«ایران» نقش اثرگذار محمد مخبر در پیشبرد دولت و مدیریت تراز او را در روزهای فقدان رئیس‌جمهور شهید بازخوانی می‌کند
دولتمرد
در 50 روز اخیر که ایران روزهای ویژه‌ای را سپری کرد، یک اسم بارها تکرار شد: محمد مخبر. مخبر در دولت سیزدهم فراتر از معاون اول رئیس‌جمهور، فرمانده اقتصادی دولت هم بود. این مسئولیتی بود که از سوی شهید رئیسی به او تفویض شده بود تا جهش‌های اقتصادی و اقدامات انقلابی دولت در حوزه‌های کلان اقتصادی، همچون گاز، پتروشیمی، خنثی‌سازی تحریم‌ها و طرح‌های آبرسانی با جدیت بیشتری دنبال شود. مخبر که به گواه آمارها و عملکرد دولت سیزدهم در این مسئولیت به‌خوبی عمل کرده بود، پس از حادثه سقوط بالگرد و شهادت شهدای خدمت، مسئولیت سنگین‌تری را بر دوش گرفت. او در غیاب شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، سرپرست قوه مجریه و رئیس دولت بود. اکنون و در شرایط جدید، نقش او جدی‌تر، مسئولیت او مضاعف و کار او بیشتر شده بود.
مدیریت قوی دوران سخت
انتقال قدرت
مخبر حالا نه‌تنها فرمانده اقتصادی دولت، بلکه سرپرست ریاست جمهوری و مدیر کلان کشور در دوره انتقالی بود. این دوره انتقالی، می‌بایست با برگزاری یک انتخابات سراسری ریاست جمهوری و سپس واگذاری مسئولیت و مدیریت قوه مجریه به دولت منتخب ملت طی شود. اکنون جمهوری اسلامی ایران مهم‌ترین مرحله این فرآیند انتقالی، یعنی برگزاری انتخابات و تعیین منتخب جدید ملت را به‌خوبی سپری کرده است. هرچند اکنون همگان در انتظار طی شدن سایر مراحل، یعنی برگزاری مراسم تنفیذ و تحلیف و انتقال قدرت به دولت جدید هستند، اما کیست که نداند مدیریت کلان همه این مراحل بر عهده یک چهره، یعنی محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری بود. این یک حقیقت است که دولت ارکان مختلفی همچون وزارت کشور، استانداری‌ها و سایر بخش‌ها را دارد. اما به گواه موافقان و مخالفان دولت سیزدهم، این محمد مخبر بود که با حفظ کامل بی‌طرفی سیاسی، رعایت شأن رئیس‌جمهور شهید و حرکت صرفاً در چهارچوب‌های قانونی تصریح‌شده در قانون اساسی، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در عبور کشور و جمهوری اسلامی ایران از چالش‌های 50 روز گذشته داشت. به عبارت دقیق‌تر، اینکه پس از شهادت رئیس‌جمهور، کشور و دولت به‌خوبی مدیریت می‌شود، انتخابات در شفافیت، سلامت و رقابت کامل برگزار می‌شود و در نهایت بدون هیچ حاشیه و شائبه‌ای قدرت به منتخب و دولت جدید منتقل می‌شود، حقایق تاریخی است که بدون درنظر گرفتن نقش و جایگاه مخبر قابل بازخوانی نیست. براساس چنین واقعیت‌های آشکار و صریحی است که می‌توان گفت، محمد مخبر فراتر از یک معاون اول یا سرپرست ریاست جمهوری، یک دولتمرد قابل اعتماد و اتکا برای پیشبرد امور کشور بوده است.
تشکر رهبر انقلاب از مخبر
رهبر معظم انقلاب در بخشی از پیام تسلیت به مناسبت شهادت آیت‌الله رئیسی، وظیفه‌ای را برای مخبر تعیین کردند. ایشان فرمودند: «جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه مجریه قرار می‌گیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقننه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود.» شواهد حاکی است که این مأموریت از سوی مخبر به‌خوبی انجام پذیرفته است و همین سبب تشکر رهبر انقلاب از وی در دیدار اعضای هیأت دولت بود. رهبر معظم انقلاب در این دیدار، پس از قدردانی از وزرا به سبب همکاری خوب با شهید آیت‌الله رئیسی، اظهار کردند: «بخصوص از شخص آقای مخبر من بایستی تشکر ویژه بکنم؛ هم به خاطر همکاری‌شان با آقای رئیسی در طول این سه سال... و هم برای این چهل پنجاه روز اخیر که ایشان در موضع «سرپرست ریاست جمهوری» حقّاً و انصافاً خیلی خوب کار کردند، خوب تلاش کردند، کارها را دنبال گرفتند، دنبال کردند. اینکه گفته شده بود «تا روز آخر، همه کارها انجام بگیرد» را ایشان به معنای واقعی کلمه جدی گرفتند.»
ادامه فعالیت دولت تا آخرین ساعت
پس از شهادت آیت‌الله رئیسی، نخستین مأموریت و مسئولیت محمد مخبر، هدایت و مدیریت دولت بود؛ این امر صرفاً به معنای تصدی این صندلی یا ارتقا از معاون اولی به سمت سرپرستی ریاست جمهوری نبود، بلکه او علاوه بر اداره دولت به بهترین نحو، اجازه توقف فعالیت، کارها، طرح‌ها و برنامه‌های آن را نداد. در روزهای پس از شهادت رئیس‌جمهور، همه جلسات، اعم از هیأت دولت، شورای اقتصاد و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، همگی با قوت و قدرت گذشته برگزار و مطابق دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های موجود، تصمیمات مقتضی در هر حوزه‌ای اتخاذ شد. این در حالی بود که در این مدت هیچ اظهارنظر، واکنش یا سخن حاشیه‌ای از سرپرست ریاست جمهوری شنیده نشد. هر چند مخبر تا پیش از این هم مرد دور از حاشیه دولت بود، اما این امر در دوران سرپرستی ریاست جمهوری فزونی گرفت و او کاملاً همه ظرفیت‌های خود را برای ایفای یک نقش ملی در چهارچوب‌های کلان جمهوری اسلامی ایران به کار گرفت. برگزاری جلسه هیأت امنای صندوق توسعه ملی، جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، شورای‌عالی فضای مجازی، شورای‌عالی اشتغال و بازدید ستادی از وزارت جهادکشاورزی؛ همگی بیانگر آن است که معاون اول سابق رئیس‌جمهور، در غیاب رئیس‌جمهور فقید، همه مسئولیت‌ها، کارها و اقدامات وی را با قدرت دنبال کرد.
افتتاح طرح‌ها و پیگیری پروژه‌های کلان
کار مخبر در این مدت فقط حضور در جلسات نبود. وی علاوه بر افتتاح چندین پروژه در چند استان کشور، پروژه‌ها و برنامه‌های کلان کشور را نیز دنبال کرد. به عنوان مثال، بررسی و موافقت با 11 درخواست وزارتخانه‌های نیرو، نفت، صنعت، معدن و تجارت، کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه 30 خرداد شورای اقتصاد، برگزاری چهارمین جلسه شورای اقتصاد در سال‌جاری در 17 تیرماه و تصویب چهار پیشنهاد احداث نیروگاه برقابی، سد و نیروگاه بختیاری و توسعه نیروگاه گتوند از سوی وزیر نیرو از جمله این موارد است. این جلسات و مصوبات نشان می‌دهد که نیازهای راهبردی و کلان کشور که معطوف به تأمین نیازهای آینده است، در این مدت متوقف نشد یا مثلاً کارها به آینده‌ای نامعلوم محول نشد. ضمن اینکه در همین مدت، طرح‌های عمرانی مهمی، با سفر مخبر به استان‌های مختلف به بهره‌برداری رسید. خط آهن راهبردی و کریدوری رشت-کاسپین در بندر انزلی، بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی 109 طرح سفر رئیس جمهور شهید به خراسان رضوی و نیز بهره‌برداری از 10 هزار و 477 واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن در این استان، افتتاح 28طرح آب و برق و 3 طرح نفت و گاز در سیستان و بلوچستان، افتتاح 42 طرح آب و برق در استان‌های اردبیل، کرمان، هرمزگان، مرکزی و جهادآب‌رسانی به 814 روستای کشور، افتتاح و واگذاری بیش از 118 هزار واحد مسکونی و زمین رایگان به متقاضیان نهضت ملی مسکن در سراسر کشور و افتتاح 17 طرح بزرگ صنعت نفت از جمله طرح‌های افتتاح شده در روزهای پس از شهادت آیت‌الله رئیسی است. این افتتاح‌ها هم به این معنی است که در دوران سرپرستی ریاست جمهوری محمد مخبر، کارها و برنامه‌های دولت سیزدهم بدون حتی یک روز و ساعت توقف، دنبال شد و این مأموریتی بود که مخبر بخوبی دنبال کرد.
پیگیری مبادلات و تفاهمنامه‌های خارجی
در 50 روز گذشته محمد مخبر مبادلات و رایزنی‌ها با کشورهای مختلف را به قوت سابق ادامه داد. این امر به گونه‌ای بود که نه فقط ایران، بلکه کشورهای دیگر نیز این واقعیت را پذیرفته بودند که به رغم شهادت آیت‌الله رئیسی، برنامه‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم با شتاب سابق ادامه می‌یابد. امضای تفاهمنامه انتقال گاز روسیه به ایران که اقدامی راهبردی در سطح منطقه محسوب می‌شود، حضور در بیست و چهارمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی شانگهای و رایزنی با سران جهان همچون روسیه و چین در حاشیه این اجلاس و تماس یا دیدار با سران منطقه‌ای و دیگر کشورها، از دیگر تحولات سیاست خارجی در هفته‌های اخیر است.
اذعان دوست و دشمن به برگزاری خوب انتخابات
برگزاری انتخابات عادلانه، شفاف و سالم مهم‌ترین اقدام و چه بسا اقدام تاریخی محمد مخبر بود. به رغم نقش آفرینی همه دولتمردان، اما واقعیت این است که رئیس دولت نقش برجسته‌ای در این زمینه دارد و این نقشی بود که در غیاب شهید رئیسی برعهده سرپرست ریاست جمهوری بود. ابلاغ بخشنامه یا تذکر به بخش‌های مختلف دولت مبنی بر دخالت نکردن مالی یا سیاسی در انتخابات، ایجاد شرایط مساوی برای همه طرف‌های انتخاباتی، نظارت بر روند انتخابات و بسیج همه ارکان دولت برای اجرای دقیق قوانین از دستاوردهای مهم مخبر در این زمینه است. این امر به گونه‌ای است که علاوه بر موافقان، بسیاری از ناظران آگاه منتقد نیز بر نقش مثبت مخبر صحه گذاشته و آن را ستوده‌اند.
دولت مرد خدمتگزار
9 خردادماه در حاشیه جلسه دولت، خبرنگاران از محمد مخبر پرسیدند که آیا در انتخابات ثبت نام می‌کنید؟ او صریح و البته با زبان مردم پاسخ داد: «ما که داریم حمالی می‌کنیم، این حرف‌ها چیه؟» 50 روز گذشته نشان داد که مخبر در این مدت تنها بر یک چیز تمرکز کرد؛ خدمتگزاری. او نه سودای قدرت داشت، نه سودای تبلیغات و خریدن اعتبار سیاسی. فقط خواست تا میراث رئیس جمهور شهید را دقیق و بی‌عیب به دولت بعد تحویل دهد و این میراث چیزی نیست جز خدمتگزاری صادقانه و اجرای مر قانون، برای مردم و برای کشور. همین امر است که از محمد مخبر یک دولتمرد ساخته است، یک دولتمرد خدمتگزار که موافق و مخالف به کارآمدی او اعتراف دارند.