تبدیل بحران سیلابها به فرصت در دولت سیزدهم
حوادث طبیعی همواره در طول تاریخ رخ دادهاند و معمولاً زمانی تبدیل به خسارت و تلفات انسانی میشوند که در کنار محل زندگی انسان رخ دهند.
اگر زلزلهای در کویر رخ دهد فاجعه ایجاد نمیشود چون جمعیت و سازهای نیست، ولی اگر سیلابی در محل زندگی انسان اتفاق بیفتد، میتواند تبدیل به فاجعه شود. گفتنی است ایران در شمار ۱۰ کشور بلاخیز دنیا قرار دارد و زلزله، سیل و خشکسالی از مهمترین بلایای رخ داده در تاریخ ایران هستند. بر اساس نقشه سیلخیزی مخاطرات آبی کشور، محل زندگی ۶۹ درصد از جمعیت ایران در ۴۵۰ شهر و 8 هزار و ۶۵۰ آبادی مناطق مستعد سیلخیزی است. در مجموع حدود 60 میلیون نفر از جمعیت ایران در نقاط سیلخیز سکونت دارند.
محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران اعلام کرده است که حوادث و بحرانها سالانه حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد میکنند که در سال 1401 دولت حدود ۳۷ هزار میلیارد تومان تملک (کمک مستقیم دولت) و حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده که هزینه بحران را در کشور به مرز ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رساند و ادامه داد که توده مانسون یا بارانهای موسمی به حدود ۱۷۹ هزار هکتار از باغات و زمینهای کشاورزی خسارت وارد کرد.
یکی از راههای مهار سیلابها، سدها هستند. سدها از دیرباز به عنوان یکی از مهمترین سازههای بشر برای مهار آب و توسعه پایدار شناخته شده و به عنوان سازههایی چندمنظوره، مزایای متعددی برای مناطق محلی و صنایع به ارمغان میآورند و کاربرد اصلی آنها ذخیره آب، کنترل سیل و تولید برق است.
از جمله سدهای احداث شده که نقش مهم و کلیدی در مهار و کنترل سیلاب در کشور داشتهاند میتوان به سدهای کارون3، کارون4، عباسپور، گتوند، دز، رودبار لرستان، کرخه، سیمره، چمشیر، داریان، آزاد، سردشت و کانیسیب اشاره کرد که در سالهای اخیر نقش پررنگ و کلیدی در حفاظت مناطق مسکونی و زراعی برابر آسیبها و تخریبهای احتمالی ناشی از سیلابهای ایجاد شده بر اثر بارندگیهای شدید داشتهاند.
محمد جوانبخت، معاون آب و آبفای وزیر نیرو اعلام کرده است که وزارت نیرو در دولت سیزدهم در بخش سازهای حدود یکهزار طرح بزرگ نیمهتمام را تعیینتکلیف کرد که برخی از این طرحها حدود ۲۵ سال قبل کلنگزنی شده بودند وهمچنین بیش از ۲۰۰ طرح اضطراری تأمین آب اجرا شده است که ۸۶ مورد از این تعداد بزرگمقیاس بودند. به صورت مشخص، یکی از این طرحهای نیمهتمامی که در دولت قبل نیمهکاره رها شده بودند، سدها بودند که در دولت سیزدهم تعیینتکلیف شدند؛ سدهایی که با ساختن و به اتمام رسیدن آنها در دو سال گذشته، مانع از بروز خسارتهای بسیار سنگین در حین روان شدن سیلابها شدهاند. از این منظر، کارنامه وزارت نیرو از ابتدای دولت سیزدهم کارنامه موفق و درخشانی بوده است. ناگفته نماند با وجود احداث سدها، وزارت نیرو در زمینه پیشگیری و مهار سیلابها نیز تکالیفی برعهده گرفته است.