بزرگترین آب شیرین کن خاورمیانه در سیستان و بلوچستان به بهره برداری رسید
یادمان شیرین رئیس‌جمهور شهید در خاطر دیار نیمروز
شیما جهان‌بخش
خبرنگار
سیستان و بلوچستان طی دو دهه گذشته درگیر پیامد‌های خشکسالی، قهر طبیعت و در چند سال اخیر، بدعهدی کشور همسایه در پرداخت حقابه رودخانه هیرمند بوده است. به دنبال ادامه این وضعیت جمعیت بیش از یک میلیون نفری این استان از نزولات آسمان ناامید شده، آهنگ غم‌انگیز مهاجرت از سرزمین مادری ریتم تند‌تری گرفت، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، به دنبال رسیدگی به مشکلات مردم، ضعف‌ها و کاستی‌های بر جای مانده از دولت‌های قبل در این استان شتاب گرفت. از این روی، به ثمر نشستن طرح‌هایی مانند «نصب آب‌شیرین‌کن و طرح جامع تأمین آب» امید را در دل این مردم صبور روشن کرده و آنها به این باور رسیده‌اند که صدایشان به گوش متولیان رسیده و عزم مسئولان امر برای کاهش این محدودیت‌های آبی جزم شده است.
از همان روزهای ابتدای کار دولت شهید آیت‌الله رئیسی، برای پایان دادن به محدودیت‌های آبی این استان اجرای «طرح بزرگ جهاد آبرسانی»، «انتقال آب از دریای عمان»، «ساخت آب‌شیرین‌کن‌ها»، «افزایش ظرفیت شیرین‌سازی آب از دریا» و «حفر چاه‌های آب ژرف» را در دستور کار قرار داد تا وابستگی تأمین آب شمال استان در بخش سیستان به منابع آبی چاه‌نیمه‌ها به حداقل برسد. با پیگیری‌های رئیس‌جمهور شهید، کاری که اجرای آن در شرایط عادی ۳ تا ۴ سال زمان می‌برد، در بازه زمانی ۸ ماهه به ثمر رسیده و اکنون بزرگترین آب‌شیرین‌کن در خشکی خاورمیانه با ظرفیت تصفیه 100 هزار مترمکعب در شبانه‌روز با یاد و خاطره رئیس‌جمهور شهید در آستانه بهره‌برداری قرار گرفته است.
تضمین آب شرب سیستان و زاهدان
هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در نشست خبری افتتاح طرح‌های آب و برق سیستان و بلوچستان، جزئیات طرح بزرگترین آب‌شیرین‌کن در خشکی خاورمیانه که در سیستان و بلوچستان نصب شده است را تشریح کرد.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه با اجرای این طرح بزرگ که با همکاری دولت و وزارت نیرو انجام شده است دغدغه تأمین آب سیستان و بلوچستان در حوزه شرب و بهداشت بویژه در بخش شمالی استان رفع می‌شود، اظهار داشت: با احداث تصفیه‌خانه سد زیردان، 315 روستا از نعمت آب شرب پایدار و با کیفیت برخوردار شده‌اند. همچنین مقرر شده است شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران نیز خطوط انتقال آب شرب را در منطقه چابهار و کنارک اجرا کند تا نگرانی‌ای که برای تأمین پایدار آب مردم این مناطق وجود دارد هم حل شود.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه با اجرای این طرح وابستگی تأمین آب شمال استان در بخش سیستان به منابع آبی چاه‌نیمه‌ها به حداقل خواهد رسید، افزود: رئیس‌جمهور شهید شخصاً پیگیر این پروژه بودند تا هر چه زودتر مردم سیستان و زاهدان در تأمین آب شرب پایدار به شرایط مطمئن برسند. در این راستا در یک سال گذشته 2 هزار و 800 میلیارد تومان برای پروژه آب‌شیرین‌کن و یک‌هزار و 200 میلیارد تومان برای چاه‌ها و خطوط انتقال هزینه شده و هم‌اکنون آماده بهره‌برداری است.
تمام روستاهای استان آبرسانی می‌شود
وی در خصوص کیفیت آب شیرین شده در این طرح افزود: آبی با درجه شوری ۲۰ هزار میکروموس بر سانتیمتر به آب‌شیرین‌کن وارد شده و آبی با درجه شوری ۲۷۳ میکروموس بر سانتیمتر از این آب‌شیرین‌کن خارج خواهد شد. این میزان از کاهش درجه شوری به خوبی گواه بر کیفیت بالای این آب است و می‌توان امیدوار بود مردم دیگر دغدغه‌ای در این زمینه نداشته باشند.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به اجرای طرح‌های جهاد آبرسانی در این دولت اظهار داشت: در طرح جهاد آبرسانی تا امروز بالغ بر 5 هزار و 500 روستا آبرسانی شده و بقیه 4 هزار و 500 روستا نیز با پیشرفت متوسط 47 درصدی در حال اجراست. با توجه به تأکید دولت، تمام تلاش ما این است که تا پایان سال جاری آبرسانی به تمامی 10 هزار روستا تکمیل شود.
وی ادامه داد: از مجموع 10 هزار روستای هدفگذاری شده در طرح جهاد آبرسانی کشور، یک‌هزار و 751 روستا با جمعیت 554 هزار نفر مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده که با عقد قرارداد با قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) به مبلغ ۴۸۳۱ میلیارد تومان در دستور کار است.
امینی با بیان اینکه آبرسانی به 2 هزار و 351 روستای فاقد آب یا دارای تنش آبی در سطح کل شهرستان‌های استان با پیش‌بینی عملیات بیش از 7 هزار کیلومتر لوله‌گذاری خطوط انتقال و شبکه توزیع مورد هدف است، گفت: در راستای ارتقای شاخص آب شرب روستایی استان از ابتدای دولت تاکنون برای 401 روستا با جمعیت 148 هزار نفر آبرسانی و رفع تنش آبی شده است.
تضمین کمی و کیفی تأمین آب شرب اهالی سیستان و بلوچستان
علیرضا قاسمی، مدیرعامل آبفای سیستان و بلوچستان با تشریح جزئیات بزرگترین آب‌شیرین‌کن خاورمیانه در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت: این طرح به عنوان بزرگترین آب‌شیرین‌کن در خشکی خاورمیانه با ظرفیت تصفیه 100 هزار مترمکعب در شبانه‌روز در قالب طرح اضطراری تأمین آب آشامیدنی استان سیستان و بلوچستان شهر زاهدان با پیش‌بینی اعتباری بالغ بر 3 هزار میلیارد تومان طی 3 فاز به بهره‌برداری خواهد رسید. در حال حاضر فاز اول این طرح تکمیل شده و به یاد رئیس‌جمهور شهید به بهره‌برداری رسیده است.
قاسمی با اشاره به وضعیت آبی منطقه سیستان و طرح‌های وزارت نیرو در این منطقه بیان کرد: شمال استان سیستان و بلوچستان تحت عنوان دشت سیستان قدمتی چند هزار ساله در تاریخ دارد. این منطقه به دلیل جغرافیای طبیعی و ژئومورفولوژی زمین در انتهای حوزه رودخانه هیرمند واقع است. احداث سدهای متعدد روی آن توسط افغانستان از ابتدای دهه ۵۰ و عدم پایبندی این کشور به موضوع حقابه، منطقه را دچار چالش جدی کرده و این اتفاق باعث ایجاد خشکسالی‌های متناوب در این دشت شده است.
وی خشکسالی را بزرگترین معضل استان عنوان کرد و گفت: مهاجرت اجباری و خالی شدن مرزها در این منطقه موضوع مهمی است که در صورت ادامه خشکسالی، تمام کشور با آن همراه خواهند شد. از سوی دیگر تخلیه این منطقه و مهاجرت ساکنان آن به دیگر نقاط می‌تواند تهدیدی برای امنیت کشور باشد، از این‌رو با روی کار آمدن دولت سیزدهم رفع این معضل در دستور کار قرار گرفت و برای جبران ناترازی آب شرب منطقه، از سوی وزارت نیرو طرح‌های مختلفی آغاز شد.
مدیرعامل آبفای سیستان و بلوچستان اضافه کرد: در همین راستا از نیمه سال ۱۴۰۱ ضمن انتقال آب بین چاه‌نیمه‌ها و جابه‌جایی آب از چاه‌نیمه ۴ و۲ به چاه‌نیمه ۳ و ۱ که محل برداشت آب شرب است، طرح‌های آبی جدیدی برای کاهش و قطع وابستگی آب شرب به آب‌های برون‌مرزی آغاز شد.
به گفته قاسمی، در راستای رفع نگرانی ۵۰ ساله ساکنان منطقه و قطع وابستگی آب شرب به افغانستان، طرح تأمین آب از سفره‌های آب زیرزمینی غرب سیستان به عنوان فاز اضطراری و کوتاه‌مدت از ابتدای زمستان ۱۴۰۱ با حفاری چاه‌ها و ایجاد راه‌های دسترسی آغاز شد. همچنین اجرای خطوط انتقال آب و برق و سایر سازه‌ها و تجهیزات مورد نیاز در مناطق حرمک، هامون، هیرمند، شیله و لواریاب هم از ابتدای سال 1402 در منطقه میل نادر تا بندان آغاز شد.
ایجاد شغل‌های جدید برای جوانان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان بیان کرد: البته توجه داشته باشید این آب‌شیرین‌کن تنها بخشی از طرح‌های اضطراری تأمین آب استان بوده و چندین طرح از جمله «طرح انتقال آب از مرزهای شرقی استان به زاهدان» و... نیز در دست پیگیری است. طرح انتقال آب از دریای عمان از دیگر طرح‌های مهم استان است که در دولت سیزدهم مورد توجه ویژه قرار گرفته و روند اجرایی مطلوبی داشته است.
قاسمی ادامه داد: این طرح برای سیستان نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کند چراکه علاوه بر تأمین آب شرب، آب معادن بزرگ را تأمین و نقش اصلی در ایجاد رونق اقتصادی و کسب‌وکارهای جدید ایفا خواهد کرد و موجب ماندگاری جمعیت و ایجاد شغل‌های جدید برای جوانان این منطقه خواهد شد.
وی ادامه داد: با اجرای پروژه‌های حفاری چاه‌ها و احداث آب‌شیرین‌کن ۱۰۰ هزار مترمکعبی تضمین کمی و کیفی تأمین آب شرب را برای استان و زاهدان داریم؛ مناطقی که سال گذشته در چنین روزهایی نگرانی شدیدی بابت تأمین آب مورد نیاز مردم ساکن در این مناطق داشتیم.
وی با بیان اینکه حجم کل شیرین‌سازی یک‌هزار و 155 لیتر در ثانیه معادل حدود 100 هزار مترمکعب در شبانه‌روز است، ادامه داد: همه قراردادهای شیرین‌سازی در سطح کشور توسط سرمایه‌گذار و به روش BOO یا BOT است اما در این طرح قرارداد از نوع احداث، خرید و بهره‌برداری بوده که با توجه به اضطراری بودن طرح بهترین قابلیت بهره‌برداری و اجرایی را دارد.
قاسمی با تأکید بر اینکه با تکمیل و تأمین آب از دریا، این تأسیسات جمع‌آوری خواهد شد و برای تأمین آب شرب به دیگر مناطق استان انتقال می‌یابد، افزود: طرح تأمین آب اضطراری سیستان و زاهدان از سه راهی دشتک با برداشت آب از منابع آب زیرزمینی هامون، هیرمند، حرمک، شیله و لواریاب از ابتدای آذرماه 1401 در دستور کار شرکت آب و فاضلاب قرار گرفت اما به دلیل کیفیت پایین آب در منطقه شیرین‌سازی هم به این طرح اضطراری اضافه شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان با اشاره به اجرای طرح تأمین آب این منطقه و زاهدان گفت: علاوه بر احداث آب‌شیرین‌کن ۱۰۰ هزار مترمکعبی در راستای تأمین آب باکیفیت ساکنان سیستان و کلانشهر زاهدان، ۹۵ کیلومتر خطوط انتقال آب، ۱۱۰ کیلومتر خطوط انتقال برق و ۷۳ حلقه چاه در منطقه دَشتَک حفر و تجهیز شده است.
وی با بیان اینکه تأمین آب استان در محور تمرکز پروژه‌های اضطراری دولت برای رفع تنش‌های آبی قرار دارد، خاطرنشان کرد: تمام تلاشمان این است که نگرانی مردم را از شرایط آبی منطقه که مهم‌ترین دغدغه این روزهای دولت است، رفع کنیم.
بــــرش
آب‌شیرین‌کن بزرگترین یادگار رئیس‌جمهور شهید در دشت سیستان
وی با اشاره به نتایج اقدامات صورت گرفته افزود: در مدت کمتر از ۶ ماه با افزایش برداشت آب از منطقه حرمک، ۵۰۰ لیتر در ثانیه انتقال آب از چاه‌نیمه به زاهدان کاهش یافت و این منبع آبی جایگزین چاه‌نیمه سیستان برای تأمین بخشی از کمبود آب شرب زاهدان شد. در این مناطق تاکنون ۷۳ حلقه چاه حفر و تجهیز شده و با اجرای خطوط انتقال آب و برق امکان استحصال آب به میزان ۲ هزار و ۱۵۰ لیتر در ثانیه فراهم شده است. این مقام مسئول با بیان اینکه به دلیل نوع آبرفت دشت و وجود املاح متفاوت در لایه‌های آبرفتی اشباع از آب، آب استحصال شده از مناطق هامون، هیرمند و شیله در محدوده آب‌های شور و لب‌شور قرار دارند، اظهار داشت: مجموع این شرایط موجب شد برای استفاده مردم استان از آب با کیفیت مناسب، حمایت و پیگیری دولت با احداث کارخانه آب‌شیرین‌کن و شیرین‌سازی آب با ظرفیت ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز به عنوان منحصربه‌فردترین پروژه آبی در نوع خود در منطقه آغاز شود. وی بهره‌برداری از این آب‌شیرین‌کن را بزرگترین یادگار رئیس‌جمهور شهید برای مردم استان دانست و گفت: با بهره‌برداری از این طرح در ۳ فاز اجرایی با ۲ واحد ۳۵ هزار مترمکعبی و ۳۰ هزار مترمکعبی، برای اولین‌بار در تاریخ سیستان و بلوچستان، وابستگی آب شرب ساکنان این منطقه به آب‌های خارج از حوزه سرزمینی ایران کاهش خواهد یافت و نگرانی‌های ۵۰ ساله مردم برای تأمین آب آشامیدنی به انتها می‌رسد.
