تا پایان هفته گذشته، بیش از 77 درصد از مشمولان طرح کالابرگ الکترونیک، از طرح فجرانه استفاده کرده‌اند. به عبارتی از مجموع 61 میلیون ایرانی واجد شرایط این طرح، حدود 47میلیون نفر از طرح فجرانه استقبال کرده‌اند. اینکه چرا این طرح با گسترش مشارکت مواجه شده، می‌تواند دستمایه مناسبی برای بررسی دلایل آن باشد.
 
روایتی از نحوه ایجاد طرح کالابرگ الکترونیک در ابتدای امسال در قالب کشوری
طرح کالابرگ الکترونیکی اولین اقدام دولت برای افزایش یارانه‌ها بود که بنا داشتند از سال گذشته آن را به مرحله اجرا دربیاورند اما به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌های مربوط به این کار، اجرایی شدن آن به سال ۱۴۰۲ موکول شد.
دولت که افزایش یارانه را در راستای کمک به ارتقای امنیت غذایی می‌دانست، تصمیم گرفت با آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای طرح «کالابرگ الکترونیکی» شرایطی را مهیا کند که یارانه‌بگیران دهک‌های یک تا هفت درآمدی، یارانه خود را صرف خرید سبد غذایی سالم و لازم برای خانواده کرده و از این بابت یارانه مضاعف دریافت کنند که به نوعی تشویق برای خرید خوراک ضروری‌شان باشد.
این طرح در گام نخست به صورت پایلوت و در استان هرمزگان کار خود را آغاز کرد. زمانی که نتایج بررسی و موانع و مشکلاتی که این طرح می‌توانست داشته باشد رفع شد، کالابرگ الکترونیکی جای خود را در میان یارانه‌بگیران باز کرد.
مرحله نخست اجرای این طرح به گونه‌ای بود که سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد از امتیاز تشویقی آن بهره‌مند می‌شدند و اگر 200 هزار تومان مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای مشخص خریداری می‌کردند، یارانه تشویقی 120 هزار تومانی در بستر شبکه ملی اعتبار و بر اساس کد ملی سرپرستان خانوار به حساب آنها واریز می‌شد.
برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست‌ کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر که طبق نظر انستیتوی تغذیه ایران به تأیید رسیده بود در سبد غذایی این طرح با قیمت سال 1401 تعریف شد، اقلام این طرح محسوب می‌شوند.
با استفاده از این طرح، یارانه دهک‌های یک تا ۳ درآمدی به ۵۲۰ هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی به ۴۲۰ هزار تومان افزایش یافت.
 
طرح فجرانه و جداسازی یارانه نقدی از یارانه مضاعف
طرح فجرانه که مرحله نخست آن از 18 بهمن‌ماه سال‌ جاری آغاز شده و تا پایان 18 اردیبهشت سال آینده ادامه خواهد داشت، در قالب طرح کالابرگ الکترونیک ارائه می‌شود که کاملاً متفاوت با طرح‌های دیگر حمایتی دولت است. به‌ این معنا که اعتبار 220 هزار تومانی هیچ ارتباطی با یارانه نقدی ندارد و این یارانه300 تا 400 هزار تومانی به ازای هر نفر، از کالابرگ الکترونیک طرح فجرانه جدا شده است.
این میزان اعتبار در طرح فجرانه در واقع هزینه مابه‌التفاوت قیمت روز 11 قلم طرح کالابرگ الکترونیک است که به حساب یارانه‌بگیران در صورت خرید واریز می‌شود.
 
 آمارهای جدید از طرح فجرانه
بنابر داده‌های وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، از ابتدای این طرح در 18 بهمن سال‌جاری تا پایان 10 اسفند امسال، از مجموع 21 میلیون خانوار مشمول این طرح در دهک‌های یک تا هفت درآمدی، حدود 15 میلیون و 500 هزار خانوار از این طرح استقبال کرده‌اند. بر این اساس بیش از 73 درصد از خانوارهای دهک‌های یک تا 7 درآمدی از طرح فجرانه استقبال کرده‌اند.
61 میلیون ایرانی در دهک‌های یک تا هفت درآمدی قرار دارند و مشمول طرح فجرانه هستند که حالا داده‌ها نشان می‌دهند در پایان دهمین روز اسفند امسال و در فاصله تنها چند روز از یک ماهگی تولد این طرح، 47 میلیون ایرانی برابر با حدود 77 درصد، از آن استقبال کرده‌اند. میانگین روزانه خرید از طریق طرح فجرانه در این مدت بیش از 2 میلیون نفر بوده است. در این مدت تعداد خانوارها به طور میانگین روزانه بیش از 673 هزار خرید را انجام داده‌اند.
پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که میزان استقبال تا پایان روز 18 اسفند امسال برابر با یک ماهگی اجرای طرح فجرانه به حدود 80 درصد برسد.
بنابر گفته‌های، سید صولت مرتضوی، وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی، به نظر می‌رسد که این طرح دارای مراحل دیگری پس از پایان آن در 18 اسفندماه امسال باشد. چرا که وی اعلام کرد؛ این مرحله نخستین مرحله از این نوع طرح‌ها برای افزایش قدرت خرید و تغذیه سالم خانوارها بوده است.
 
پاسخ‌های وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی به ابهامات طرح فجرانه
طرح فجرانه در بستر شبکه ملی اعتبار، اجرایی می‌شود و یارانه‌بگیران متقاضی باید توجه داشته باشند، قیمت روز اقلام اشاره شده براساس کالاهای مرجع بوده و در خصوص کالاهایی با قیمت بالاتر مابه‌التفاوت را از محل حساب فرد پرداخت خواهند کرد. به عبارتی در صورتی‌که خریدار بیشتر از اعتبار اقدام به خرید کند باید از طریق حساب بانکی خود مابقی پرداختی را انجام دهد.
- در این طرح افراد می‌توانند از هر گروه کالایی اعلام شده و از هر نشان تجاری دلخواه خرید خود را انجام دهند. در این طرح خریدار می‌تواند چندین مرتبه از اعتبار خود خرید کند.
دهک‌های یک تا هفت درآمدی مشمول این طرح بوده و آنها می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های عضو طرح کالابرگ نسبت به خرید اقلام اساسی اقدام کنند. متقاضیان استفاده از این طرح می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد شبکه ملی اعتبار، که حدود 220 هزار فروشگاه خرد و زنجیره‌ای شامل افق کوروش، جانبو، هفت، دیلی‌مارکت، گندم، هایپر فامیلی، وال مارکت، محسن، مینو مارت، ترقی، و فروشگاه‌های اینترنتی اسنپ و دیجی‌کالا نسبت به خرید اقلام اساسی اقدام کنند. همچنین عمده‌فروشی‌ها، خواربار‌فروشی‌ها، سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی، لبنی، قصابی‌ها و تعاونی‌های مصرف نیز در این طرح مشارکت دارند.
برای شناسایی این فروشگاه‌ها، خانوارها می‌توانند به نرم‌افزار کاربردی شما مراجعه و فروشگاه‌های اطراف خود را مشاهده کنند.
برای دریافت این نرم‌افزار می‌توانند به سکوهای بازار، مایکت یا سایت Shoma.sfara.ir مراجعه کنند. یا از طریق کد دستوری #1463*500* نیز می‌توانند نسبت به دریافت لینک نصب این نرم‌افزار اقدام کنند. همچنین مرکز تماس 6369-021 پاسخگوی پرسش‌ها و اعتراضات هست.
در صورتی‌که، فروشنده کم‌فروشی یا گرانفروشی کند، سامانه 124 وزارت صمت با داخلی شماره 6 پاسخگوی خریدار است.
حتی اگر فروشنده از ارائه جنس با کیفیت خود‌داری کرده یا خریداران را ملزم به استفاده از برند خاصی کند، شماره ارائه شده پاسخگوی خریداران است.
تخصیص اعتبار نیز به صورت ماهانه و روی کد ملی سرپرست خانوار قرار گرفته و استفاده از این اعتبار کاملاً اختیاری بوده است و زمان مصرف آن یک ماه است.
آنچه مشخص است، طرح کالابرگ الکترونیک، می‌تواند شتاب تورمی را کاهش داده و مصرف سرانه غذایی خانوارها را ارتقا دهد. آن هم بدون آنکه بار مالی بر دوش خانوارها ایجاد کند.

برش

مهم‌ترین فواید طرح کالابرگ الکترونیک چه بوده است؟
با اجرای این طرح و به‌خصوص طرح فجرانه، میزان مصرف کالری مورد نیاز خانوارهای مشمول، مطابق با انستیتوی تغذیه ایران در سبد کالایی آنها قرار گرفته است. ایجاد بستری مناسب برای تغذیه سالم از مهم‌ترین اهداف این طرح است که با توجه به داده‌های ارائه شده محقق شده است.
در دهه 90، به دلایل متعدد، مصرف سرانه خوراکی و تغذیه سالم بشدت با کاهش مواجه شده بود که در سال ‌جاری و با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک و در صورت ادامه این روند، می‌توان امیدوار شد که سوء تغذیه مهار شود.
یکی از مزایای طرح کالابرگ الکترونیک، مهار انتظارات تورمی و کاهش نرخ تورم است به‌خصوص تورم نقطه به نقطه که به نظر می‌رسد با ارائه آمارهای اسفندماه امسال، نتیجه این موضوع قابل لمس باشد.