از ۲۱۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری مازندران، ۶۰ هزار هکتار به سبک کشاورزی کشور ژاپن تجهیز و نوسازی شده است
مدیریت مصرف آب با تجهیز و نوسازی شالیزارهای مازندران
شیما جهان‌بخش
خبرنگار
در آخرین سفر رئیس‌جمهور شهید به استان مازندران، طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه‌سازی شالیزارها به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی بخش کشاورزی مورد تأکید قرار گرفت. این طرح از سال 1370 دراستان‌های شمالی کلید خورده بود اما در تمام این سال‌ها به طور کامل اجرا نشده و همچنان بخش زیادی از اراضی شالیزاری به روش سنتی کشت می‌شود. البته بعد از تأکید آیت‌الله رئیسی بر اجرای این طرح در استان مازندران، روند آن سرعت بیشتری گرفت و در حال حاضر از حدود ۲۱۵ هزار هکتار اراضی شالیزاری این استان بیش از 60 هزار هکتار آن نوسازی شده است.
پیشرفت ۸۰ درصدی طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه‌سازی اراضی
«بابک مؤمنی»، مدیر کل جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه مازندران نزدیک به ۲۱۵ هزار هکتار سطح زیر کشت اراضی شالیزاری دارد در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت: در مجموع از حدود 215 هزار هکتار اراضی شالیزاری استان 150 هزار هکتار پتانسیل اجرای طرح‌های تجهیز و نوسازی را دارا هستند و بقیه اراضی به دلایلی اعم از استقرار در حریم رودخانه‌ها، جاده‌ها، ارتفاع زیاد از سطح دریا، نبود منابع آبی مطمئن، زیرشبکه سدها واقع نشدن، احداث باغ در برخی زمین‌های شالیزاری، هزینه و حجم خاک بالاتر از حد مجاز، این قابلیت را ندارند.
مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه اواخر شهریور‌ماه تا سه ماهه پاییز بهترین زمان برای اجرای طرح تسطیح، یکپارچه‌سازی و نوسازی شالیزارهای مازندران است، گفت: تأکید بر اجرای این طرح ملی از مصوبات دور اول سفر دولت سیزدهم به استان بوده و می‌توان آن را از مهم‌ترین یادگارهای شهید رئیسی برای کشاورزان مازندرانی دانست که هم‌اکنون با پیشرفت ۸۰ درصدی در اراضی استان در حال اجراست.
مؤمنی با اشاره به اینکه مازندران نزدیک به 215 هزار هکتار سطح زیر کشت اراضی شالیزاری دارد، اظهار داشت: البته این سطح معمولاً در زمان کشت دوم (رتون) افزایش می‌یابد و نزدیک به 300 هزار هکتار می‌رسد. در نظر بگیرید همین عدد 215 هزار هکتار هم در استان گیلان قرار دارد و در مجموع با کشت‌های دیگری که در استان‌های دیگر مانند خوزستان، گلستان، فارس، لرستان، اصفهان، خراسان و... وجود دارد، چیزی نزدیک به 600 هزار هکتار سطح زیر کشت شالیزاری در کشور انجام می‌شود.
استفاده از روش‌های سنتی در بیشتر اراضی شالیزاری
این مقام مسئول با بیان اینکه در 600 هکتار اراضی شالیزاری کشور ساختار سنتی کشت و کار غالب است، گفت: بسیاری از اراضی همچنان به ساختار سنتی کار می‌کنند البته در نظر بگیرید که تمام اراضی شالیزاری، مستعد اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی نیستند. در واقع ما برای اینکه منابع خاکی را حفظ کنیم معمولاً در اراضی با توپوگرافی بالا کمتر به سراغ اجرای این طرح می‌رویم.
مدیر کل جهاد کشاورزی مازندران اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری را از اولویت‌های استان دانست و افزود: اگر بخواهیم اراضی مستعد را در نظر بگیریم در استان مازندران چیزی نزدیک به ۶۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری تجهیز و نوسازی شده است و حدود ۶۰ هزار هکتار دیگر نیز اراضی مستعد وجود دارد که باید زیرساخت‌های سنتی آن را به سمت تجهیز و نوسازی اراضی ببریم. بقیه اراضی نیز همان‌گونه که گفته شد، قابلیت اجرای این طرح را ندارند.
نوسازی اراضی به سبک کشور ژاپن
وی با تأکید بر اینکه از ۲۱۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان ۶۰ هزار هکتار به سبک کشاورزی کشور ژاپن تجهیز و نوسازی شده است، اظهار داشت: در حال حاضر عرصه‌های شالیزاری سنتی، نه به لحاظ مدیریت منابع پایه مانند آب، خاک و نهاده‌های دامی مانند بذر و سموم و نه از لحاظ مدیریت تحویل و توزیع آب به عنوان مهم‌ترین نهاده زراعی به صرفه نیست، در واقع عملکرد محصول و مدیریت برداشت در روش‌های سنتی قابلیت زیادی ندارند.
وی ادامه داد: در عرصه‌های سنتی، کشت و کار با ارقام بالا محدود است و کشاورزان عملکرد مورد انتظار را نخواهند داشت. همچنین ضایعات تولید در ساختار سنتی به علت عدم استفاده از زیرساخت‌های مکانیزاسیون و یکپارچه نبودن اراضی بسیار بالاست به همین علت اقبال به کشت و کار در نسل‌های جدیدتر که به دنبال دریافت دانش‌های جدید و اقتصادی‌تر کردن محصول هستند، پایین می‌آید.
این مقام مسئول در خصوص میزان بودجه در نظر گرفته شده برای اجرای این طرح در استان اظهار داشت: با توجه به وسعت شالیزاری در مازندران، طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری از ابتدای دهه ۷۰ در استان آغاز شد. در ابتدا اجرای این طرح تلاش شد روش آبیاری کرت به کرت یا به اصطلاح محلی نشتاک که به شکل سنتی در اراضی اجرا می‌شود اصلاح شود تا میزان پرت آب به حداقل برسد. با ترویج و آموزش روش‌های نوین، کشاورزان دریافتند در مدل سنتی نشتاک، عملاً استقلال مدیریت مزرعه دشوار است؛ یعنی از آنجایی که ارقام مختلف، تقویم‌های زراعی جداگانه‌ای دارند، کشاورزان معمولاً نمی‌توانند از ارقام مختلف استفاده کنند، از این‌رو در حال حاضر با اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی، هم امکان استقلال مدیریت مزرعه و هم با تأسیس جاده‌های دسترسی امکان حضور تجهیزات مکانیزاسیون فراهم شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه به دنبال توسعه و ارتقای این طرح هستیم تا بتوانیم سامانه‌های کم‌فشار آبیاری و انتقال آب با لوله را هم در این طرح اجرا کنیم، افزود: آببندان را در بالادست مزارع و در پایین‌دست مزارع نیز بازچرخانی آب داریم تا کاهش تلفات آب داشته باشیم.
آغاز به کار بزرگ‌ترین طرح نوسازی اراضی در آمل
این مسئول خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه انتقال آب و زهکشی اراضی در مزارع سنتی اراضی شالیزاری وجود نداشت، طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری به صورت کامل و با همه ملحقات طرح در روستای نوایی محله فریدونکنار اجرایی شده و در حال حاضر این شهرستان به عنوان یک پایلوت ملی برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است.
وی از تحویل فاز نخست طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه‌سازی شالیزارهای روستای «بزمینان» شهرستان آمل در هفته‌های اخیر خبر داد و گفت: این طرح با مساحتی بالغ بر ۱۶۹ هکتار از شالیزارهای روستای بزمینان از نظر میزان سطح به عنوان بزرگ‌ترین طرح استان محسوب می‌شود.
طرح مطالعاتی اصلاح اراضی شالیزاری مازندران کلید خورد
به گزارش روابط عمومی استانداری مازندران، «یوسف نوری» استاندار مازندران با اعلام اینکه طرح مطالعاتی اصلاح اراضی شالیزاری استان تهیه شده و در دست اقدام است، اظهار داشت: همسو با اجرای این طرح، تجهیز و نوسازی اراضی، ایجاد سامانه‌های آبیاری کم‌فشار، مرمت و بهسازی آببندان‌ها و زهکشی و بازچرخانی آب در سطح شالیزارهای مازندران در دستور کار قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه کشاورزی مازندران نیازمند تحول است، اظهار داشت: با ادامه روش‌های سنتی نمی‌توان به توسعه بخش کشاورزی امیدوار بود و برای تحقق این مهم علاوه بر ایجاد تحول اساسی، باید از ظرفیت مراکز دانشگاهی و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در این بخش به شکل مطلوب استفاده کرد.
استاندار مازندران با بیان اینکه رئیس‌جمهور شهیدمان به طور جدی موضوعات مربوط به برنج را پیگیری و برای تأمین نیازها و منافع کشاورزان نیز تصمیمات مطلوبی اتخاذ کردند، اظهار داشت: با تصمیم دولت مردمی سیزدهم، ارز ترجیحی برای واردات برنج حذف شده است و دیگر اختصاص نخواهد یافت.
وی از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خواست به موضوع کشت برنج ورود کنند و به صورت میدانی در این بخش کارهای تحقیقاتی و پژوهشی انجام دهند که در صورت تحقق این مهم، علاوه بر رفع مشکلات موجود و نیازهای مصرف‌کنندگان، منافع کشاورزان نیز تأمین خواهد شد.
نوری، جزیره‌ای عمل کردن برخی از مسئولان دستگاه‌های اجرایی را آفت بزرگ مدیریتی در سطح استان عنوان کرد و با بیان اینکه همین امر نیز ضربات جبران‌ناپذیری به همراه داشته است، اظهار کرد: در موضوع مربوط به کاشت، داشت و برداشت برنج، باید مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و مراکز دانش‌بنیان به طور جدی وارد عمل شوند.
این مقام مسئول با بیان اینکه زیرساخت‌های مورد نیاز کشاورزان در امر تولید باید با اتخاذ راهکار درست و اصولی فراهم شود، گفت: در ارتباط با خرید تضمینی برنج نیز باید یک شبکه قدرتمند در سطح استان تشکیل شود تا جریان تولید و عرضه به یکدیگر متصل شوند.
