آرزو کیهان
خبرنگار

همه ما عبارت «سبک زندگی سالم» را بارها شنیده‌ایم. اما سبک زندگی سالم با توجه به تنوع فرهنگ‌ها و شیوه‌های زندگی چه تعریفی دارد و چگونه می‌توان این سبک را در زندگی روزمره پیاده کرد؟ چگونه باید برای داشتن سبک زندگی سالم و حفظ آن تلاش کنیم در حالی که سبک زندگی ناسالم، به راحتی خود را تحمیل می‌کند؟ چرا ما به آسانی به برخی شیوه‌های اشتباه زندگی عادت می‌کنیم آنقدر که متوجه تأثیرات مخرب آن - که به مرور ایجاد می‌شود- نمی‌شویم.
این عادات می‌تواند خواب ناکافی، ورزش نکردن، انتخاب غذای نامناسب و زیاده‌روی در مصرف خوراکی‌های مضر باشد. با وجودی که می‌دانیم این کارها برای ما مفید نیست اما به انجام‌شان پافشاری می‌کنیم، اما وقتی پای تغییر و الگو قرار دادن عادات صحیح به میان می‌آید، بیشتر مواقع در انجامش دچار مشکل می‌شویم. همه می‌دانیم که با برخورداری از سبک زندگی سالم با وجود مشکلات روزمره، برای مواجه شدن با این مشکلات و کنترل آنها، بسیار موفق‌تر می‌توان عمل کرد. با این همه، گرفتار شدن به نوعی تنبلی و سستی در کنار تمایل به رفتارها و عادات همیشگی و همچنین تراشیدن انواع دلیل و توجیه برای موفق نبودن، مانع آسانی در مسیر جایگزینی سبک زندگی سالم به نظر نمی‌آید.
«دکتر شهاب اولیایی» متخصص تغذیه در گفت‌وگو با «ایران» درباره سبک زندگی ناسالم گفت: همه ما در خصوص زندگی سالم و غلط، مطالبی شنیده‌ایم اما اگر بخواهیم تعریفی داشته باشیم، شاید بتوان گفت سبک زندگی سالم به مجموعه‌ای از عادات، رفتارها و عوامل و شرایطی اطلاق می‌شود که بتواند بر سلامت جسمی و روانی فرد مؤثر باشد. این تأثیر می‌تواند مثبت یا منفی باشد به طور مثال نحوه تغذیه، داشتن یا نداشتن فعالیت بدنی، استرس و نحوه مدیریت آن، میزان و کیفیت خواب، مصرف مواد مضر یا مفید، مصرف کردن یا مصرف نکردن دخانیات یا الکل همگی می‌توانند باعث شکل دادن به سبک زندگی ما شوند. در نهایت، سبک زندگی می‌تواند در میزان سلامت جسم و روان و مناسبات اجتماعی تأثیرگذار باشد.
این متخصص تغذیه درباره اثر سبک زندگی سالم بر سلامت جسم و روح خاطرنشان کرد: از منظر سازمان بهداشت جهانی، سبک زندگی سالم مجموعه‌ای از رفتارها و الگوهایی است که به بهبود سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد کمک می‌کند و در جلوگیری از بروز بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی اهمیت دارد. سبک زندگی سالم شامل مواردی چون تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، استفاده نکردن از مشروبات الکلی، استفاده نکردن از دخانیات و توجه به حفظ بهداشت فردی است که به سلامت جسمانی کمک می‌کند. مدیریت استرس، بهره‌گیری از تکنیک‌های آرامش‌بخش، تنفس خوب، خواب و استراحت کافی، ارتباطات اجتماعی سالم و مثبت، مشارکت اجتماعی و داشتن تفریحات مناسب که همگی می‌توانند منجر به سلامت روان ما شوند، در فهرست سبک زندگی سالم قرار دارند.
دکتر اولیایی افزود: سبک زندگی ما تعیین‌کننده وضعیت سلامت یا بیماری ما است. سبک زندگی غلط، باعث بروز بیماری‌های جسمی مانند چاقی، دیابت، فشار خون بالا، چربی خون، بیماری‌های قلب و عروق، کبد چرب و انواع سرطان می‌شود. همچنین، مشکلات گوارشی، افزایش التهابات که قادر است به اندام‌های حیاتی بدن لطمه زیادی بزند و افت سوخت و ساز بدن از دیگر عوارض سبک زندگی غلط است. این عادات می‌تواند با بروز بیماری‌های روانی و عصبی همراه شود اما با تأثیرات مثبت سبک زندگی سالم، کیفیت و کمیت زندگی بهبود چشمگیری خواهد یافت که در نهایت بر وضعیت سلامت جسم و روح‌مان مؤثر خواهد بود.
وی گفت: همه ما می‌دانیم عادات صحیح زندگی می‌تواند سلامت جسمانی و روحی ما را تضمین کند. از جمله این عادات می‌توان به نوشیدن آب کافی، غذاخوردن به طور آگاهانه و آهسته، جویدن غذا به طور کامل، مصرف مقادیر مناسب میوه و سبزیجات در برنامه غذایی، استفاده از غلات کامل به جای غلات تصفیه شده، محدود کردن مصرف شکر و نمک و فرآورده‌های حاوی آن، حذف نکردن وعده‌های اصلی غذایی، افزایش تعداد وعده‌های غذایی و در مقابل کاهش حجم وعده‌های غذایی برای کمک به سیستم گوارش، استفاده نکردن از غذاهای رستورانی و فست فودها یا به حداقل رساندن مصرف این غذاها، ایجاد نظم در ساعات غذا خوردن، داشتن تغذیه متعادل، متناسب و متنوع، محدود کردن مصرف تنقلات مضر بدون ارزش‌های غذایی شامل نوشابه و چیپس و توجه به تنقلات مفید مانند میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات، شام نخوردن در ساعات نزدیک به خواب، توجه به میزان و نوع روغن مصرفی و دوری و اجتناب از مصرف روغن‌های جامد و مضر و حاوی اسیدهای چرب ترانس، پرهیز از رژیم‌های سخت، غیراصولی و آسیب زننده به بدن برای کاهش وزن، مدیریت وزن و داشتن فعالیت بدنی مستمر و منظم به طور مثال 5 روز در هفته و روزانه 45 دقیقه فعالیت بدنی، اشاره کرد.
این متخصص تغذیه افزود: پرخوری، استفاده از فست فودها، مصرف نوشابه و آبمیوه‌های فرآوری شده، مصرف بیش از حد گوشت قرمز، خوردن شام در ساعات پایانی شب و موقع خوابیدن، روش‌های غلط و مضر پخت مثل سرخ کردن و کبابی کردن غذا که منجر به سوختن غذا شود، استفاده مکرر از غذاهای رستورانی در حالی که اطلاعی از سلامت غذا در دسترس نیست، استفاده زیاد از غذاهای حاوی نگهدارنده‌های مصنوعی و حاوی رنگ و غذاهای فرآوری شده، وقت نگذاشتن برای تهیه غذا و طبخ ناکافی که بخصوص می‌تواند برای بچه‌ها مضر باشد، مصرف غذاهای چرب و شور، مصرف چای، قهوه و نوشابه به جای آب که کاملاً اشتباه است، زندگی بدون تحرک و ورزش یعنی پشت میز نشینی برای ساعات طولانی، خواب کم، خواب زیاد و خواب با کیفیت نامناسب، از عادات غلط زندگی است.
وی درباره تغییر سبک زندگی غلط و سوق دادن آن به سمت یک زندگی سالم، گفت: در درجه اول باید عادات خودمان را بشناسیم و فهرستی از آنها تهیه و بعد تغییرات را آغاز کنیم. اما لازم نیست که در یک دوره زمانی کوتاه این کار را انجام دهیم تا به ما فشار وارد شود بلکه در دوره زمانی کافی و مناسب برای تغییر آن عادت به سمت عادت سالم برویم. با انجام این کار ظرف مدت چند ماه و حداکثر یک سال، می‌توانیم تعداد زیادی از عادات غلط‌ مان را اصلاح کنیم. برای مثال اگر عادت کرده‌ایم مدام از فست فودها استفاده کنیم، رفته رفته تعداد دفعات را کم کنیم یا اگر از تنقلات مضر استفاده می‌کنیم، تعداد دفعات را کاهش دهیم. انجام این کار سبب می‌شود از لحاظ روحی و روانی هم آسیب نبینیم. به عبارتی حتماً باید بازه زمانی برای خودمان تعریف و در بازه زمانی به رفتارها و عادت‌هایمان توجه کنیم. به همین دلیل در نظر گرفتن مدت زمان لازم، اهمیت زیادی دارد و باید به آن توجه شود. در نهایت برای اصلاح سبک زندگی‌مان با توجه به قدم‌هایی که برمی داریم، هنگام رسیدن به نقاط تعیین شده، باید برای خود جایزه‌ای در نظر بگیریم تا تشویق شویم و به این روند ادامه دهیم.