مرجان قندی
خبرنگار

تا به ‌حال فکر کرده‌اید شهری که در آن زندگی می‌کنید می‌تواند پایتخت کشورتان باشد؟ البته پایتخت شدن نه به این منظور که نهادهای مهم تصمیم‌ساز و امکانات بیشتر در شهر شما متمرکز شوند؛ بلکه انتخاب شهر شما به‌عنوان شهری که بیشترین ایده‌های خلاقانه فرهنگی را دارد و مردمش از همه بیشتر کتاب می‌خوانند و برای تشویق دیگران به کتابخوانی تلاش می‌کنند؛ طرحی که چند سالی است با عنوان «پایتخت کتاب ایران» در شهرهای ایران برگزار می‌شود. تاکنون هر کدام از شهرهای اهواز، نیشابور، بوشهر، کاشان، یزد، شیراز و سنندج برای یک سال توانسته‌اند عنوان «پایتخت کتاب ایران» را به نام خود کنند. آبان‌ماه سال گذشته هم در هشتمین دوره برگزاری این طرح شهر سمنان به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شد.
اما کسب عنوان پایتختی کتاب چه تأثیری در ترویج فرهنگ مطالعه و توسعه امکانات کتابخوانی در سمنان داشته است؟ فرشید فلاح، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: سمنان از بین ۱۱۰ شهر مهم فرهنگی که در این دوره ثبت‌نام کرده بودند به‌عنوان هشتمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شده است. از این تعداد ۱۲ شهر به عنوان «دوستدار کتاب» معرفی شدند. از بین ۱۲ شهر «دوستدار کتاب ایران» ۲ شهر از ادامه رقابت انصراف دادند و با نظر داوران از بین ۱۰ شهر باقیمانده، سمنان به عنوان «پایتخت کتاب ایران» معرفی شد. ما با شعار «سمنان به اضافه کتاب پیش به سوی آینده درخشان ایران اسلامی» از ماه‌های پایانی سال 1401زمینه پایتخت کتاب ایران شدن را کلید زدیم. 20 اسفند ماه سال گذشته نیز جشن پایتخت بودن کتاب را در شهر سمنان برگزار کردیم. این جشن باشکوه خیابانی در شهر با استقبال زیاد مردم روبه‌رو شد و از این‌رو تصمیم داریم از این جشن‌ها تا پایان سال بازهم برگزار کنیم.

طرح‌های برنده سمنان در حوزه کتاب و کتابخوانی
فلاح در پاسخ به این پرسش که چه چیزهایی باعث شد سمنان پایتخت کتاب ایران شود، اظهار داشت: گسترش فناوری‌های دیجیتال در این حوزه مثل کتابخانه‌های الکترونیک که به‌ صورت شبکه کار می‌کنند و کتاب را در جامعه به گردش درمی‌آورند و مزایای جالبی مثل رزرو کتاب، نمایش مسیر گردش کتاب در شهر و برگزاری مسابقه در بستر دیجیتال را دارند، راه‌اندازی مرکز تحویل کتاب با پهپاد، روبات هوشمند مروج کتاب که بچه‌ها را برای پیدا کردن کتاب مورد علاقه‌شان در کتابخانه کمک می‌کند، بازارچه کسب‌وکارهای دیجیتال با محوریت کتاب، ایجاد باغ کتاب سمنان و بهسازی و تجهیز بوستان کتاب و برگزاری رویدادهای مهم مثل همایش بین‌المللی «از سمنان تا هندوستان» که باعث توسعه حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، علمی و حتی اقتصادی در استان خواهد شد، احداث کتابخانه‌های تخصصی موضوعی مثل کتابخانه ملل، کتابخانه گنجینه و کتابخانه تخصصی بانوان، اجرای پویش‌ها و جشنواره‌های جذاب با هدف تشویق اقشار مختلف به کتابخوانی و کاهش معضلات اجتماعی مثل طرح «هم کتاب» که نوه‌ها، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را حول محور کتابخوانی به هم نزدیک‌تر می‌کند، طرح «کتاب طلایی سال» و انتخاب کتابخوانان برتر شهر و فراهم شدن هرچه بیشتر بستر برای نویسندگی چاپ و نشر کتاب از جمله طرح‌هایی است که شروع شده و قرار است در ماه‌های پیش‌رو در سمنان، پایتخت کتاب ایران اجرا شود.
این مسئول افزود: ما در ابتدای راه توسعه و ترویج کتابخوانی هستیم و اغلب این طرح‌ها مربوط به پایتخت شدن کتاب در سمنان بوده که امتیاز آوردند اما همه آنها هنوز اجرایی نشدند و تا پایان سال 1403 که این عنوان به سمنان تعلق دارد فرصت تحقق یافتن دارند.
وی با اعلام اینکه سمنان 80 کتابخانه عمومی در سطح شهر دارد و این کتابخانه‌های عمومی زیرنظر اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان هستند، گفت: تعداد کمی کتابخانه مشارکتی در استان وجود دارد که این کتابخانه‌ها توسط مردم ساخته شده‌اند. در شهر سمنان کتابخانه برادران شهید علومی خیرساز است و خیرین هم آن را اداره می‌کنند.

شاهرود، مهدی‌شهر و سرخه کاندیداهای سال بعد
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح این است که هر شهری می‌تواند برای کسب عنوان پایتخت کتاب شدن تلاش کند و این عنوان تنها مختص شهرهای بزرگ و با امکانات ویژه نیست، تصریح کرد: این عنوان به شهرهایی داده می‌شود که برنامه‌های مفید برای ترویج کتابخوانی داشته و برنامه‌هایشان ضمانت اجرایی داشته باشد. سال بعد رقابت پایتخت کتاب ایران تکرار می‌شود و سمنان هم که امسال پایتخت بوده می‌تواند دوباره انتخاب شود اما چشم‌انداز ما این است که بقیه شهرهای استان را در این رویداد وارد کنیم و این عنوان را در استان نگه داریم. سه شهر شاهرود، مهدی‌شهر و سرخه در استان از دیگر شهرهای بسیار باظرفیت و مدعی در حوزه کتاب و کتابخوانی هستند. هر کدام از این شهرها ویژگی‌هایی دارند مثلاً در مهدی‌شهر هر دانش‌آموز دبستانی در طول سال تحصیلی 35 عنوان کتاب غیردرسی مطالعه و در مورد آن کتاب مقاله تهیه می‌کند و نقاشی می‌کشد و در نهایت درباره آن کتاب کنفرانس می‌دهد. در سمنان روستایی داریم با عنوان «مؤمن‌آباد» که این روستا هم در سطح کشور به‌عنوان روستای دوستدار کتاب انتخاب شده است. ما تلاش می‌کنیم تا برنامه‌های موفق اجرا شده در این روستا را در روستاهای دیگر هم انجام دهیم.

سواد سمنانی‌ها بالاتر از میانگین کشوری
فلاح یادآور شد: در پژوهش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصرف کالاهای فرهنگی و مطالعاتی در استان سمنان بالاتر از میانگین کشوری ارزیابی شده است. همچنین در سمنان میانگین سواد از میانگین کشوری بالاتر است و وضعیت کتابخوانی در سمنان نسبت به بقیه استان‌ها بهتر است.