به بهانه اکران آنلاین «در جست‌و‌جوی فریده» و «علی مسیو»
مستندهایی برای خانواده‌های ایرانی
محمد حیدری‌پور
اکران آنلاین آثار مستند یکی از اتفاق‌های مستند این روزهای سینمای ایران است. دسترسی آسان و ارزان به گنجینه‌ای دیدنی که اغلب با فاصله از فضاهای تکراری در سینمای داستانی، قادر است تماشاگر را با چشم‌اندازهایی روشن و وسیع آشنا کند. با وجود مقاومت سینماداران برای نمایش آثار متفاوت و تجربه‌های بکر و خلاف جریان در سینمای ایران، فضای آنلاین توانسته خلأ نمایش آثار هنری و تجربی را جبران کند. این اتفاق خوش‌یمن و پایدار، دریچه‌ای باز کرده تا تماشاگران بتوانند شخصیت‌ها، سوژه‌ها و مضامینی جدید را ببینند. »در جست‌و‌جوی فریده» مستندی است ساخته آزاده موسوی و کوروش عطایی که نماینده ایران در اسکار هم بوده است، «در جست‌و‌جوی فریده» این روزها اکران آنلاین شده و تماشایش در آخرین روزهای سال که اکران نوروزی هنوز آغاز نشده، برای بسیاری از مخاطبان سینمای ایران می‌تواند جذاب باشد. نکته اصلی در فیلم، مضمونی که بسیاری از منتقدان و تماشاگران فیلم آن را متوجه شده و ستوده‌اند، مسأله بازگشت به خود، هویت گمشده و جست‌و‌جو برای یافتن ریشه‌هاست. فیلم به خوبی، این شکاف عمیق هویتی را نمایش می‌دهد و از طریق همراهی با فریده، شخصیت نخست و سوژه فیلم، ماجرایی را باز می‌کند که اگرچه فراگیر نیست اما جهانشمول است و می‌تواند بسیاری را درگیر کند.
کارگردان‌های فیلم بدون اینکه دخالتی روی روند ماجراها داشته باشند، ناظر سفر فریده هستند و همراه او به خانه سه خانواده ایرانی می‌روند که شور و شوقی پایان ناپذیر برای پذیرفتن این زن دارند. «در جست‌و‌جوی فریده» قابل پیش‌بینی است و به همین دلیل جذاب است. تماشاگر تا انتها مانند فریده در تب و تاب است و دست آخر، مانند او پس از پشت سر گذاشتن مسیری پرفراز و نشیب به پایان راه می‌رسد. فیلم پرطراوت و به واسطه حضور دلنشین و بی‌پیرایه فریده، دوست داشتنی و تأثیرگذار است و در بسیاری از صحنه‌ها، اشک به چشم مخاطب می‌آورد بدون اینکه غمگین کننده یا تلخ شود.
دیگر فیلمی که این روزها می‌شود در اکران آنلاین دید «علی مسیو» (تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی) است. این فیلم را یک کارگردان کار اولی ساخته و نگاهی به قیام آزادی‌خواهانه مردم در تبریز دارد. «علی مسیو» با انتخاب یک شخصیت و نگاهی به حضور و نقش او در جنبش مشروطه، بخشی مهم از تاریخ معاصر و این مقطع حساس را به تصویر کشیده است.
«علی مسیو» از این منظر و با انتخاب یک سوژه دشوار، مورد توجه دوستداران مستندهای تاریخ معاصر قرار می‌گیرد. تازگی شخصیت و نقشی که در تاریخ بازی کرده، به فیلم جذابیت داده است. پیش از فیلم مسعود میر، جز در کتاب‌های تاریخ، نامی از علی مسیو شنیده نشده بود. «علی مسیو» از صدا و تصویر استفاده درستی کرده و تنها به بازسازی متکی نبوده است. این مستند در هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» روی پرده رفت و اگرچه در داوری و اختتامیه سهمی از جوایز نداشت، اما اکران‌های پرشوری را پشت سر گذاشت. ورود فیلم به فضای آنلاین این امکان را فراهم کرده تا دوستداران تاریخ ایران بتوانند این مستند را ببینند.