مدیر ساماندهی فاضلاب بندرعباس در گفت‌و‌گو با «ایران» از حل بزرگ‌ترین چالش محیط زیستی تا مهرماه خبر داد
راه آلودگی خلیج فارس بسته می‌شود
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
قصه پرغصه ورود فاضلاب به آب‌های خلیج‌فارس همچنان سر دراز دارد؛ بیش از دو دهه است که فاضلاب شهری و پساب آب‌شیرین‌کن‌ها از چند نقطه روانه آب دریا شده و در سایه نبود شبکه‌ای برای جمع‌آوری فاضلاب در برخی از نقاط، علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع، حیات شهروندان و محیط زیست بویژه آبزیان را با مخاطرات جدی مواجه کرده است. بوی بد و تعفن انگیزی که امان مردم بندرعباس را بریده و رفع این مشکل کهنه را به یکی از مطالبات جدی مردم این منطقه تبدیل کرده است. مطالبه‌ای عمومی که اجرای آن اهمیت دوچندان پیدا کرده و رفع دائمی آن در دستور کار مسئولان ملی و استانی قرار گرفت. در همین راستا، پس از سال‌ها بی‌توجهی از سوی دولت‌های پیشین برای ساماندهی فاضلاب شهر بندرعباس و انتقال پساب بازیافت شده، شرکت تأمین و توسعه زیرساخت خلیج فارس آستین‌ها را بالا زده و حل بزرگ‌ترین چالش محیط زیستی نوار شمالی خلیج فارس و شهر بندرعباس را برعهده گرفت. آنگونه که مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس به «ایران» خبر داده تا مهرماه سال آینده طرح ساماندهی فاضلاب تکمیل شده و فاضلاب بندرعباس برای همیشه از شهر خارج خواهد شد.
ساماندهی فاضلاب در 6 فاز
«شهروز شجاعی» مدیرعامل شرکت زیرساخت و توسعه خلیج فارس و مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس، به «ایران» می‌گوید: «طرح بزرگ ساماندهی فاضلاب شهر بندرعباس و انتقال پساب بازیافت شده به صنایع سال 1400 و در ۶ فاز اجرایی بر عهده شرکت زیرساخت و توسعه خلیج فارس متشکل از بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی استان قرار گرفت. در ابتدا مقرر شد تا تصفیه‌خانه بندرعباس از ظرفیت 64 هزار متر مکعب به 100 هزار متر مکعب رسیده و همزمان با نوسازی و بازسازی، تصفیه‌خانه جدیدی در دل تصفیه‌خانه قدیمی ایجاد شود.» وی با اشاره به اهمیت تکمیل 6 فاز اجرایی طرح ساماندهی فاضلاب بندرعباس می‌گوید: «با تکمیل این طرح، فاضلاب شهری از این پس وارد دریا نشده و پس از بازچرخانی در صنایع مختلف، مجدداً مورد استفاده قرار خواهد گرفت. درهر صورت برای انجام این پروژه عظیم، مطالعات بسیاری انجام شده و عملیات اجرایی آن علی‌رغم پیچید گی‌های بسیار زیاد در فرایند نوسازی تصفیه‌خانه بندرعباس در حال انجام است.»
تکمیل خط انتقال پساب
طبق گفته مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس، «فاز یک این طرح شامل احداث مخزن 10 هزار متر مکعبی و ایستگاه پمپاژ پساب باکیفیت به منطقه ویژه اقتصادی و صنایع است که عملیات ساختمانی آن 100 درصد تکمیل شده است. فاز 2 نیز شامل نوسازی و بازسازی تصفیه‌خانه فاضلاب شهر بندرعباس و ایستگاه پمپاژ اصلی فاضلاب است. این طرح مجموعاً 70 درصد پیشرفت داشته و بخش مایع مدول توسعه در سفر سال گذشته شهید رئیسی به استان هرمزگان مورد بهره‌برداری قرار گرفته و راه‌اندازی شد.» وی ادامه می‌دهد: «فاز سوم ساماندهی فاضلاب بندرعباس، شامل تکمیل خط انتقال پساب باکیفیت است که عملیات اجرایی آن در شهریور سال1401 آغاز شده و هم‌اکنون، با تکمیل پروژه، خط منطقه ویژه و خط انتقال لوله به 22 کیلومتر و سایز 900 میلی متر به صورت 100 درصد نهایی شده است. همچنین مخزن 4 هزار مترمکعبی توزیع پساب در منطقه ویژه در ابتدای فروردین 1403 تمام شده و لوله‌های تحویل پساب با کیفیت، به درب کارخانه‌ها نیز تأمین شده است. هم‌اکنون پیمانکار مشغول تکمیل شبکه‌های توزیع پساب بازیافت شده است.»
احداث تأسیسات تصفیه تکمیلی
طبق گفته مدیرعامل شرکت زیرساخت و توسعه خلیج فارس، «عملیات اجرایی فاز چهارم شامل احداث تأسیسات تصفیه تکمیلی و شیرین‌سازی و فاز ششم شامل احداث شبکه توزیع پساب بازیافت شده در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس است. مشکل اینجاست که فاضلاب بندرعباس شرایط خاص و پیچیده‌ای داشته و با وجود مؤلفه‌هایی مانند شوری و وجود ماسه، نامتعارف تلقی می‌شود.»
تزریق اعتبارات جدید
شجاعی ادامه می‌دهد: «فاز چهارم شامل احداث تأسیسات تصفیه تکمیلی و شیرین‌سازی آب فاضلاب نامتعارف بندرعباس است. تکمیل این فاز اگرچه پیشرفت داشته اما به دلیل وجود مسائلی پیچیده همچنان با کندی پیش می‌رود. در حال حاضر 57 درصد از مجموع فاز اجرایی طرح ساماندهی فاضلاب بندرعباس اجرا شده است. همچنین انتقال لوله‌ها و پمپاژ پساب باکیفیت تکمیل شده و خروج نهایی فاضلاب از شهر بندرعباس نیازمند تکمیل بخش‌های مختلف طرح است.»
آیا تکمیل این پروژه عظیم، نیازمند تزریق اعتبارات خاصی است؟ مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس پاسخ می‌دهد: «در حال حاضر 1500 میلیارد تومان مصوبه بانکی داریم و برای تکمیل نهایی طرح به 1200 میلیارد تومان مصوبه اعتباری نیازمندیم. در حقیقت، تکمیل 43 درصد باقی مانده طرح، نیازمند افزایش سرمایه سهامداران، حق انتفاع، پیش‌فروش پساب فروخته شده و تزریق منابع جدید است.» طبق گفته شجاعی، «در حال حاضر مطالعات نمک‌زدایی برای تأمین نیاز آبی صنایع انجام شده تا کارخانه نمک‌زدایی جدید تأسیس شود. طی 3 سال اخیر نیز مجموع این اقدامات به صورت شبانه‌روزی دنبال شده و تکمیل طرح علی‌رغم وجود پارامترهای مختلف مانند تورم، گرانی، محدودیت‌های مختلف جهت اخذ مجوزها و پیچیدگی‌های وضعیت فاضلاب شهر بندرعباس و... همچنان با جدیت ادامه دارد. ما در تلاشیم تا مهرماه 1404 این طرح را تکمیل کرده و فاضلاب بندرعباس را برای همیشه از شهر خارج کنیم.»
کاهش بوی نامطبوع فاضلاب
مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس درباره طرح شیرین‌سازی فاضلاب نیز می‌گوید: «ما برای محیط زیست اهمیت ویژه‌ای قائل هستیم؛ چرا که اگر این موضوع اهمیت و ارجحیت نداشت، هرگز طرح ساماندهی فاضلاب نامتعارف شهر بندرعباس در 6 فاز اجرایی به سرانجام نمی‌رسید.» وی ادامه می‌دهد: «طرح شیرین‌سازی 100 هزار متر مکعب از فاضلاب شهر بندرعباس، اقدامی ویژه و منحصربفرد در سطح کشور است که تاکنون با این ظرفیت در هیچ نقطه‌ای از کشور به بهره‌برداری نرسیده است. در حقیقت با تکمیل و نهایی شدن ساماندهی فاضلاب بندرعباس، همه راغب به سرمایه‌گذاری در این طرح شده و می‌توان بیش از 9 میلیون مترمکعب فاضلاب کشور را به یکی از منابع تأمین اصلی آب صنایع تبدیل کرد».
بازچرخانی فاضلاب در صنایع
مدیر ساماندهی طرح بزرگ فاضلاب شهر بندرعباس در آخر می‌افزاید: «طرح شیرین‌سازی 100 هزار متر مکعب از فاضلاب شهر بندرعباس برای اولین بار در استان و کشور مورد بهره‌برداری قرار گرفته و با تکمیل و نهایی شدن آن، می‌تواند توسط استان‌های دیگر الگوبرداری شده و مورد استفاده قرار گیرد. این طرح جدا از حل موضوع فاضلاب در شهر بندرعباس، فاضلاب را شیرین‌سازی کرده و پس از بازچرخانی، مجدداً در صنایع مورد استفاده قرار خواهد داد. واقعیت این است که ما در میانه طرح ساماندهی فاضلاب شهر بندرعباس قرار داشته و پس از جمع‌آوری نهایی فاضلاب و بازچرخانی مجدد آن در صنایع می‌توانیم با غرور، نهایی شدن این پروژه ارزشمند را به ملت شریف ایران علی الخصوص مردم خونگرم بندرعباس تبریک بگوییم.»