محدثه جعفری
خبرنگار

 عضو هیأت علمی و رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اعلام اینکه روزه‌داری می‌تواند سبب افزایش طول عمر شود، درباره مطالعات انجام شده و اثرات مثبت روزه گرفتن، گفت: روزه گرفتن به‌عنوان یک روش برای بهبود سلامت بدن شناخته می‌شود که در دنیا به نام رژیم «فستینگ» یا روزه‌داری متناوب از آن نام می‌برند.
دکترعبدالرضا نوروزی، در گفت‌و‌گو با «ایران» افزود: روزه‌داری بحثی اعتقادی و از واجبات شرعی است، اما اگر بخواهیم از دید علم به این فرایند نگاه کنیم، درمی‌یابیم که روزه گرفتن به‌عنوان یک روش برای بهبود سلامت بدن شناخته شده است. در دنیا، رژیم «فستینگ» یا روزه‌داری متناوب، برای کاهش وزن، حفظ وزن در محدوده نرمال و به‌عنوان بخشی از یک زندگی سالم به افراد توصیه می‌شود.
وی افزود: روزه‌داری که در دین ما وجود دارد، جدا از بحث اعتقادی فرصتی را برای افراد ایجاد می‌کند تا در طول یک ماه بخشی از چربی‌ها را که طی سال در بدن‌شان ایجاد شده است، از بین ببرند. البته این کار فقط  زمانی رخ می‌دهد که افراد مصرف متناسبی از مواد غذایی در وعده‌های «سحری» و «افطار» داشته باشند.

20 سال روزه گرفتن، 32 ماه به طول عمر اضافه می‌کند
رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه طی 20 سال گذشته تحقیقات بسیاری در دنیا صورت گرفته است، افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد روزه گرفتن چه در قالب رژیم «فستینگ» و چه به‌عنوان یکی از تکالیف و واجبات شرعی برای مسلمانان می‌تواند سبب بهبود سلامت و افزایش طول عمر افراد شود. همچنین چندی پیش کاری پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام دادیم که نتایج آن در یکی از مجلات معتبر منتشر شد.
دکتر نوروزی در خصوص این پژوهش علمی توضیح داد: ما افرادی را که در طول ماه مبارک رمضان حداقل 20 روز روزه گرفتند، از لحاظ سیستم قلبی عروقی با دستگاهی به نام SphygmoCor (اسفیگموکر، سیستم غیرتهاجمی برای ارزیابی عملکرد قلبی و عروقی) مورد بررسی قرار دادیم تا میزان سرعت جریان خون در عروق اصلی بدن و میزان اتساع‌پذیری رگ‌های اصلی افراد مشخص شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، با بیان اینکه افراد بعد از سن 18 سالگی عروق اصلی‌شان به مرور پیر و اتساع‌پذیری‌شان کمتر می‌شود، افزود: در این پژوهش دریافتیم، افرادی که 20 روز روزه می‌گیرند به اندازه 4 دهم واحد میزان اتساع‌پذیری عروق اصلی‌شان بهبود پیدا می‌کند و این امر سبب طول عمر بیشتر می‌شود. این امر را در قالب الگوریتمی طراحی کردیم و متوجه شدیم اگر فردی به طور متوسط در طول زندگی‌اش 20 سال و هر سال 20 روز، روزه بگیرد به طور متوسط از سن 80 سالگی به بعد طول عمرش 3 سال یا 32 ماه افزایش پیدا می‌کند که عدد قابل توجهی است.

کاهش 1800 گرم از بافت چربی با روزه‌داری اصولی
رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی ایران عنوان کرد: مردم نباید در این دوران پرخوری‌های زیاد یا عادات غلط روزه مثل حذف سحری داشته باشند. با یک برنامه غذایی درست در این ماه، به طور متوسط حدود 1800 گرم از بافت چربی بدن افراد کم می‌شود که عدد قابل توجهی است. از این امر می‌توان به‌عنوان دومین اثر مؤثر و خوب روزه نام برد که تأثیر مطلوبی در کاهش وزن دارد.به گفته این متخصص، همه انسان‌ها بعد از گذشت سه دهه از عمرشان، حتی اگر پرخوری نداشته باشند و یک عادت غذایی صحیح را دنبال کنند، سالانه حدود 300 گرم وزن اضافه می‌کنند که نتیجه تغییرات هورمونی بدن بعد از سن 30 سالگی است و با روزه می‌توان
 300 گرمی را  که در 11 ماه گذشته زیاد شده،کم کرد.

سحری را حذف نکنید
دکتر نوروزی در خصوص عادات درست غذایی در وعده‌های سحر و افطار برای روزه‌داران بویژه افرادی که دارای بیماری‌های مزمن هستند، گفت: به هیچ عنوان سحری را از وعده غذایی حذف نکنید. متأسفانه افرادی که شاغل هستند، این وعده مهم را حذف کرده و آخر شب غذای مفصل می‌خورند که همین امر مشکلاتی را برای آنان ایجاد می‌کند. بهتر است برای وعده سحری حتماً مواد نشاسته‌ای، پروتئین، مایعات و چربی مصرف شود. «نان و پنیر، کمی انواع مغزهای خشکبار، یک قاشق مرباخوری عسل، یک لیوان آب یا شیر یا چای کمرنگ، چند تکه گوجه و خیار» کامل‌ترین مواد غذایی برای سحری است. حال افراد می‌توانند نان و پنیر را حذف و دو عدد تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو را جایگزین کنند. این مواد می‌تواند تمام نیاز بدن را تأمین و تعادل متابولیک بدن برای چند ساعت را حفظ کند که با این ترکیب غذایی، صبح احساس سنگینی نخواهید داشت.
وی با اشاره به اینکه حتماً در وعده سحری
 250 سی سی مایعات میل شود، توضیح داد: مایعات می‌تواند آب، شیر یا چای کمرنگ باشد اما مصرف زیاد مایعات سبب پیشگیری از تشنگی در طول روز نمی‌شود. فرد اگر بیش از نیم لیتر آب مصرف کند، بدن ظرف یک ساعت از طریق کلیه‌ها آن را دفع می‌کند. همچنین حجم زیاد غذا در سحر سبب نمی‌شود که حس گرسنگی ما در طول روز کاهش پیدا کند. پس خوردن پلومرغ و خورش نمی‌تواند گرسنگی افراد را در طول روز از بین ببرد. تکلیف غذایی که می‌خوریم حداکثر در عرض سه ساعت مشخص می‌شود و بعد از سه ساعت، دوباره بدن به نقطه صفر می‌رسد.

خرما و مایعات، بهترین مواد غذایی برای باز کردن روزه
عضو هیأت علمی و رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص وعده افطار گفت: بهترین مواد غذایی برای افطار و باز کردن روزه، دو عدد خرما و 100 سی سی مایعات ولرم است. در خرما قند بسیار ساده گلوکز وجود دارد که با گذاشتن در دهان شروع به جذب در بدن می‌شود و قندخون را آرام آرام افزایش می‌دهد. بعد از آن می‌توان یک کاسه کوچک آش، سوپ، عدسی، هلیم یا چند لقمه نان و پنیر در وعده افطار میل کرد. خوردن زولبیا و بامیه منع ندارد فقط باید به اندازه مصرف شود. مثلاً یک عدد زولبیا یا دو عدد بامیه متوسط در وعده افطار مشکلی ندارد.
سه لیوان مایعات از افطار تا زمان خواب میل شود
دکتر نوروزی افزود: بهترین زمان برای خوردن شام 45 دقیقه بعد از افطار است چرا که از زیادخوری سر سفره شام به واسطه افطار اصولی جلوگیری می‌شود. همچنین بهتر است بین افطار و خواب حداقل 750 سی سی یعنی حدود سه لیوان مایعات میل شود. در ضمن خوردن حداقل 250 گرم میوه و سبزی را در این ایام فراموش نکنید.

چند نکته درباره روزه‌داری و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن
این متخصص تغذیه در خصوص شرایط افراد با بیماری‌های مزمن همچون دیابت و فشارخون در ماه مبارک رمضان گفت: افرادی که مشکل فشار خون دارند، منعی در روزه گرفتن ندارند و اتفاقاً روزه می‌تواند شرایط بدن‌شان را بهتر کند. اما افراد دیابتی شرایط خاص تری دارند و توصیه همیشگی ما مشورت این افراد با پزشک‌شان است. پزشکان با توجه به شرایطی که بیمار دارد، می‌توانند درباره روزه گرفتن نظر دهند.به گفته دکتر نوروزی، دیابت بیماری شایعی در کشور است که حدود 12 درصد از بزرگسالان ما به آن مبتلا هستند. آنچه که تحقیقات نشان داده است، روزه‌داری و گرسنگی طولانی مدت می‌تواند شرایط دیابت را برهم بزند یا سبب افت قند خونشان شود.

روزه‌داری بیماران با رعایت اصول تغذیه
وی ادامه داد: افرادی که دیابتی هستند و می‌خواهند روزه بگیرند باید اصولی را رعایت کنند. آنان حتماً باید برای سحری بیدار شوند و ماده نشاسته کربوهیدراتی مثل نان مصرف کنند. شیر حتماً در وعده سحری داشته باشند چرا که اثر خوبی در کنترل قند خون افراد دارد. افطار سبک میل کنند و 45 دقیقه بعد شام بخورند. همچنین بین افطار تا زمان خواب میوه و سبزیجات مصرف کنند. معمولاً افراد دیابتی به خاطر کمتر شدن غذا باید دوز انسولین را کاهش دهند که حتماً این کار باید با مشورت پزشک‌شان صورت گیرد. این افراد اندازه‌گیری قند خون به‌صورت مرتب را نیز نباید فراموش کنند.عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص دیگر بیماران گفت: به افرادی که طی یک سال گذشته، استنت قلب گذاشته‌اند، بالن زده‌اند، گرفتگی عروق قلبی داشته‌اند و داروهایی مثل «پلاویکس» استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود روزه نگیرند اما باز هم نظر پزشک‌شان مقدم است.