زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

سازمان ملل از ورود حدود ۶ میلیون گردشگر خارجی به ایران در سال ۲۰۲۳ و صعود ۶ پله‌ای ایران در رده‌بندی جهانی از این نظر خبر می‌دهد. بر اساس آماری که پیشتر علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری کشور داده است، 70 درصد گردشگران ورودی به ایران را شهروندان کشورهایی تشکیل می‌دهند که برای ورود به کشور نیاز به روادید ندارند. دولت سال گذشته ویزا را برای 28 کشور جهان لغو کرد. به گفته شالبافیان، بازار هدف گردشگری این لغو ویزاها، کشورهای همسایه، همسو، مسلمان و کشورهای حوزه تمدنی و پیمان‌های ملحق‌شده مثل «شانگهای» و «بریکس» است. مسلم شجاعی، مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از رشد 61 درصدی گردشگر ورودی از کشورهایی که لغو ویزا شده‌اند در اسفند ماه 1402 و فروردین ماه 1403، خبر می‌دهد.
بازار منطقه‌ای
شجاعی 20 کشور اول گردشگری ورودی به ایران را کشورهایی چون عراق، ترکیه، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان، عمان، کویت، افغانستان و... اعلام و از آنها به بازار منطقه‌ای یاد می‌کند.
او آمار ورودی گردشگران خارجی به ایران در سال گذشته را در حدود 6 میلیون و 400 هزار نفر برمی‌شمرد که نسبت به سال 1401، 50 درصد رشد داشته است.
شجاعی دلیل تفاوت آمار ایران و سازمان ملل را محاسبه بر اساس سال شمسی ایرانی عنوان می‌کند.
 رشد 61 درصدی کشورهای لغو ویزا شده
لغو روادیدها از 15 بهمن سال گذشته برای 28 کشور اجرایی شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این بازه زمانی، گردشگران ورودی از 20 کشور افزایش داشته، همچنین دو کشور هیچ رشدی نداشته و رشد گردشگر ورودی از 6 کشور هم منفی بوده است. به گفته او در این میان، هندوستان، کویت، عربستان، بحرین و امارات بیشترین رشد مثبت را داشتند. در مجموع آمارها از رشد 61 درصدی گردشگری ورودی از کشورهای لغو ویزا شده، در این دو ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر می‌دهد. به اعتقاد او، این آمارها به خوبی نشان می‌دهد که لغو ویزا حداقل در کوتاه‌مدت شوک خوبی به گردشگری وارد می‌کند. شجاعی لغو ویزا را در جذب گردشگران کشورهای حاشیه خلیج فارس، بویژه در حوزه گردشگری زیارت، اثرگذار می‌داند و به روابط دیپلماتیک ایران و عربستان اشاره می‌کند که به افزایش گردشگران ورودی از این کشور منجر شد.  حضور گردشگران عربستانی، افزایش گردشگران کشورهای قطر، بحرین، کویت و عمان را هم در پی داشته است.

سلام ایران
به گفته شجاعی، یکی از دلایل رشد 50 درصدی گردشگر خارجی در سال گذشته می‌تواند لغو روادید باشد اما نیازمند اقدامات مکملی چون شرکت در نمایشگاه‌ها، برگزاری رودشوها، افزایش پروازها، دعوت از اینفلوئنسرها در پروژه «سلام ایران» و... است. پروژه ایران سلام، برنامه دعوت از اینفلوئنسرها و چهره‌های شناخته شده در فضای مجازی برای تبلیغ گردشگری ایران است. در سال گذشته چهار گروه از اینفلوئنسرهای چینی به ایران آمدند. این 20 نفر، 60 میلیون دنبال کننده در شبکه‌های اجتماعی چینی دارند. همچنین آنها به 12 استان کشور سفر و درباره طبیعت و تنوع اقلیمی، تاریخ و فرهنگ، جاده ابریشم و خوراک تولید محتوا کردند. گزارش رسمی سفارت ایران در پکن می‌گوید که اینفلوئنسرهای چینی 344 پست را درباره جاذبه‌های ایران در شبکه‌های اجتماعی خود مثل وی چت، ویبو، دویین و... انتشار دادند.

10 درصد یک جمعیت بزرگ
به گفته شجاعی، محتوای تولید شده توسط آنها تاکنون 140 میلیون بار دیده شده است. بنابراین 10 درصد از جمعیت یک میلیارد و 400 هزار نفری چین با جاذبه‌های چینی آشنا شدند. همچنین این پروژه در حال تداوم است و پس از چینی‌ها، اینفلوئنسرهایی از سنگاپور، امارات، مصر، کویت و انگلستان به ایران آمده‌اند.

به سوی بازارهایی با حساسیت کمتر
معاونت گردشگری، به‌دنبال جذب گردشگران بازار‌های جدید، با ثبات بیشتر و شکنندگی و حساسیت کمتر نسبت به اتفاقات سیاسی است. منظور شجاعی از شکننده بودن بازاری چون اروپا، واکنش گردشگران این قاره به اتفاقات سیاسی در هر منطقه از جهان است که معمولاً خیلی زود به لغو تورها منجر می‌شود. او اندونزی، عربستان، کویت، هند و... را از جمله بازارهای باثبات‌تر برمی‌شمرد و از تدوین تقویم نمایشگاهی معاونت گردشگری برای جذب گردشگران این کشورها خبر می‌دهد. براساس این آمار، فعالان صنعت گردشگری با همکاری دولت در 9 نمایشگاه در سال‌جاری شرکت خواهند کرد که تنها دو نمایشگاه جهانی آن در اروپا و مقصد 7 نمایشگاه دیگر کشورهای منطقه است.

رویدادی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری
مقصد اولین رودشو در سال‌جاری، جنوب شرق آسیاست. شجاعی، رودشو را رویدادی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران می‌داند. به گفته او، برگزاری نمایشگاه‌ها، رودشوها و پاویون‌ها با حمایت دولت انجام می‌گیرد. البته او می‌گوید: این برنامه‌ها تنها حمایت دولتی را ندارند اما حمایت دولت آنقدر است که برای بخش خصوصی، جذاب باشد. فعالان بخش خصوصی به همراه معاونت گردشگری در 1403 برای برگزاری رودشوها به اندونزی، مالزی، ویتنام و تایلند می‌روند. معاونت پس از آن رودشو را به هند می‌برد تا فعالان دو کشور به گفت‌و‌گوی رو در رو بنشینند.
به گفته شجاعی، گردشگری زیارت، اشتراکات زبانی و تاریخ و فرهنگ ایران کهن از جمله دلایلی است که به افزایش گردشگران هندی در ایران منجر شده است. همین موضوع هم باعث شد تا معاونت گردشگری برنامه سفر به دهلی، حیدرآباد و بمبئی را طراحی کند که پس از آن احتمالاً به عمان خواهند رفت. شجاعی می‌گوید: معاونت 7 برنامه رودشو را برای معرفی ایران به بازار هدف در دستور کار دارد. براساس برنامه پنج ساله هفتم توسعه، ایران باید میزبان 15 میلیون گردشگر خارجی باشد.