دیدگاه
بحران فلسطین در آینه حقوق بینالملل
چندین دهه از جنایات اسرائیل در سرزمینهای اشغالی میگذرد و محافل بینالمللی بارها این جنایتها را محکوم کردهاند. در آخرین رویداد، آفریقای جنوبی از اسرائیل به دادگاه لاهه شکایت کرده، اما این درحالی است که همچنان حملات صهیونیستها علیه غیرنظامیان در نوار غزه با شدت بیشتری ادامه دارد. دادگاهی که در مورد جنایتهای اسرائیل تشکیل شده، پروندهای با شکایت ۵۲ کشور دارد. این دادگاه که در پی رأی مجمع عمومی در سال ۲۰۲۲ در مورد بحران فلسطین تشکیل شده، ۶ ماه طول میکشد که به سرانجام برسد. این مقدمه گزارشی است که خبرگزاری الجزیره درباره بحران فلسطین منتشر کرده و آن را از زاویه حقوق بینالملل مورد بررسی قرار داده است.
بنا به این گزارش، دادگاه تشکیل شده برای بررسی جنایات اسرائیل حکمی مشورتی و غیرالزامآور صادر خواهد کرد و نمیتواند اثر عملی در وضعیت فلسطین داشته باشد. اسرائیل از همین حالا اعلام کرده اعتباری برای حکم دیوان قائل نیست. با این حال، در صورتی که این دادگاه حکمی علیه اسرائیل صادر کند، این مسأله اثر مهمی در وضعیت جایگاه اسرائیل در افکار عمومی جهان خواهد داشت. این پرونده تنها بخشهایی از فلسطین را در برمیگیرد که بر اساس قوانین بینالملل از جمله آرای مجمع عمومی سازمان ملل متعلق به دولت آینده فلسطین است و تحرکات اسرائیل در آن بخشها از نظر حقوق بینالملل بدون منطق قانونی است.
اسرائیل در کرانه باختری که به حکم مجامع بینالمللی باید در اختیار دولت فلسطینی باشد، شهرکهایی ایجاد کرده و افراد خود را در آنها سکونت داده است. شهرکنشینها به دستهای از اسرائیلیهای عمدتاً مسلح گفته میشود که بهصورت داوطلبانه در شهرکهای صهیونیستی سکونت دارند تا اشغال اسرائیل را تداوم بخشند. علاوه بر نماینده فلسطین، نمایندگان عربستان، آفریقای جنوبی و بلژیک نیز نسبت به این اقدامات اسرائیل انتقاد کردند.
اشغالگری اسرائیل از نظر قوانین بینالمللی
ماده ۴۲ مقررات ۱۹۰۷ لاهه، اشغال را به این شکل تعریف کرده است: «سرزمینها زمانی اشغال شده تعریف میشوند که عملاً تحت اختیار ارتش متخاصم قرار بگیرند.» از نظر قوانین بینالمللی اشغال فقط در هنگام وجود درگیری مسلحانه مجاز است. در واقع، مقررات لاهه و کنوانسیون ژنو که از حقوق غیرنظامیان در جنگ دفاع میکند، اشغال مداوم را مجاز نمیداند. بر این اساس، اسرائیل به شکلی واضح قانونهای بینالمللی زیادی را زیر پا گذاشته است.
همچنین اسرائیل با حملات خود به رفح اجازه نمیدهد کمکهای بشردوستانه به اندازه کافی به فلسطین برسد. کمکهای ارسالی به فلسطین از گذرگاه رفح، بخشی از کمکهایی است که پیش از جنگ ارسال میشده، این در حالی است که در حال حاضر نیاز بیشتری به کمکهای انساندوستانه وجود دارد. در این رابطه نماینده اعزامی سازمان ملل (UNRWA) به فلسطین گزارش داد هیچگاه این سطح از گرسنگی را که در حال حاضر برای مردم فلسطین وجود دارد، تجربه نکرده بود. همچنین معاون برنامه جهانی غذای سازمان ملل گفته بود مردم غزه از گرسنگی در حال مرگ هستند.
آپارتاید علیه فلسطینیان
آفریقای جنوبی در جلسههای دادرسی دادگاه بینالمللی دادگستری، اسرائیل را به انجام شکل افراطی آپارتاید علیه فلسطینیان متهم کرده است. البته آفریقای جنوبی در این ادعا علیه اسرائیل تنها نیست. براساس تعریف کنوانسیون بینالمللی ۱۹۷۳ پیرامون مجازات آپارتاید، این جنایت از سه جزء تشکیل شده است؛ نخستین عنصر، تلاش برای حفظ سلطه یک نژاد بر نژاد دیگر است، عنصر دوم، ستم یک نژاد بر نژاد دیگر و عنصر سوم، اعمال غیرانسانی است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند آنچه در فلسطین رخ میدهد یک آپارتاید است. دبیرکل سازمان عفو بینالملل از جمله کسانی است که این جنایت را آپارتاید میداند. او در سال ۲۰۲۲ گفته بود: «با فلسطینیها حتی آنها که در خود اسرائیل زندگی میکنند بهعنوان یک گروه نژادی پست رفتار میشود.»
این گزارش از سوی سازمان عفو بینالملل اظهار میداشت آنچه در اسرائیل رخ میدهد یک آپارتاید است. به گفته گروه آدالا - یک گروه حقوق بشری در اسرائیل- فلسطینیها در سرزمینهای اشغالی با ۶۵ قانون تبعیضآمیز روبهرو هستند. قوانین بینالمللی دارای نقیصههایی است که نمیتواند همه جنایت اسرائیل را پوشش دهد. در حالی که حضور اسرائیل در سراسر فلسطین اشغالگری است اما مجامع بینالمللی فقط حضور اسرائیل در کرانه باختری و برخی نقاط دیگر را بهعنوان اشغالگری صهیونیستها تأیید میکنند. با این حال رژیم صهیونیستی حتی به همین قوانین ناقص نیز پایبند نیست و اشغالگری خود را تداوم میبخشد.