سازمان محیط‌زیست برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در جاده میامی- عباس‌آباد فراخوان داد
کشیک شب
یاسمن صادق‌شیرازی
خبرنگار
با نزدیک‌شدن به پایان سال به‌زودی شاهد افزایش سفرهای نوروزی و شلوغی جاده‌ها خواهیم بود. جاده میامی ـ عباس‌آباد در سمنان، یکی از محورهای مواصلاتی پرتردد در جاده تهران ـ مشهد است که از دل منطقه حفاظت‌شده توران عبور می‌کند. بر همین اساس، مسئولان پارک ملی توران تصمیم گرفتند همکاری داوطلبانه انجمن‌های محیط‌زیستی را برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی جلب کنند تا هم مسافران سفر امنی تجربه کنند هم تصادف، یوزپلنگ دیگری را از توران نگیرد. زیستگاه توران زادآورترین زادگاه یوز ایرانی است. داوطلب‌ها قراراست شب‌ها تا صبح همراه با محیطبان‌ها درجاده کشیک دهند تا مبادا یوز دیگری تلف شود. جاده پس از سگ‌های گله، دومین علل از دست‌رفتن یوزپلنگ ایرانی است. تصادفات جاده میامی _عباس‌آباد در طول سال‌های اخیر نزدیک به 13 قلاده یوز را به کام مرگ کشانده است. کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند این جاده تهدیدی جدی برای بقای آخرین بازمانده‌های یوزپلنگ آسیایی به‌شمار می‌رود که می‌تواند انقراض تیزپاترین گربه‌سان جهان را تسریع کند.
استقبال گسترده از طرح حفاظت یوز ایرانی
پیش‌ترها منطقه توران آنقدر آرام بود که شاهد تولد یوزهای دیگر باشیم تا اینکه جاده‌ای در دل آن احداث شد. بعد از آن هرچند وقت یک‌بار خودروها، داغ یکی از یوزها را به دل توران گذاشتند. این تصادفات اغلب در محدوده 30 کیلومتری جاده میامی_عباس‌آباد اتفاق می‌افتد. برای همین هم هست که رئیس پارک ملی توران، دست یاری به سوی دوست‌داران محیط‌زیست و حیات‌وحش پیش آورد تا نسل یوزپلنگ آسیایی، از لبه تیغ انقراض نجات یابد.
علی‌اکبر قربانلو، رئیس پارک‌ملی توران در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران از استقبال گسترده مردم برای مشارکت در طرح حفاظت از یوز خبر می‌دهد و می‌گوید: «جمعیت زیادی از مردم از سراسرکشور با ما تماس گرفتند و برای این کار داوطلب شدند. هرچند که متأسفانه باتوجه به ظرفیت محدود پاسگاه عباس‌آباد، بیشتر از 30 داوطلب را نمی‌توانیم بپذیریم.»
طرح حفاظت از یوز ایرانی از 28 اسفندماه آغاز و تا 14 فروردین ادامه دارد و داشتن خودرو شرط اصلی شرکت در آن است. قربانلو درباره این شرط می‌گوید: «باتوجه به اینکه هر پاسگاه محیط‌زیست فقط 1 خودرو دولتی دارد نیاز به خودروهای بیشتری برای گشت‌زنی شبانه در ایام نوروز داریم. بنابراین، ازعلاقه‌مندان محیط‌زیست خواستیم به یاری ما بشتابند.»
به گفته رئیس پارک ملی توران بعد از فرایند ثبت‌نام، به هر یک از داوطلبان، تاریخی اعلام شده تا در آن روز به گشت کنترل شبانه و جاده بپیوندند. باتوجه به آمار بالای متقاضیان دوستدار محیط‌زیست در نظر داریم تا امسال افراد بیشتری را جذب کنیم.
یوز ایرانی در آستانه انقراض
یوزپلنگ آسیایی با تعدادی کمتر از 30 قلاده یوز در آستانه انقراض ایستاده است. رئیس پارک ملی توران آمار بازمانده‌های یوزپلنگ آسیایی را بین 20 تا 30 قلاده عنوان می‌کند و تأکید می‌کند: آمار دقیقی از یوزهای باقیمانده در دست نیست و کسی نمی‌داند که واقعاً چند قلاده یوزپلنگ در ایران وجود دارد.
قربانلو درباره نحوه کمک‌رسانی داوطلبان، اینطورمی گوید: «نیازی به کمک آنها در طول روز نیست. بنابراین، آنها در طول روز استراحت می‌کنند. هریک از این افراد در طول شب وظیفه دارند با سرعت کم در منطقه گشت‌زنی کنند.»
ضرورت ایمن‌سازی جاده برای جلوگیری از تصادفات
هرچند با پیگیری‌های سازمان محیط‌زیست بخشی از جاده میامی_ عباس‌آباد درشب نورپردازی شده اما هنوز بخش زیادی از آن تاریک است. قربانلو دلیل اصلی جذب داوطلبان را تاریکی جاده عنوان می‌کند: «داوطلبان در طول شب به کمک پروژکتورهایی که به آنها داده می‌شود در منطقه گشت‌زنی می‌کنند. یک محیطبان همراه آنهاست که بعد از مشاهده حیوان این موضوع را به مرکز اطلاع خواهد داد تا تلاش‌ها برای فراری دادن آن از جاده آغاز شود.»
فنس‌کشی محورعباس‌آباد به کجا رسید؟
وعده‌ها برای فنس‌کشی جاده میامی_عباس‌آباد هنوز به جایی نرسیده است. رئیس پارک ملی توران می‌گوید: باوجود قول‌هایی که برای فنس‌کشی 10 کیلومتر از این جاده داده شده هنوز اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. نامه‌نگاری و مکاتباتی انجام دادیم تا هرچه سریع‌تر فرایند فنس‌کشی آغاز شود. درحال حاضر مسیری که قرار است فنس‌کشی در آن انجام شود آماده شده و منتظر اجرای آن هستیم.
فنس‌کشی و روشنایی جاده باعث می‌شود تا یوزهای دیگر به سرنوشت هلیا و توله‌هایش دچار نشوند. مرداد سال گذشته بود که یکی از توله‌های «هلیا» قربانی تصادف جاده‌ای شد. هلیا (یوز مادر) روزهای زیادی با توله دیگرش در جاده سرگردان بود تا توله مرده خود را پیدا کند. این ترس وجود داشت که یوز مادر و توله دیگرش هم قربانی تصادفات جاده‌ای شوند برای همین هر شب محیطبان‌ها کشیک می‌دادند تا جان آنها به خطر نیفتد.
نبود اعتبار برای ایمن‌سازی جاده
قربانلو تأکید می‌کند: باوجود تصویب اعتبار ایمن‌سازی جاده، هنوز تخصیص آن به‌کندی پیش می‌رود و از مسئولان مربوطه می‌خواهد که نسبت به تخصیص آن هرچه سریع‌تر اقدام کنند. در طول روز مشکلات کمتری داریم. متأسفانه یوزها با دیدن نور ماشین‌ها در جاده میخکوب می‌شوند و همین موضوع باعث برخورد آنها با خودروها می‌شود. روشنایی جاده علاوه‌بر افزایش وسعت دید راننده باعث می‌شود یوزها وارد جاده نشوند.
رئیس پارک ملی توران از مرگ یک یوز دیگر در سال جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: یک راننده احتمالاً بعد از برخورد با یوز و مرگ این حیوان دم او را بریده و با خود برده است. اغلب راننده‌ها بعد از تصادف با یوزها از جاده متواری می‌شوند و به دلیل جریمه بالا، فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند. جسم این حیوان‌ها ضعیف است و اغلب بعد از تصادف با ماشین‌ها تلف می‌شوند.
قربانلو از مردم تقاضا می‌کند تا باسرعت مطمئن در این جاده تردد کنند. البته، دوربین‌های متعددی برای کنترل سرعت در جاده نصب شده و رانندگانی که باسرعت بیش از 90 کیلومتر رانندگی کنند جریمه خواهند شد.
او از تلاش‌های گسترده برای خارج کردن سگ‌های گله از این منطقه خبر می‌دهد و تأکید می‌کند: فقط تصادفات جاده‌ای نیست که جان یوز ایرانی را تهدید می‌کند. شکارچیان غیرمجاز، انتقال بیماری، به دام انداختن یوزپلنگ توسط چوپان‌ها و از همه مهم‌تر سگ‌های گله از عوامل دیگری هستند که به مرگ یوزها دامن می‌زنند.
