چرا زاگرس آتش می‌گیرد؟
طعم تلخ عسل در کام بلوط‌ها
راضیه خوئینی
خبرنگار
آتشی که 3 روز تمام به جان جنگل‌ها و مراتع «آب نارون» در کهگیلویه افتاده بود سرانجام خاموش شد اما زخم‌های عمیقی بر پیکر مراتع و جنگل‌های سرسبز کهگیلویه برجای گذاشت. این حادثه در حالی اتفاق افتاد که هنوز از هشدار فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور درباره احتمال افزایش حریق در مراتع و جنگل‌های کشور یک روز نگذشته بود. علی آهنگران، افزایش بارندگی‌های بهاره و رشد پوشش گیاهی را مستعد افزایش آتش سوزی در صورت اهمال کاری‌ها دانسته است. طبق بررسی‌های سازمان منابع طبیعی روی آتش سوزی‌های سال گذشته، عامل انسانی باعث بروز 98 درصد حریق‌ها بوده است. مطالعات نشان می‌دهد بی‌احتیاطی گردشگران، کشاورزان، زنان روستایی که گیاهان دارویی را می‌چینند و حتی کودکان، از علل افزایش آتش‌سوزی‌های غیر عمد در مناطق جنگلی کهگیلویه و بویراحمد است.
طبق ماده ۴۵ و 47 قانون حفاظت و بهره‌‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، آتش زدن نباتات در مزارع و باغستان‌ها داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است. اگر در نتیجه کوتاهی افراد حریق در جنگل ایجاد شود، فرد مرتکب از ۲ ماه تا یک سال به حبس تأدیبی محکوم می‌شود. هر فردی که تعمدی آتش‌سوزی ایجاد کند به 3 تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد شد. اما امید سجادیان تسهیلگر اجتماعی و فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: آموزش افراد دخیل در وقوع آتش سوزی‌های و پیشگیری از آتش‌سوزی، بهتر از اقدام برای اطفای آن خواهد بود.
علل آتش سوزی بلوط‌ها
امید سجادیان؛ فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره آتش‌سوزی در کهگیلویه و بویراحمد گفت: کوچکترین بی‌احتیاطی از سوی کشاورزان یا کودکان باعث هجوم شعلههای آتش به سوی جنگل‌ها می‌شود.
سجادیان دادن آموزش‌های لازم به گردشگران، کشاورزان، بانوان و حتی کودکان در زمینه دلایل وقوع حریق را ضروری دانست و گفت: در 6 ماه سرد سال باید به دنبال ریشه‌یابی و دلایل آتش‌سوزی در فصل‌های گرم باشیم. سال گذشته اقدام به بررسی دلایل آتش‌سوزی‌ها در مناطق مختلف کردیم و این دلایل را در مناطق مختلف رده‌بندی کردیم. سجادیان گفت: یکی از دلایل آتش روشن کردن به طمع یافتن عسل طبیعی بود. روستائیان با ایجاد آتش زنبورهای عسل را از کندو دور می‌کنند تا بتواند عسل طبیعی را برداشت کنند. بطری‌های شیشه‌ای یا بطری آب معدنی هم نور خورشید را متمرکز کرده و می‌توانند آتش‌سوزی مهیبی در عرصه‌های طبیعی بگسترانند.
این فعال محیط زیست افزود: در بحث موارد غیرعمد باید یکسری اقدمات برای افزایش آگاهی مردم انجام می‌شد، مثل آموزش‌ها برای پیشگیری و ترغیب محلی‌ها و گردشگران به رعایت آنها. از نظر ما بخشی از حوادث آتش‌سوزی غیرعمدی به گردشگری مرتبط است.
سجادیان بارندگی‌های خوب امسال و رشد علفزارهایی که با گرما خشک می‌شوند را عامل مهم بروز حریق خواند و گفت: آنها مثل ماده سوختی عمل کرده و مستعد آتش گرفتن هستند. گرما هم که افزوده شود دیگر با کوچکترین محرکی مثل چاله‌های آتش گردشگران برای گرم کردن غذا یا گاز پیک‌نیک‌هایشان حریق منتقل می‌شود. حتی با ته‌سیگار گردشگران ممکن است آتش بزرگی گریبان عرصه‌های طبیعی را بگیرد. حرارت و جرقه اگزوز هم از عوامل دیگر است.
توصیه سجادیان به مردمی که راهی طبیعت می‌شوند این است که به مناطق تعیین شده بروند. اصلاً آتش روشن نکنند، بویژه روزهایی که وزش باد شدید است. استفاده از گاز پیک‌نیک بهتر از آتش درست کردن است؛ اما به شرطی که دور آن را بپوشانند. اگر چاله‌آتش درست کردند یا آتش نیمه‌خاموش دیدند حتماً آنرا خاموش کنند. تا فاصله یک متری از چاله هر نوع ماده سوختی مثل چوب خشک یا علف را پاکسازی کنند.
سجادیان به کشاورزانی که اقدام به آتش زدن پسماندهای کشاورزی می‌کنند اشاره کرد و گفت: اصلاً نیازی به این کار نیست و باید اطلاعات و آموزش‌های کافی به آنها داده شود. از دیگر مواردی که باعث برافروختن آتش در جنگل‌ها می‌شود بانوانی هستند که به دنبال چیدن داروهای گیاهی، سبزیجات یا میوه‌های جنگلی می‌روند.
به گفته سجادیان از موارد عمدی آتش‌سوزی‌ها، شکارچیان و قاچاقچیان چوب هستند که برای سرگرم کردن مأموران در مناطق حفاظت شده آتش روشن می‌کنند. در این میان زمین‌خواری با توجه به نوع کاربری‌ها از دیگر موارد است. در اطراف شهرها بسیاری از آتش‌سوزی‌ها دلایل عمدی دارد. تعارضات بین مردم ممکن است منجر به این اتفاق شود. دلایل آتش‌سوزی‌ها در هر منطقه ویژگی‌های خاص و اولویت‌بندی خود را دارد. البته تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد تعداد انگشت شماری از آتش‌سوزی‌ها تعمدی و با هدف تصرف زمین صورت گرفت که باید برای آن فکری اساسی شود.
آتش«آب نارون» خاموش شد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد هم گفت: اطفای حریق در منطقه «آب نارون» به دلیل وزش شدید باد، کوهستانی و سخت‌گذر بودن کاری بسیار دشوار بود اما با تلاش‌های شبانه‌روزی نیروهای مردمی و ستاد مدیریت بحران سرانجام آتش مهار شد.
آتش‌سوزی در نزدیکی روستای «نهضت آباد» شهرستان کهگیلویه نیز بخشی از مراتع این منطقه را طعمه خود کرد. سعید جاویدبخت گفت: حدود ۱۰۰ نفر از گروه‌های مردمی، منابع طبیعی، سپاه، بسیج، دستگاه قضایی و امنیتی، کوهنوردان، دهیاری روستا و امدادگران دستگاه‌های متولی در این عملیات همکاری داشتند.
جاویدبخت براساس بررسی‌های اولیه احتمال داد که باز هم عوامل انسانی در این آتش‌سوزی دخیل بوده باشد و افزود: البته هنوز علت دقیق آن مشخص نیست. اما وقتی که یک دامدار، شکارچی یا گردشگر برای پختن غذا آتش روشن می‌کند آنرا کامل خاموش نمی‌کند، وزش کوچکترین باد و خشکی برگ‌های درختان عامل شعله‌ور شدن آتش نیمه خاموش می‌شود.
4 حادثه آتش‌سوزی
طی ۴۸ ساعت
سرهنگ ابراهیم جانی نسب؛ فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد هم گفت: طی ۴۸ ساعت 3 فقره آتش‌سوزی در مناطق قلعه نادر، نظرآباد و شلال‌دان در مناطق گرمسیری این استان مهار شده است. بیشترین خسارت این آتش‌سوزی‌ها به مراتع بوده و درختان جنگلی در این حوادث کمتر خسارت دیده‌اند.
جانی نسب برآورد کرد وسعت 90 هکتار از عرصه‌های طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در آتش سوزی‌های ابتدای بهار امسال تا روز 10 خرداد خسارت دیده است. امسال ۶ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع شهرستان‌های گرمسیری گچساران، بهمئی و باشت مهار شد اما بخش زیادی از مراتع و جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد ظرف روزهای گذشته بویژه در شهرهای باشت، گچساران و کهگیلویه با حریق نابود شد. این اتفاقات کمبود محسوس تجهیزات اطفای حریق را بیش از هر زمان دیگر در این استان پررنگتر نمایان می‌کند.
به گفته جانی نسب برای برنامه‌ریزی و انجام بهتر عملیات اطفای حریق، امسال۲۳ نقطه بحرانی مستعد آتش‌سوزی از جمله کوه‌های خامی، دیل، نارک خاییز، پیچاب، لوداب، شلال‌دان، پهن و نیردر استان شناسایی شده است.