در گفت و گو با مسئولان و صاحبنظران بررسی شد
سیاهه آلاینده‌های هوای مشهد
نیلوفر منصوری
خبرنگار
آلودگی ممتد هوا در روزهای سرد؛ اتفاق تازه‌ای نیست. موضوعی که موجب شده تعداد روزهایی که مشهدی‌ها هوای ناسالم تنفس کنند در این نیمه سال افزایش پیدا کند و با شدت آن تعطیل شدن مراکز آموزشی و اداری موضوعی عادی به‌نظر بیاید. عوامل اصلی آلودگی هوا چه داخلی و چه خارجی مشخص هستند و کارشناسان و متخصصان امر، بارها برای آن راهکارهایی ارائه داده‌اند اما با وجود این، آلودگی نه تنها کمتر نشده بلکه در بیشتر مواقع از مرز هشدار رد شده و شهروندان گاه شرایط خطرناکی را تجربه می‌کنند. از کیفیت پایین بنزین و موتورسیکلت‌های غیراستاندارد که هر کدام به اندازه هفت‌خودرو هوای شهر را آلوده می‌کند و... در آلودگی هوا نقش دارند.
دستور ویژه
آیت‌الله‌رئیسی در جلسه شورای‌عالی حفاظت محیط زیست دستور ویژه‌ای را برای پیگیری اقدامات اجرایی مؤثر دستگاه‌های متولی در حوزه کاهش آلودگی هوا صادر کرد. دراین زمینه، زیبا معظمی‌فرد، رئیس اداره ارزیابی زیست‌محیطی، بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، عوامل آلودگی هوای شهر مشهد را به دو دسته منابع متحرک و منابع ثابت تقسیم می‌کند و به «ایران» می‌گوید: براساس نتایج به‌دست آمده از طرح سیاهه انتشار آلودگی‌شهر مشهد، سهم منابع متحرک در آلودگی هوای شهرمشهد که خودروهای شخصی، کامیون، وانت بار، موتورسیکلت، اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی را شامل می‌شود، 64 درصد است.
به گفته این مسئول، 36 درصد نیز سهم منابع ثابت در ایجاد آلودگی هوای شهر مشهد است که شامل نیروگاه‌ها، صنایع آلاینده، منابع خانگی و تجاری، جایگاه توزیع سوخت، راه‌آهن، فرودگاه و... است.
رئیس اداره ارزیابی زیست محیطی، بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی درخصوص خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی نیز می‌گوید: براساس تکلیف مشخص شده در قانون هوای پاک سازمان حفاظت محیط زیست، اداره کل محیط زیست خراسان رضوی، از طریق پایش‌های مستقل یا پایش‌های مشترک با دستگاه‌های دارای وظیفه دراین حوزه نظارت دارد. او درخصوص دستگاه‌هایی که در این زمینه دخیل هستند نیز می‌گوید: پایش‌های مشترکی با پلیس راهور دراین زمینه وجود دارد. ستاد معاینه فنی استان، اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، اداره کل استاندارد و شهرداری نیز با توجه به مسئولیت‌های خود، وظایفی دراین زمینه برعهده دارند. همچنین در زمینه برخورد با خودروهای دودزا توسط پلیس راهور، اقدامات بسیار خوبی از قبیل تشدید برخورد با تخلفات کنترل آلودگی هوا به‌صورت روزانه پیرامون تخلفات وسایل نقلیه فاقد معاینه فنی و دودزا انجام می‌شود.
اعمال قانون
به گفته این مسئول؛ علاوه براین موارد، پایش‌هایی از طریق تیم‌های نظارتی مشترک شهرداری (معاونت‌های خدمات شهری، عمران و حمل و نقل) و پلیس‌راهور در سطح شهر انجام می‌شود. دراین زمینه پلیس راهور به‌صورت مستقل و براساس تکالیف قانونی خود با خودروهایی که دودزا و فاقد معاینه فنی هستند و در سطح شهر تردد می‌کنند برخورد و قانون را اعمال می‌کند. علاوه براین از 25 مرداد سال 1399 طرح LEZ در شهر مشهد اجرا می‌شود و از طریق اجرای این طرح خودروهای فاقد معاینه فنی به‌صورت مکانیزه رصد می‌شود و قانون دراین زمینه روی آنان اعمال می‌شود.
او در پاسخ به این سؤال که علاوه بر خودروهای شخصی، وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی چگونه است، می‌گوید: براساس نتایج حاصل از سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر مشهد، خودروهای شخصی حدود 33درصد، ناوگان حمل و نقل بار سنگین و نیمه سنگین (کامیون‌ها و وانت‌ها) 6/19درصد و ناوگان سبک، سنگین و نیمه سنگین حمل و نقل مسافر (تاکسی‌ها، مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌ها) 2/6 درصد در تولید آلودگی هوای شهر مشهد سهم دارند. معظمی‌فرد ادامه می‌دهد: در این زمینه نیاز است که در کنار توجه ویژه دستگاه‌های وظیفه‌مند به بحث نوسازی، موضوع توسعه و خرید ناوگان حمل‌ونقل عمومی متناسب با وسعت و جمعیت شهر مشهد نیز مورد توجه جدی و پیگیری قرار بگیرد.
قانون هوای پاک
رئیس اداره ارزیابی زیست محیطی، بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی درخصوص مشکلات موجود برای رسیدن به هوای پاک در شهر مشهد نیز می‌گوید: در قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های اجرایی، الزاماتی برای قانونمند کردن حوزه‌های مؤثر در بهبود کیفیت محیط زیست ازجمله هوا تعریف شده است. این الزامات شامل تمام منابع آلاینده ثابت و متحرک می‌شود. به گفته معظمی‌فرد، در این قانون سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل محیط زیست استان‌ها به‌عنوان ناظر براجرای این قانون، پیگیری موضوعات مختلف در زمینه کاهش آلودگی هوا و رصد اقدامات انجام شده توسط ارگان‌ها است. به همین جهت از جمله عوامل مهم در زمینه بهبود کیفیت هوای پاک، این است که تمام دستگاه‌های وظیفه‌مند، تمام تکالیف مشخص شده در قانون هوای پاک را جدی بگیرند و آن را عمل کنند.
این مسئول در ادامه با بیان این‌که از مهم‌ترین منبع آلودگی هوای مشهد وسایل‌نقلیه هستند می‌گوید: با تمام تفاسیر و وظایف تعریف شده برای دستگاه‌های اجرایی در حوزه قانون هوای پاک، نیاز است که مردم نیز دراین زمینه مشارکت داشته باشند و کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند. خودروهای تک سرنشین تأثیر بسیار زیادی در تشدید این پدیده دارد.
به گفته او، بهتر است همشهریان با دوچرخه به‌عنوان یکی از مدل‌های حمل ونقل سبز یا در حد امکان از حمل و نقل عمومی استفاده کنند. او معتقد است هرچند کم و کاستی‌هایی در این حوزه وجود دارد؛ اما توجه به موضوعات زیست محیطی و فرهنگسازی از طریق خانواده‌ها از مهم‌ترین و مؤثرترین نکات در حوزه محیط زیست است که نتایج آن در درازمدت قابل مشاهده است.
