دفاتر و نمایشگاه‌داران خودرو با قیمت‌ها بازی می‌کنند تا بتوانند به سودهای میلیونی دست پیدا کنند. طی سال‌های گذشته و بخصوص از سال 1397 تا 1400، مجموعه‌هایی شکل گرفت که به‌واسطه آنها بازار خودرو روز به روز متشنج‌تر شد. دفاتر و نمایشگاه‌هایی که مجوز ندارند و عملاً به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کنند، افسار بازار خودرو را به دست گرفته‌اند و به هر سمت و سویی که خواستند آن را هدایت می‌کنند.
 
فرصت‌سازی برای سوداگران
با این اوصاف مقصران به‌هم‌ریختگی بازار خودرو در سه بخش دفاتر فروش خودرو و نمایشگاه‌های غیرقانونی و خودروسازان هستند. البته بخش‌های مختلفی باعث شدند که بازار خودرو از حالت تعادل خارج و به چنین روزهایی گرفتار شود، اما بخش‌های یاد شده سهم بسیار بیشتری داشتند. خودروسازان به واسطه عدم عمق‌بخشی به ساخت داخل، کاهش تولید، نداشتن برنامه‌ریزی و وابستگی شدید به واردات قطعات خودرو، نتوانستند از سد تحریم‌ها بگذرند و در آن مقطع بیش از 60 درصد تولید خودرو کاهش یافت. این افت شدید تولید، به مذاق فرصت‌طلبان خوش آمد و با عدم نظارت دولت روحانی، سودجویان به سمت بازار خودرو گسیل شدند. در آن مقطع زمانی، ساعتی بر قیمت خودروها افزوده می‌شد و به صورت ناباورانه‌ای قیمت انواع خودروها اوج می‌گرفت. به عنوان مثال در یک مقطع کوتاه خودرو پراید به بیش از 100 میلیون تومان رسید. شاید اگر دولت گذشته بازار خودرو را به گونه‌ای مدیریت می‌کرد که سوداگران امکان نقش‌آفرینی در بازار خودرو را نداشتند، ‌اکنون با مافیای نمایشگاه‌داران بدون مجوز و دفاتر فروش خودرو روبه‌رو نبودیم.

 عوامل کلاهبرداری و گرانی مضاعف
چالش دیگری که در این حوزه وجود دارد، مربوط به فروش خودرو از طریق وب گاه‌هایی چون دیوار، باما، شیپور و... است؛ این مراکز مأمنی برای سودجویان بازار خودرو شده است. تعداد قابل‌توجهی از مجموعه‌های غیرقانونی، در سایت‌های عنوان شده آگهی می‌دهند و در این راستا به دو هدف کلاهبرداری و گرانی مضاعف خودرو دست پیدا می‌کنند.
بر این اساس افرادی که آگاهی ندارند، مورد کلاهبرداری واقع می‌شوند؛ این افراد با دیدن آگهی‌هایی که اغواگر است، تصور می‌کنند که همه گرانفروش هستند و نمایشگاه‌دار یا دفاتر به خاطر عجله و داشتن نقدینگی، با قیمت پایین‌تر نسبت به سایر فروشندگان، ‌خودرو عرضه می‌کنند، اما در اکثر این موارد، فرد خریدار با کلاهبرداری روبه‌رو می‌شود. مجموعه‌های یاد شده وقتی می‌بینند که فرد مشتاق خرید خودرو است از او بیعانه 20 تا 50 میلیون تومانی دریافت می‌کنند و پس از آن مشکلات خریدار آغاز می‌شود.
 
ترفندی برای ایجاد التهاب و نوسان
 برخی از نمایشگاه‌داران برای آنکه بازار خودرو را به‌هم بریزند و مشتری برای خود دست‌و‌پا کنند، قیمت‌ها را با چندین «یک» درج می‌کنند و عملاً در تماس‌های مردمی، قیمت‌هایی را عنوان می‌کنند که واقعی نیست.
برخی دیگر هم بدون آنکه بخواهند خودرویی را به صورت واقعی به فروش برسانند، قیمت‌های بسیار بالا برای آگهی خود ثبت می‌کنند و از آنجا که تعداد چنین افرادی کم نیست، به یکباره تمام کسانی که می‌خواهند خودرو خود را به فروش برسانند، معیار قیمتی را همان در نظر می‌گیرند که فروشنده‌نماها لحاظ کردند. این فرایند از سال 1397 آغاز شده و طی این مدت بارها مردم متضرر شده‌اند و همچنین بازار خودرو متأثر از رفتار سودجویان با التهاب و نوسان روبه‌رو شده است.

 3 هزار نمایشگاه بدون مجوز
آنطور که اسد کرمی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو به «ایران» گفته است، یک هزارو و 500 نمایشگاه خودرو در تهران مجوز رسمی دارند و بدون مشکل می‌توانند نسبت به خرید و فروش خودرو اقدام کنند. اما 3 هزار نمایشگاه خودرو و دفتر فروش بدون مجوز در حال فعالیت هستند که بایستی در سال‌جاری نسبت به ساماندهی آنها اقدام کرد.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو در این گفت‌و‌گو‌ تأکید کرد که در سال‌جاری و با فوریت می‌خواهیم وضعیت نمایشگاه‌های غیرمجاز و دفاتر فروش خودرو را مشخص کنیم تا بازار خودرو سروسامان بگیرد.
اسد کرمی ادامه داد: از ابتدای سال‌جاری، موضوع ساماندهی نمایشگاه‌های خودرو و دفاتر فروش خودرو در دستور کار قرار گرفته است؛ همچنین ادامه فعالیت این مجموعه‌ها باعث می‌شود که آبروی اتحادیه و فروشندگان واقعی در نمایشگاه‌های خودرو از بین برود. وی معتقد است: افرادی که به‌صورت غیرمجاز و بدون مجوز در بازار خودرو فعالیت می‌کنند، باعث برهم خوردن بازار می‌شوند و همین امر می‌تواند یکی از عوامل نوسان در قیمت خودرو باشد.
 
شگرد فریبکارانه فروشندگان غیرمجاز
کرمی با تأکید بر اینکه برخی از فروشندگان غیرمجاز خودرو که در قالب نمایشگاه یا دفاتر فروش در حال فعالیت هستند، مردم را سرکیسه می‌کنند، گفت: این افراد قیمت واقعی خودرو را در آگهی درج نمی‌کنند و قیمت‌هایی را اعلام می‌کنند که مردم برای خرید آن انگیزه پیدا کنند. مردم سراغ نمایشگاه‌دار بدون مجوز می‌روند و پول به عنوان بیعانه از 20 میلیون تومان به بالا پرداخت می‌کنند و در نهایت خودرو هم به دست‌شان نمی‌رسد. از آنجا که چنین مجموعه‌هایی پروانه صنفی ندارند، مردم برای گرفتن پول خود بشدت دچار مشکل می‌شوند.
او با بیان اینکه برای رفع این چالش‌ها برنامه‌های جدیدی در دستور کار است، تصریح کرد: می‌خواهیم یک تارنما ایجاد کنیم و در آن تنها واحدهایی که مجوز دارند، امکان فعالیت و خرید و فروش خودرو خواهند داشت، لذا واحدهای بدون مجوز یا باید برای دریافت پروانه صنفی اقدام کنند یا از خرید و فروش خودرو دست بردارند.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو افزود: نمایشگاه‌های بدون مجوز، باعث نارضایتی مردم شده‌اند، لذا با ایجاد وب گاه رسمی خرید و فروش خودرو توسط واحدهای مجاز، بازار خودرو سروسامان خواهد گرفت.
او در خصوص اینکه چرا دفاتر و نمایشگاه‌های غیرمجاز تعطیل نمی‌شوند، ‌گفت: اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو، قدرت اجرایی برای انجام چنین امری را ندارد و برای تحقق این امر ضرورت دارد که سایر دستگاه‌ها در کنار اتحادیه قرار گیرند تا بتوان بدون مجوزها را تعطیل کرد.
کرمی تأکید کرد: وضعیت بازار خودرو به گونه‌ای شده است که با کوچک‌ترین تلنگر قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ این در حالی است که نباید چنین اتفاقی رخ دهد. بازار خودرو نباید تا این حد وابسته به اموری باشد که به صورت مستقیم بر آن تأثیر بگذارد.

برش

چالش‌سازی دو خودروساز
بخشی از افزایش قیمت خودرو در بازار هم مربوط به کم‌کاری ایران خودرو و سایپا است. طی سال ۱۴۰۲ شرکت سایپا ۳۴۶ هزار و ۷۳۲ دستگاه خودرو فروخته در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۸۶ هزار و ۸۵۵ دستگاه بود. بنابراین فروش خودرو در این شرکت خودروسازی ۱۱ درصد کاهش یافته است. ایران خودرو نیز سال گذشته ۵۳۷ هزار و ۶۰۰ دستگاه خودرو فروخته است در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ معادل ۶۰۷ هزار و ۱۰۰ دستگاه بود که بیانگر کاهش ۱۲ درصدی در فروش است.