دود اسلحه» و «کوجاک» شروع کرد و در فیلم‌هایی مانند «جان‌سخت» هم ظاهر شد و ساخت چند کار تلویزیونی و دو سه فیلم سینمایی در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد، در فیلم «لیلیان هال بزرگ»، به خوبی از پس درآمیختن تئاتر و به‌خصوص موضوع تئاتر چخوف یعنی «باغ آلبالو» با اضمحلال دوران پرشکوه بازیگری قدیمی با عناصر سینما برآمده و بازی قابل قبولی را هم از جسیکا لنگ در 75 سالگی روی پرده سینما ثبت کرده که شاید دیگر چنین فرصتی برای نمایش تمام‌عیار توانایی‌های بازیگری لنگ پیش نیاید.
نمایش شکوه بازیگری که رو به افول است، چندان کار ساده‌ای نیست به‌خصوص وقتی که بخواهند عزت نفسش را حفظ کنند و به نظر می‌آید در فیلم «لیلیان هال بزرگ» از پس این کار برآمده‌اند. همه عوامل و عناصر پیرامون لیلیان حتی کارگردان تئاتر، سعی دارند که او به اجرای افتتاحیه نمایش برسد و تنها تهیه‌کننده کار و صاحب سالن هستند که چندان به این موضوع اعتنایی نداشته و بیشتر در فکر فروش بلیت و حفظ اعتبار تئاتر و سالن‌هایی هستند که همین امثال لیلیان هال به آن اعتبار بخشیدند. با همین نگاه پایان فیلم «لیلیان هال بزرگ»، اساساً با پایان فیلم‌هایی همچون «جودی» و «استن و اُلی» و «بلوند» متفاوت است و در واقع فیلمساز با آن، حمله هالیوود به برادوی را کامل کرده است.