آتشی که به جنگل زاگرس می اندازند زمین زراعی را فقیر می کند
زمین سوخته
یاسمن صادق شیرازی
خبرنگار
عامل انسانی همچنان درصدر علت آتش‌سوزی‌های زاگرس قراردارد. آتش‌سوزی‌های سریالی زاگرس که از اواخر خردادماه سال جاری آغاز شده است، تمامی ندارند.
بیش از هر کسی هم پای کشاورزانی در میان است که زمین زراعی را پس از برداشت محصول آتش می‌‌زنند. آتشی که تنها کاه و کلش را خاکستر نمی‌کند و به جان بلوط‌ها و بنه‌های زاگرسی می‌‌افتد که 40 درصد منابع آب شیرین کشور را در رگ‌های خود دارد. براساس اعلام سازمان منابع طبیعی، 95 درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها توسط عامل انسانی انجام می‌‌شود.
محمد درویش فعال محیط زیست در گفتوگو با «ایران»، بر ضرورت افزایش مجازات‌های کنونی برای متخلفان تأکید می‌‌کند و می‌‌گوید:
تکرار مرتب آتش‌سوزی‌ها نشان می‌‌دهد که مجازات‌های کنونی منطبق با جرایم متخلفان نیست. بنابراین اعمال جرایم سنگین برای این افراد می‌‌تواند از بروز آتش‌سوزی‌ها تا حدود زیادی جلوگیری کند.
درخواست منابع طبیعی برای مجازات متخلفان
پیش از این هم سرهنگ علی ملکی آهنگران، فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری به «ایران» گفته بود براساس مواد قانونی مختلف از جمله ماده ۶۸۶ و ۱۹ قانون مجازات اسلامی و ماده ۲۰ قانون هوای پاک، آتش زدن کاه و کلش مزارع جرم است و با کسانی که این کار را انجام می‌‌دهند، برخورد قانونی خواهد شد. آهنگران نسبت به افزایش سریالی این آتش‌سوزی‌ها هشدار داده و تأکید کرده بود که میزان آتش‌سوزی‌های عمدی در سال جاری افزایش جدی پیدا کرده است. برهمین اساس لازم است تا مجازات‌های عبرت‌آمیزی برای متخلفان تعیین شود تا شاهد تکرار این جرایم در هیچ کجای کشور نباشیم.
محمد درویش نیز حوادث آتش‌سوزی را به جرایم رانندگی تشبیه می‌‌کند و می‌‌گوید: همان طور که با افزایش جریمه های رانندگی می‌‌توان از تکرار آنها جلوگیری کرد، با تشدید مجازات‌ها نیز می‌‌توان آمار آتش‌سوزی‌ها را کاهش داد. بنابراین لازم است سازمان منابع طبیعی و سایر نهادهای مرتبط برای تشدید مجازات‌های کنونی اقدام کنند و در برخورد با مجرمان اغماض نکنند تا شاهد تکرار حوادث کنونی نباشیم. البته در کنار افزایش مجازات‌ها باید اقدامات فرهنگی جدیدی را برای کشاورزان آغاز کنیم تا این باور غلط از بین برود.
این فعال محیط زیست تأکید می‌‌کند که آثار آتش‌سوزی‌ها بعد از گذشت چند روز بخوبی در جنگل و مزرعه قابل مشاهده است و پیدا کردن متخلفان برای سازمان منابع طبیعی کار سختی نیست، بنابراین افراد خاطی باید به سرعت شناسایی و به مقامات قضایی تحویل داده شوند. موضوعی که پیش از این مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در گفتوگو با «ایران» به آن تأکید کرده بود. میرزایی با هشدار نسبت به افزایش شدید آمار آتش‌سوزی‌های جنگل‌های لرستان از شناسایی 20 متهم در این رابطه خبر داد و خواستار برخورد جدی مسئولان قضایی با آنها شد.
بر اساس اعلام کارشناسان محیط زیست، آتش زدن مزارع مضرات جبران‌ناپذیری را به خاک، هوا و پوشش گیاهی وارد می‌‌کند. آنها می‌‌گویند با آتشی که کشاورزان به خاک می‌‌اندازند، بتدریج خاک دچار فقر مواد آلی خواهد شد. دودی که هم به چشم جنگل می‌‌رود و هم به چشم خود کشاورزان. چون علت اصلی کاهش میزان برداشت محصول کشاورزان همان آتشی است که به جان جنگل‌ها می‌‌افتد. این کارشناس محیط زیست درباره باور غلط کشاورزان نسبت به آتش زدن کاه و کلش، می‌‌گوید: متأسفانه آتش زدن مزارع، تنها یک باور غلط بوده که از سال‌ها قبل بین کشاورزان رواج پیدا کرده است. بهترین کار فرهنگی که در این زمینه می‌‌توان انجام داد، ایجاد زمین‌های پایلوت در استان‌هایی که این اتفاق به مراتب در آنها بیشتر صورت می‌‌گیرد مثل لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و فارس است. وقتی کشاورزان با چشمان خود ببینند زمین‌هایی که حرارت نمی‌بینند بار بهتری خواهند داد، بتدریج دست از انجام این کار بر می‌دارند.
باور غیر علمی
سهیل اولادزاد، کارشناس محیط زیست نیز در گفتوگو با «ایران» می‌‌گوید: متأسفانه کشاورزان برای کشتن آفات و یک سری از قارچ‌ها اغلب اقدام به آتش زدن زمین خود می‌‌کنند. این کار هیچ پشتوانه علمی ندارد و صرفاً یک باور غلط محسوب می‌‌شود که بیشتر بین خودشان رایج است. به طوری که بعد از هر بار برداشت برای کنترل آفات و حشرات اقدام به آتش زدن زمین می‌‌کنند که اغلب این آتش از کنترل خارج شده و باعث آتش‌سوزی‌های گسترده خواهد شد.
اولادزاد معتقد است این آتش‌سوزی‌ها در نهایت افزایش دما، نابودی پوشش گیاهی و آلودگی هوا را در پی خواهد داشت. متأسفانه این اقدام در گوشه و کنار کشور درحال انجام است و مربوط به موقعیت جغرافیایی خاصی نمی‌شود. البته وضعیت زمین‌های شمال کشور و منطقه زاگرس وخیم‌تر است. به طوری که پا به هر منطقه‌ای می‌‌گذاریم، شاهد حجم عظیمی از دود هستیم. در قانون هم مجازات‌های متعددی برای آتش زدن کاه و کلش مزارع پیش‌بینی شده و جرایمی نیز در این باره در نظر گرفته شده است. درحال حاضر مهم‌ترین مانعی که برای رسیدگی به این جرایم وجود دارد، کمبود نیروی انسانی است. موضوعی که باعث شده تا نظارت پایینی بر عملکرد کشاورزان صورت گیرد.
این کارشناس محیط زیست البته مخالف برخوردهای قهری با متخلفان است و می‌‌گوید: کشاورزان اغلب جزو اقشار ضعیف هستند و نمی‌توان با آنها برخوردهای قهری داشت. بنابراین معتقدم اقدامات فرهنگی و برگزاری جلسات متعدد با آنها تأثیر بهتری خواهد داشت. همچنین لازم است جهاد کشاورزی هم به موضوع ورود کند تا مشورت‌های لازم به کشاورزان در این رابطه داده شود. وی توصیه می‌‌کند مسئولان وزارت جهاد کشاورزی جلساتی را با حضور کشاورزان برگزار کنند تا به نیازهای اساسی آنها پاسخ داده شود. به طور مثال، اگر در زمینه آفت خاصی دچار مشکل هستند باید تلاش کرد تا مسأله حل شود و آنها به سراغ راه‌های جایگزین مثل آتش زدن زمین نروند.