نیم نگاه
مروری بر هفدهمین دوره نمایشگاه گردشگری تهران در سالی که رو به پایان است
ویترینی موفق برای عرضه صنعت گردشگری
هفدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران، در بهمن ماه 1402 عملیاتی‌ترین و فراگیرترین برنامه اجرایی گردشگری کشور در سالی است که به آخرین روزهای خود رسیده است که این دوره هم نظرات موافق و مخالفی را به همراه داشت. این دوره در شرایطی اجرا می‌شد که به دلایلی که برخی در همین گزارش به آن اشاره شد، گردشگری داخلی و خارجی کشور تحت تأثیر عوامل داخلی و بین‌المللی قرار داشت و پیش‌بینی مسیر سختی در اجرای آن، دور از ذهن نبود. این دوره متفاوت از ادوار گذشته که چند سالی همراهی نمایشگاه ملی صنایع دستی را با خود داشت، بدون این بخش و با رویکردی صرفاً گردشگری و صنایع وابسته شکل گرفت. به اذعان متولیان این دوره به لحاظ کمی بزرگ ترین نمایشگاه گردشگری کشور بود که نزدیک به 1000 غرفه را در فضایی به مساحت 35 هزار مترمربع رقم زده بود و ظرفیت‌های موجود در سایت نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران را تا حد امکان زیر بار برده بود. حضور رئیس جمهور در مراسم افتتاحیه و سخنرانی تخصصی آن، تجربه تازه‌ای برای این بخش ازعملیات گردشگری کشور بود. اگرچه رئیس سازمان جهانی جهانگردی و رؤسای برخی نهادهای بین‌المللی به همراه برخی مقامات گردشگری کشورها در این برنامه حضور پیدا کردند و بخشی از سالن‌های نمایشگاه هم پذیرای شرکت‌های خارجی بودند اما روی هم رفته با توجه به ظرفیت‌های کشورمان، این بخش متناسب با هفدهمین تجربه این نمایشگاه، اندازه مناسبی نداشت، هرچند با توجه به وضعیت و شرایط فعلی نقد جدی وارد نباشد. در این دوره حضور گردشگری سلامت و نیز توجه به ظرفیت شهرداری‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. مورد دیگر اینکه به نظر می‌رسد در این دوره هم استقبال مردم عادی نسبت به تعاملات بین زنجیره‌ای بیشتر بود که همچنان یکی از ضعف‌های این نمایشگاه به‌حساب می‌آید که نشان از اشکالات ساختاری در نحوه حکمرانی و فضای حاکم بر بخش خصوصی صنعت گردشگری کشور دارد. اشکالی که بخشی از آن مشخصاً حاصل چنددستگی و چند صدایی در بدنه صنعت گردشگری کشور است. عاملی که در این چند سال علاوه براینکه انرژی زیادی از بدنه گردشگری گرفته، مانعی در مسیر قد کشیدن و بلوغ صنعت گردشگری کشور بوده تا جایی‌که گاه ایجاد تعارض کرده تا تعامل و هم‌افزایی که مهم‌ترین لازمه توسعه گردشگری کشور است. آن هم در شرایطی که رونق گردشگری چالش‌های جدی پیش پای خود دارد که برای رفع هر چالشی در هرسطح، نیازمند به‌کار‌گیری حرکت‌های جمعی و درون‌تشکیلاتی و فراتشکیلاتی است که جز با همصدایی و اتخاذ رویه‌های واحد شکل نمی‌گیرد.
مهم‌ترین رخداد گردشگری امسال
اما شاید مهم‌ترین رخداد گردشگری کشور در سالی که گذشت تدوین برنامه هفتم توسعه کشور بود که به برنامه پیشرفت هم تغییر نام داد.
در 5 برنامه قبل از انقلاب و 6 برنامه توسعه بعد از انقلاب یعنی در 75 سالی که تجربه برنامه‌های میان‌مدت توسعه‌ای در کشورمان رقم خورده، گردشگری به فراخور شرایط، جایگاه و میزان اولویت از کمترین جایگاه در مفاد و تبصره‌ها تا داشتن مواد و تبصره‌هایی در برخی برنامه‌ها، شرایط متفاوتی را تجربه کرده است. سال 1402 اما سال متفاوتی برای گردشگری کشور محسوب می‌شود. در این سال صنعت گردشگری کشور برای اولین مرتبه صاحب فصل مستقلی در نظام برنامه‌ریزی کشور شد. فصل هفدهم و ماده‌های 82 و 83 برنامه، ظرفیت‌های پیشتازی برای تقویت جایگاه صنعت گردشگری در نظام برنامه‌ریزی کشور خواهند بود تا در آینده شاهد تقویت و بهبود اثربخشی این ظرفیت قانونی باشد. این بندها بویژه‌بند 82 که اهداف کمی پیش پای ورود گردشگران خارجی قرار داده، با نقدهایی هم از طرف برخی ذی‌نفعان این صنعت روبه‌رو شده اما در کل می‌تواند به عنوان دستاورد مهمی برای صنعت گردشگری کشور محسوب شود.
یک دغدغه جدی حاشیه‌ساز
سال 1402 همچنان همراه بود با خبرها و ابراز عقاید ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی؛ یکی از حاشیه‌سازترین موارد پیرامون وزیر متولی، بحث مرتبط با مشکلات ناشی از سطح خدمات سرویس‌های بهداشتی در کشور بود که با انتشار پستی از ضرغامی در فضای مجازی و مقایسه سرویس بهداشتی مسجدی در تاجیکستان و این دست خدمات در کشورمان بود که با واکنش‌های گسترده و بعضاً متفاوتی روبه‌رو شد که نشان داد همچنان یک دغدغه جدی در کشور است و در کنار دیگر مشکلات گردشگری، سهمی به خود اختصاص داده است.